Một trong những vấn đề xin ý kiến QH, cũng là vấn đề mà dư luận rất quan tâm trong thời gian qua là chế định về hôn nhân đồng tính đã được quy định khá rõ trong luật. Đây là một bước tiến mới trong luật pháp liên quan đến người đồng tính.
Dự thảo Luật Hôn nhân và gia đình sửa đổi đã bỏ quy định về việc cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính được quy định tại khoản 5 Điều 10 Luật hôn nhân và gia đình hiện hành, và thay bằng quy định mới. Theo đó, “Nhà nước không thừa nhận quan hệ hôn nhân giữa những người cùng giới tính”.
Ngoài ra, dự thảo Luật còn bổ sung thêm các quy định nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh từ quan hệ chung sống giữa họ với nhau.
Lý giải về quy định này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết: Thứ nhất, vấn đề chung sống với nhau như vợ chồng giữa những người cùng giới tính đang là vấn đề thực tế ở Việt Nam. Tuy chưa có kết quả điều tra chính thức về số người đồng tính nhưng đã có nhiều trang Web, diễn đàn, câu lạc bộ dành cho họ với số lượng thành viên tham gia ngày càng nhiều. Cộng đồng người đồng tính dưới nhiều hình thức khác nhau cũng đã thể hiện mong muốn được Nhà nước công nhận và bảo vệ quyền được sống theo bản dạng giới.
Thứ hai, mặc dù pháp luật hiện hành đã cấm việc kết hôn giữa những người cùng giới tính nhưng việc chung sống như vợ chồng giữa những người này vẫn diễn ra, thậm chí có những trường hợp gia đình và người đồng tính đã tổ chức công khai lễ cưới và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cũng đã phải áp dụng các biện pháp khác nhau để xử lý nhưng vẫn không giải quyết được thực trạng này.
Trong điều kiện Đảng và Nhà nước ta chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền và trong bối cảnh quốc tế hiện nay thì việc cấm đoán và xử lý hành chính như hiện hành là không còn phù hợp, do đó, cần thay đổi quan niệm và phương thức quản lý Nhà nước về vấn đề này;
Thứ ba, hôn nhân giữa những người cùng giới tính là vấn đề có tính nhạy cảm cao. Do đó, việc thừa nhận hay không thừa nhận hôn nhân của họ cũng cần phải được xem xét, cân nhắc, nhìn nhận trên nhiều khía cạnh khác nhau và phải có lộ trình, bước đi phù hợp.
Chính phủ cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, giải pháp phù hợp nhất cho việc giải quyết vấn đề này là Nhà nước ta, một mặt, không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính nhưng mặt khác, cũng không nên cấm, can thiệp bằng các biện pháp hành chính vào quyền được sống chung của họ.
Ngoài ra, pháp luật, đặc biệt là Luật hôn nhân và gia đình cũng cần có các quy định thích hợp để giúp những cặp đôi đồng tính giải quyết một cách ổn thỏa các quan hệ phát sinh từ cuộc sống chung, qua đó, giúp họ ổn định trong cuộc sống cũng như trong sinh hoạt cộng đồng;
Lý do thứ tư được viện dẫn cho quy định này là bởi trên thế giới, vấn đề kết hôn giữa những người cùng giới tính đã được đặt ra từ lâu và hiện nay đang được giải quyết ở các mức độ khác nhau.
Tính đến tháng 8/2013, mới có 16 nước công nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính; 17 nước mặc dù không thừa nhận hôn nhân nhưng đã thừa nhận việc chung sống có đăng ký kết hợp dân sự giữa những người cùng giới tính; đa số các nước còn lại đều không cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính nhưng cũng không thừa nhận hôn nhân giữa họ.
Như vậy, cách xử lý vấn đề này như dự kiến trong dự thảo Luật trình Quốc hội là phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Quy định như dự thảo Luật cũng phù hợp với kinh nghiệm về tiến trình giải quyết vấn đề hôn nhân đồng tính mà nhiều nước trên thế giới đã trải qua.
Thực tiễn cho thấy, đối với những nước đã thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính thì việc giải quyết vấn đề này cũng được thực hiện theo một lộ trình với những bước đi phù hợp.
Cụ thể là, trước hết, Nhà nước bỏ quy định cấm, bỏ áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đối với quan hệ đồng tính rồi sau đó mới thừa nhận dưới các hình thức pháp lý khác nhau việc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng giới tính và cuối cùng mới thừa nhận hôn nhân giữa những người này.
Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng dự án Luật cũng có ý kiến cho rằng, quan hệ hôn nhân giữa những người cùng giới tính là không phù hợp với chức năng xã hội của hôn nhân cũng như với quan niệm truyền thống về hôn nhân và gia đình ở nước ta. Do đó theo tinh thần Dự Luật, cần tiếp tục duy trì quy định cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính như Luật hiện hành.
