Không thể để BOT thành vấn đề 'nóng'

Cho rằng mình không đi trên tuyến đường BOT nhưng phải đóng phí, người dân các xã Cẩm Trung, Cẩm Minh (huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) đã đưa xe tải gắn logo tập trung tại Trạm thu phí Cầu Rác để phản đối. Sự việc xảy ra vào sáng 16/4. Từ khoảng 8h, hàng chục xe tải và ô tô con gắn dòng chữ “Chúng tôi không đi đường BOT tại sao bắt chúng tôi trả tiền”... dàn hàng tập trung tại Trạm thu phí Cầu Rác (xã Cẩm Trung) để phản đối.

Phải nhắc lại rằng BOT công trình hạ tầng giao thông đang đặt ra nhiều vấn đề phải được xem xét tổng thể, thấu đáo. Không phải ngẫu nhiên BOT – một hình thức đầu tư mới trở thành vấn đề xã hội nóng bỏng. Vấn đề trách nhiệm thẩm định các dự án BOT để xác định thời gian thu phí, vấn đề trạm thu phí dày đặc, nhiều trạm BOT “đặt nhầm chỗ” đã gây bức xúc người dân. 

Gần đây, sau khi kiểm toán 27 dự án BOT, Kiểm toán Nhà nước đã yêu cầu cả 27 dự án BOT phải “cắt” cả trăm năm thu phí. Như vậy, vấn đề đặt ra là có hay không sự nhập nhèm của các dự án BOT giao thông? Hình thức đầu tư BOT trong lĩnh vực giao thông phải áp dụng cho các dự án xây dựng những tuyến đường hoàn toàn mới, nhưng hầu hết các dự án BOT hiện nay chỉ là nâng cấp, cải tạo trên các tuyến đường hiện hữu, một số dự án BOT được lập trên các tuyến đường huyết mạch, độc đạo (như quốc lộ 91) khiến người dân không có sự lựa chọn nào khác ngoài sử dụng dịch vụ của dự án BOT. 

Một vấn đề nổi cộm khác là việc lựa chọn nhà đầu tư xây dựng dự án BOT, chủ yếu là chỉ định thầu. Điều này đã khiến cơ chế cạnh tranh bị mất đi, những yếu tố như chi phí nhà đầu tư, lợi nhuận, mức phí, thời gian thu phí… chỉ là thỏa thuận, chưa mang tính chất thị trường. Ngoài ra, hiện chưa có đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật quy định việc giám sát các hoạt động thu phí tại các trạm thu phí, nên công tác giám sát thu phí của cơ quan nhà nước tại địa phương gặp khó khăn. 

Cũng vì lý do này, các cơ quan tại địa phương chưa đủ cơ sở giám sát hoạt động khai thác cũng như chất lượng công trình của các dự án BOT. Nhiều dự án được coi là “mẫu”, về đích đầu tiên năm 2015, được tổ chức khánh thành hoành tránh như tuyến phía Nam cầu Bến Thủy trên địa phận Hà Tĩnh của Cienco4 nhưng từ đó đến nay phương tiện tham gia giao thông vô cùng khổ sở vì lằn lún vệt bánh xe, gồ ghề, cày xới..

Rõ ràng đã đến lúc phải đánh giá toàn diện cả những cái được và chưa được của hoạt động thu hút vốn BOT thời gian qua, từ đó có sự chấn chỉnh kịp thời, khẩn trương. Không thể để BOT trở thành một vấn đề “nóng” về trật tự xã hội như hiện nay.