Khúc tráng ca trên bến Lộ Diêu

Khúc tráng ca trên bến Lộ Diêu
(PLO) -Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua. Màu nước biển ở vũng Lộ Diêu (xã Hoài Mỹ, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định) vẫn thăm thẳm xanh. Màu xanh bất tận như mãi khắc ghi thời khắc lịch sử khi con tàu mang số hiệu 401 vận chuyển vũ khí từ miền Bắc vào cập bến Lộ Diêu, để rồi từ đây cất lên khúc tráng ca về những người chiến sĩ, những người dân quả cảm, kiên cường.

Ký ức không phai

Chúng tôi tìm đến ông, bởi ông là người nhỏ tuổi nhất tham gia vận chuyển vũ khí từ tàu 401 lúc rạng sáng ngày 1/11/1964. Ông là Hồ Văn Tiện (SN 1952) sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Lộ Diêu, hiện đang nghỉ hưu ở TP.Quy Nhơn (tỉnh Bình Định). 

Trước khi bắt đầu câu chuyện, ông xin phép được thắp một nén nhang lên bàn thờ cha mình là liệt sĩ Hồ Thuận, người được tổ chức bí mật giao nhiệm vụ đón tàu không số ở vũng Lộ Diêu. Chính ông Thuận là người đã trực tiếp có mặt trên con tàu 401 để bàn bạc với các cán bộ trên tàu phương án đưa vũ khí vào bờ. 

Ông Tiện bồi hồi kể lại: “Năm ấy tôi vừa 12 tuổi. Thời điểm đó, cha tôi hay đưa tôi ra vũng đánh lưới. Mấy đêm liền cha giao tôi ngồi canh lưới, phần ông thì mang đèn pin đi dọc bờ biển. Sau này tôi mới biết cha đi bắt tín hiệu với tàu của ta”. 

Uống ngụm trà, ông Tiện kể tiếp: “Tôi theo cha ra vũng liên tục 4 đêm liền, đến đêm thứ 5 thì tàu vào. Lúc đó cũng đã gần 4 giờ sáng. Con tàu lừng lững tiến vào vũng, càng lúc càng to dần. Hồi giờ ở làng biển của tôi đâu thấy con tàu to thế. Cha và tôi cùng lên tàu. Sau đó, tôi cũng tham gia vác súng, vác đạn cùng dòng người trong thôn đổ ra”.  

Theo lời kể của ông Tiện, chúng tôi tìm về Lộ Diêu để gặp ông Phan Minh Hiến (SN 1945). Thời điểm tàu không số cập bến Lộ Diêu, ông Hiến là Trung đội trưởng dân quân, trực tiếp chỉ đạo công tác vận chuyển vũ khí từ tàu vào bờ. 

Ông Hồ Văn Tiện bên bàn thờ cha.
Ông Hồ Văn Tiện bên bàn thờ cha. 

Ông Hiến hồi tưởng: “Được giao nhiệm vụ tổ chức đón tàu, chính tay tôi đã gióng mõ tập trung nhân dân Lộ Diêu để vận chuyển vũ khí. Tôi chỉ nói đó là tàu của mình, bà con lên vận chuyển hàng hóa vào bờ thôi, vậy là bà con mừng rỡ bắt tay vào việc ngay. Phụ nữ thì mang dây, mang đòn gánh, các cụ già thì mang cuốc mang xẻng, thanh niên trai tráng thì đi tay không đi thẳng ra tàu”. 

Người dân đồng lòng, đồng sức nên 34 tấn vũ khí trên tàu đã được người dân Lộ Diêu nhanh chóng đưa vào bờ an toàn. Hành động quả cảm này đã góp công hoàn thành nhiệm vụ và có ý nghĩa lớn lao cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng quê hương.

Cát bụi không thể xóa mờ

Hôm chúng tôi về Lộ Diêu, ông Trần Văn Được (Bí thư Chi bộ thôn Lộ Diêu) giúp tìm gặp những người đã trực tiếp tham gia vận chuyển vũ khí từ tàu không số lên bờ năm xưa. Có những người vốn là dân quân, du kích như ông Phan Minh Hiến, ông Trần Văn Đích, nhưng có rất nhiều người chỉ là dân chài như ông Trần Lụa, ông Phan Văn Thắm… 

Ông Trần Văn Đích, nguyên là du kích thôn Lộ Diêu, giờ đã 70 tuổi nhưng vẫn còn rất nhanh nhẹn. Chúng tôi theo chân ông ra vũng Lộ Diêu, để được tận mắt nhìn thấy những địa điểm ghi dấu chân của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trong những ngày lịch sử ấy. 

Nhìn từ xa, bờ biển ở vũng Lộ Diêu như một đường cong hình lưỡi câu, với móc câu là những tảng đá lớn trải từ mép biển vào bờ. Chính địa hình kín đáo ấy đã khiến vũng Lộ Diêu này trở thành một nơi trú ẩn khá lý tưởng cho tàu thuyền. 

Ông Đích chỉ cho chúng tôi vị trí giữa vũng, nơi ngày xưa con tàu 401 neo lại để người dân ra vận chuyển vũ khí. Rồi từ đó, chúng tôi theo ông đi dọc bờ biển, nơi người dân Lộ Diêu đã dùng cuốc, xẻng, thậm chí là bằng tay đào cát lên để chôn giấu vũ khí. 

Nơi tập trung nhiều vũ khí nhất là bên bờ suối Ông Bồng, con suối chảy từ núi thẳng ra biển. Suối Ông Bồng nay đã bị người nuôi tôm “nắn” dòng chảy ngày càng gần với lăng Ông Nam Hải của làng chài Lộ Diêu. Lăng nằm quay lưng vào dốc núi, trước mặt là biển. Xung quanh lăng cũng là địa điểm cất giấu rất nhiều vũ khí. Vì lượng vũ khí quá lớn, bãi biển Lộ Diêu không thể chứa hết, bà con phải kéo dài phạm vi chôn giấu đến gần khu vực đèo Hà Ra (thuộc địa phận xã Mỹ Đức, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định).  

Bờ biển ở vũng Lộ Diêu chỉ là nơi chôn giấu vũ khí tạm thời. Suốt 3 ngày sau, bộ đội và những người có sức khỏe trong thôn Lộ Diêu và Phú Thứ (xã Mỹ Đức) tiếp tục đưa vũ khí lên các kho trên núi. Thời ấy, đường lên Hố Thùng (cũng thuộc địa phận xã Mỹ Đức) còn là đường mòn do những người đi rừng tạo ra. 

Vũng Lộ Diêu, nơi chứng kiến sự kiện tàu không số cập bến ngày 1/11/1964.
Vũng Lộ Diêu, nơi chứng kiến sự kiện tàu không số cập bến ngày 1/11/1964.

“Sau này tôi mới nhận ra, chỉ có ý chí và sự quyết tâm mới giúp chúng tôi vượt qua hàng tiếng đồng hồ đường rừng với vũ khí trĩu nặng trên vai. Giờ kho đạn cũ đã bị cây rừng vùi lấp, không còn đường lên đó nữa”, ông Đích tâm sự. Chúng tôi lặng nhìn theo tay ông, bàn tay phải lành lặn còn lại đang chỉ lên rặng núi sau thôn.

Theo chân người du kích từng hai lần bắn rơi máy bay Mỹ, chúng tôi nhận ra rằng, hầu hết những địa điểm chôn giấu vũ khí ngày xưa giờ không còn vết tích gì nữa. Song, cát bụi có thể vùi lấp dấu chân người, san phẳng những hố sâu, nhưng làm sao có thể xóa mờ ký ức về những tháng ngày lửa đạn hào hùng trong tâm trí người chiến sĩ cách mạng và người dân nơi đây.

Dưới những con sóng bạc đầu

Để đến được Lộ Diêu, phải qua con đèo nổi tiếng quanh co, trắc trở. Mặc dù tỉnh lộ 639 đã đi qua đây, nhưng những nóc nhà nhỏ núp dưới rặng dừa vẫn khá tách biệt với thế giới bên ngoài. 

Buổi chiều chúng tôi đến Lộ Diêu, những người tham gia vận chuyển vũ khí năm xưa vẫn nhắc về thời khắc lịch sử ấy. Bất chợt, chúng tôi lại nhớ những lời tâm sự của ông Hồ Văn Tiện. 52 năm qua, ông chưa hề kể cho các con mình nghe về thời khắc lịch sử mà ông đã được chứng kiến và tham gia. Ngay cả người bạn đời của ông cũng không hề biết. 

Những người già hiện còn sống ở Lộ Diêu cũng tâm sự rằng, đất Lộ Diêu có truyền thống cách mạng, người dân có nhiều đóng góp cho kháng chiến. Cũng như nhiều chiến công khác, một thời gian dài sự kiện đón tàu không số ít được nhắc đến (một phần vì yêu cầu giữ bí mật cho con đường Hồ Chí Minh trên biển), cho đến khi bến Lộ Diêu được công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2005, rồi 1 tấm bia di tích được dựng lên. 

Lăng Ông Nam Hải của thôn Lộ Diêu, một trong những địa điểm chôn giấu nhiều vũ khí.
Lăng Ông Nam Hải của thôn Lộ Diêu, một trong những địa điểm chôn giấu nhiều vũ khí.

Chính vì vậy, thế hệ trẻ ở Lộ Diêu ít người biết đến sự kiện tàu không số cập bến Lộ Diêu. Giáo dục truyền thống địa phương, trong đó sự kiện lịch sử ấy, là một việc làm rất cần thiết. Bên cạnh đó, nằm bên tỉnh lộ, Di tích lịch sử bến Lộ Diêu hoàn toàn có thể là một điểm đến trong những chuyến về nguồn của thanh niên, học sinh, xa hơn là đầu tư để trở thành một địa chỉ du lịch.

Xác con tàu mang số hiệu 401 sau 3 ngày đêm bùng cháy như ngọn đuốc khổng lồ sáng bừng cũng đã hòa mình vào mênh mông sóng biển đại dương. Nhưng 4 ngày đêm đầu tháng 11/1964 vẫn mãi mãi là một dấu son không thể phai mờ nơi rẻo cát Lộ Diêu, neo giữ trong trang sử hào hùng của đoàn tàu không số trên con đường Hồ Chí Minh trên biển và cả trong tâm tưởng của thế hệ mai sau.

Đọc thêm

Để sớm đưa Nghị quyết 57-NQ/TW vào cuộc sống

Để sớm đưa Nghị quyết 57-NQ/TW vào cuộc sống
(PLVN) -  Để đất nước có thể vươn mình như kỳ vọng, nhiều vấn đề lớn đang được đặt ra cần giải quyết, trong đó có khoa học công nghệ (KHCN). Chính vì thế, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị có Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số quốc gia.

Thủ tướng: Hà Nội, Đồng bằng sông Hồng cần đột phá tăng trưởng 2 con số và cấp bách xử lý ô nhiễm

Thủ tướng: Hà Nội, Đồng bằng sông Hồng cần đột phá tăng trưởng 2 con số và cấp bách xử lý ô nhiễm
Sáng 14/1, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị lần thứ 5 Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Hồng và công bố Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết các lực lượng vũ trang tại Phú Quốc

Chủ tịch nước Lương Cường thăm, chúc tết các lực lượng vũ trang tại Phú Quốc
Trong không khí cả nước chuẩn bị đón Tết Nguyên đán Ất Tỵ, chào mừng kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930-3/2/2025), sáng 14/1, Chủ tịch nước Lương Cường và đoàn công tác Trung ương đã tới thăm và chúc Tết các đơn vị lực lượng vũ trang đứng chân trên địa bàn thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Bảo đảm nguyên tắc không bỏ chức năng, nhiệm vụ của các ngành

Quang cảnh Phiên họp lần thứ 10 Ban Chỉ đạo tinh gọn bộ máy của Chính phủ. (Ảnh: VGP)
(PLVN) -  Chiều 13/1, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Nghị quyết 18-NQ/TW) của Chính phủ chủ trì Phiên họp lần thứ 10 của Ban Chỉ đạo.

Hoàn thiện phương án sắp xếp của Bộ, ngành, địa phương

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình. (Ảnh: VOV)
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW vừa đề nghị các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Bộ, ngành.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc với tỉnh Bắc Ninh

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc với tỉnh Bắc Ninh
Chiều 13/1, tại Bắc Ninh, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã thăm và làm việc với Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh, đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XX; kết quả thực hiện Nghị quyết 18 về việc sắp xếp, tinh giản tổ chức bộ máy tinh gọn đảm bảo hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và hoàn thiện các tiêu chí của đô thị loại I, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương; phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ trong thời gian tới.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Nghị quyết 57 sẽ tạo bước đột phá, góp phần phát triển KT-XH và đảm bảo quốc phòng, an ninh

Tổng Bí thư Tô Lâm: Nghị quyết 57 sẽ tạo bước đột phá, góp phần phát triển KT-XH và đảm bảo quốc phòng, an ninh
Sáng 13/1, tại Thủ đô Hà Nội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia kết hợp trực tuyến đến 15.345 điểm cầu trên cả nước và truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 Đài Truyền hình Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội: Tổ chức hoàn thiện pháp luật phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Đồng chí Trần Thanh Mẫn, Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội quán triệt chủ trương, giải pháp về thể chế pháp luật để đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Ảnh: Phương Hoa/TTXVN
Sáng 13/1, tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trình bày báo cáo chuyên đề “Chủ trương, giải pháp về thể chế, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Hơn 978.500 đại biểu tham dự Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo

Các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước; nguyên lãnh đạo Đảng và Nhà nước tham dự Hội nghị - (Ảnh: VGP/Nhật Bắc).
Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia diễn ra sáng nay (13/1). Hội nghị được kết nối trực tuyến từ điểm cầu Hội trường Diên Hồng – Nhà Quốc hội tới 15.345 điểm cầu trên toàn quốc với sự tham dự của hơn 978.500 đại biểu tham dự Hội nghị.

Việt Nam - Lào: Tăng cường trụ cột hợp tác an ninh

Bộ trưởng Lương Tam Quang và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Vilay Lakhamphong ký kế hoạch hợp tác năm 2025 giữa Bộ Công an hai nước. (Ảnh: Khổng Hà/CAND)
(PLVN) -  Ngày 12/1, Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an và Đại tướng Vilay Lakhamphong, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an Lào đã đồng chủ trì Hội nghị Tổng kết công tác triển khai kế hoạch hợp tác năm 2024 giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Công an Lào.

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát

Thủ tướng: Làm với tất cả trái tim, khối óc vì người nghèo đang phải ở nhà tạm, dột nát
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, việc xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ hết sức quan trọng và ý nghĩa nhân văn cao cả nên khó mấy cũng phải làm, vướng mắc mấy cũng phải tháo gỡ, thách thức mấy cũng phải vượt qua; làm với tất cả trái tim, khối óc vì những người nghèo còn đang phải ở nhà tạm, dột nát...