Khufu – “kiệt tác” Ai Cập cổ đại
Khufu dường như là một con tàu mặt trời, một biểu tượng thần thoại của mặt trời cưỡi trên thuyền. Những chiếc thuyền này còn được gọi là “barks solar” hay “sun boats”. “Atet” là chiếc thuyền mặt trời nổi tiếng nhất trong số đó, nó thuộc về Ra, vị thần mặt trời của Ai Cập. Tàu Khufu có thể cũng là biểu tượng của một chiếc thuyền mặt trời, đưa vị vua đến thế giới bên kia.
Điều khiến tàu Khufu rất đặc biệt, cũng như dành riêng cho một pharaoh, vì nó là một trong những tàu cổ nhất, lớn nhất và được bảo quản tốt nhất từ thời cổ đại. Được mô tả như là một “kiệt tác của ngành chế tạo gỗ”, Khufu còn được biết đến như là chiếc tàu được bảo quản đầy đủ nhất của thế giới.
Nếu đặt trong một hồ nước hoặc sông, nó sẽ có thể lướt đi mà không có bất cứ vấn đề gì. Mặc dù có thiết kế mẫu mực, tàu Khufu không phải là dành để di chuyển dưới nước trong thực tế. Mà nó chắc chắn là một chiếc thuyền nghi thức dành riêng cho Khufu (vua Cheops), Pharaon thứ 2 của triều đại thứ 4 của Vương quốc Ai Cập cổ đại.
Người Ai Cập cổ đại có truyền thống dựng tàu lâu đời, họ sử dụng kỹ thuật đóng tàu khác người Viking, người Viking đóng tàu bằng đinh sắt. Thuyền Khufu và các thuyền khác của Ai Cập không dùng đinh. Dọc thân tàu là mảnh ghép, người ta dựng nó bằng cách kết nối các tấm ván với khớp nối mộng (mộng ráp hai miếng gỗ), một loại kỹ thuật đục lỗ.
 |
Họ buộc thân tàu bằng những dây thừng làm từ cỏ halfa. Họ không quấn dây xung quanh thân tàu, điều đó có thể gây ra rò rỉ. Thay vào đó, họ đã làm việc rất cực nhọc để tạo ra hàng ngàn rãnh hình chữ V khắc sâu vào bề mặt ván thuyền. Đây là kỹ thuật dựng tàu rất độc đáo của người Ai Cập cổ, một công nghệ đã có tuổi đời ít nhất 4500 năm.
Tàu Khufu dài 143 feet và rộng 19,6 feet, với gần 95% được làm từ gỗ Bá hương Lebanon, các mảnh ván được ghép với nhau bằng dây thừng. Thuyền có 12 mái chèo nhưng không có khoang chèo. Thuyền đã được buộc giữ tại một hố sâu dưới chân Kim tự tháp Giza từ khoảng năm 2500 TCN. Với sự cẩn trọng và tỉ mỉ trong nhiều năm, 1.224 mảnh của chiếc tàu đã được lắp ráp lại và phần lớn là nhờ những nỗ lực đặc biệt của Haj Ahmed Youssef.
Haj Youssef, trưởng bộ phận phục hồi tại Bộ sưu tập cổ vật Ai Cập, đã phải học hỏi rất nhiều về cách đóng thuyền của Ai Cập cổ đại để phục chế thuyền. Ông cũng nghiên cứu các vật cứu trợ cũ và nghiên cứu kỹ lưỡng nhiều mô hình bằng gỗ của các tàu và thuyền tìm thấy trong các ngôi mộ. Với hy vọng rằng các nhà đóng tàu Ai Cập hiện đại có thể đã nghiên cứu được các phương pháp đem đến ý tưởng về cách người Ai Cập cổ đại đóng tàu, Haj Ahmed đã đi thăm một số nhà máy đóng tàu Nile trước khi khôi phục tàu Khufu.
Tàu và thuyền cỡ lớn được phát hiện chôn ở một số địa điểm gần đền thờ và kim tự tháp Ai Cập cổ đại. Tuy nhiên, chức năng chính xác và toàn bộ câu chuyện đằng sau những chiếc tàu này, giống như nhiều thứ khác về Ai Cập cổ đại, chúng ta sẽ không bao giờ hiểu rõ được. Đó là lý do tại sao Ai Cập cổ đại thường được gọi là câu đố lớn nhất.
Các chuyên gia nói rằng, đây là con tàu hoàng gia lớn nhất từng được tìm thấy ở Ai Cập và là một trong những con tàu ván lót lớn nhất trên thế giới. Tàu Khufu được coi là một trong những phát hiện quan trọng nhất liên kết với Ai Cập cổ đại.
Một bộ phim tài liệu có tựa đề “Mười khám phá vĩ đại nhất về Ai Cập” được dẫn dắt bởi nhà khảo cổ Ai Cập Aihu Zahi Hawass đã được quay. Sau đó chiếu trên kênh Discovery, kể về sự khám phá Tàu Khufu bên cạnh những ngôi mộ của Tutankhamun và Thung lũng Xác ướp vàng.
Con thuyền đưa Pharaoh sang thế giới bên kia
Thuyền mặt trời đóng một vai trò quan trọng trong câu chuyện về thế giới bên kia trong thần thoại Ai Cập cổ đại.Theo đó, Thần mặt trời Ra du hành trên con thuyền kéo mặt trời đi từ phía Đông sang phía Tây mỗi ngày.
Đến đêm, thần Mặt trời Ra, dưới hình dáng Mặt trời buổi xế chiều Ra-Atum, được cho là đã vượt qua thế giới bên kia bằng chiến thuyền của ông để chiến đấu với các vị thần và thú dữ. Nếu ngày hôm sau mà mặt trời không xuất hiện thì đồng nghĩa thế giới nhân loại đến hồi kết thúc. Hành trình hàng ngày này của thần Ra đại diện cho chu kỳ tái tạo.
Các Pharaoh luôn tin họ là hiện thân của thần linh, tất cả cũng đều ao ước khi sang thế giới bên kia sẽ tái sinh và hợp thể làm một với thần ra, cũng chính vì vậy nghi thức an táng của các Pharaoh không thể thiếu những con thuyền.
Những chiếc thuyền an táng cũng được gọi là thuyền mặt trời, các nhà nghiên cứu tin rằng ngày xưa người Ai Cập dùng thuyền để vận chuyển xác ướp Pharaoh từ cung điện ở Memphis sang bờ sông phía tây, rồi sau đó mới đưa đi chôn cất trong kim tự tháp, và những chiếc thuyền an táng cũng được chôn cùng với pharaoh để người chết có thể sử dụng khi sang thế giới thế bên kia.
Sau khi thực hiện xong nhiệm vụ vận chuyển xác ướp pharaoh, người Ai Cập tháo chiếc thuyền ra thành 1200 mảnh đem chôn xuống hố, nhưng người Ai Cập cũng vô cùng có tâm và chu đáo khi đánh dấu lên những tấm ván làm ký hiệu lắp ráp để người chết có qua bên thế giới bên kia thì cũng biết đường mà ghép lại hoàn chỉnh, cũng may nhờ thế mà các nhà khảo cổ học mới ghép được, mặc dù cũng phải tốn mấy năm trời mới ghép hoàn chỉnh và phục chế xong.
Ngoài Khufu, chiếc thuyền Abydos được coi là một phát hiện quan trọng. Trung bình thì những con thuyền Abydos có kích thước khoảng 18-24 mét (59-78,7 feet) chiều dài, 2-3 m (6,6-9,8 feet) chiều rộng, và sâu khoảng 60 cm (23,6 inch). Các học giả đã suy đoán rằng mỗi con thuyền này có thể chứa tới 30 tay chèo. Vì vậy,họ cũng xác định rằng những chiếc thuyền này không chỉ là mô hình mà chúng có thể đã được sử dụng để ra khơi.
Tuy nhiên vẫn chưa rõ liệu các con thuyền có được sử dụng trước khi bị chôn hay không, hay chúng chỉ được làm ra với mục đích mai táng. Dù sao thì đây cũng là một phát hiện thực sự hiếm thấy, bởi các mô hình thường được sử dụng thay cho những vật có thật trong các lễ tang. Ví dụ, 35 mô hình thuyền đã được tìm thấy trong lăng mộ của Tutankhamun.
Những con thuyền Abydos được cho là những ví dụ tồn tại sớm nhất của “những chiếc thuyền nhân tạo”. Đây là những chiếc thuyền được làm bằng các tấm ván gắn với nhau, trái ngược với những con tàu bằng sậy hoặc những con thuyền độc mộc.
Do những quá trình phức tạp để chế tạo thuyền, nên người ta cho rằng các con thuyền Abydos chính là sự phản ánh của cải và quyền lực của một Pharaoh. Các con thuyền này có khả năng cung cấp cho các nhà nghiên cứu nhiều thông tin về sức mạnh, sự giàu có của các triều đại Ai Cập cổ đại.
