Không phải cha ruột của trẻ, bất công cho người chồng nếu phải nhận con chung

(PLVN) - Quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 về xác định cha, mẹ, con đã bảo đảm tính nhân văn hơn, kịp thời có cơ chế pháp lý khả thi, hiệu quả hơn để tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền làm cha, làm mẹ của mình. Đồng thời, quy định cũng hạn chế được những rủi ro pháp lý, xung đột pháp lý có liên quan về vấn đề này. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn khi áp dụng.

Phát sinh một số khó khăn trên thực tiễn 

Thực tiễn thi hành Luật Hôn nhân và gia đình (HNGĐ) năm 2014 cho thấy, Luật đã có những quy định đột phá về công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực HNGĐ, được sự đồng thuận cao từ xã hội cả trong nhận thức, xây dựng và áp dụng pháp luật. Trong đó, quy định về xác định cha, mẹ, con đã góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho bà mẹ, trẻ em, bảo đảm hài hòa giữa lợi ích của gia đình với lợi ích của cá nhân, tổ chức khác.

Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn khi áp dụng. Chẳng hạn như, đối với trường hợp đang tiến hành kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm mà người chồng chết, đứa trẻ sinh ra đã quá 300 ngày kể từ khi hôn nhân chấm dứt thì đứa trẻ có được xác định là con chung của vợ, chồng không? Trong trường hợp này là có mong muốn của cả hai vợ chồng nhưng quá thời gian luật định mà pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể.

Đối chiếu nguyên tắc quy định tại Điều 88 Luật HNGĐ thì đứa trẻ trong trường hợp này không là con chung của vợ, chồng dù thực tế đứa trẻ đó mang huyết thống của người cha đã chết và được sinh ra hoàn toàn dựa trên sự mong muốn của người đã khuất. Nếu xác định đứa trẻ sinh ra không phải con chung của cặp vợ chồng vô sinh thì sẽ ảnh hưởng lớn. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Rồi trường hợp đang trong quá trình thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm mà người chồng bị tuyên bố mất tích thì người vợ có được tiếp tục thực hiện và nếu thực hiện thì xác định cha, mẹ, con như thế nào?. Do đó, cần làm rõ hơn việc xác định cha, mẹ trong trường hợp sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản nêu trên. 

Đáng chú ý, theo Luật HNGĐ, trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con chung của vợ chồng thì phải có chứng cứ và Tòa án xác định. Nhưng theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự thì Tòa án chỉ giải quyết việc xác định cha, mẹ cho con hoặc xác định con cho cha, mẹ khi có tranh chấp; trường hợp không có tranh chấp thì không thuộc thẩm quyền của Tòa án.

Vì vậy, trong trường hợp có người khác xin nhận là cha của đứa trẻ đó mà vợ chồng đều đồng ý cho người đó nhận con thì trường hợp nhận con này thực hiện tại UBND hay Tòa án đang còn có ý kiến khác nhau. Thực tiễn các Tòa án từ chối giải quyết bởi cho rằng trường hợp này không có tranh chấp.

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Nên phân biệt 2 trường hợp

Một giảng viên đến từ Trường Đại học Luật Hà Nội cũng đề cập những bất cập xoay quanh trường hợp con sinh ra trong vòng 300 ngày kể từ ngày chấm dứt hôn nhân là con chung của vợ chồng (Điều 88 Luật HNGĐ). Cụ thể, nếu sau khi chấm dứt hôn nhân người mẹ kết hôn ngay và vẫn sinh con trong vòng 300 ngày đó thì việc xác định người chồng nào là cha của đứa trẻ một cách đương nhiên là rất khó khăn.

Nếu căn cứ vào việc con do người mẹ có thai trong thời kỳ hôn nhân thì người chồng thứ nhất được xác định là cha của đứa trẻ; nếu căn cứ vào việc con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân thì người chồng thứ hai được xác định là cha của đứa trẻ. Cách quy định này dẫn tới việc áp dụng pháp luật khó khăn cho các UBND. 

Liên quan đến khó khăn trên, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thanh Cao thì phân tích, theo quy định của Luật HNGĐ, trẻ sinh ra trong thời kỳ hôn nhân vẫn còn tồn tại nên phải được xác định là con chung của hai vợ chồng (mặc dù người chồng không phải là người cha trên thực tế của trẻ). Có điều, người mẹ khi đi khai sinh cho con đề nghị được đăng ký việc nhận cha cho trẻ (nhận người cha thực tế) và kết hợp khai sinh để được ghi đúng tên cha ruột của trẻ em trên giấy khai sinh hoặc có trường hợp người mẹ đề nghị khai sinh cho con theo diện chưa xác định được cha thì cơ quan đăng ký hộ tịch không có cơ sở giải quyết. 

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Sở dĩ như vậy là do quy định tại khoản 2 Điều 88 Luật HNGĐ quy định: “Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định”; đồng thời tại khoản 1 Điều 88, Luật HNGĐ cũng quy định: “Người không được nhận là cha, mẹ của một người có thể yêu cầu Tòa án xác định đó là con mình”. Bởi thế, yêu cầu xác định cha cho con của người mẹ trong trường hợp trên thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án có thẩm quyền, không thuộc thẩm quyền của cơ quan đăng ký hộ tịch. 

Có điều, ông Cao cho hay, đa phần công dân trong trường hợp này phản ánh Tòa án không thụ lý giải quyết hoặc có thụ lý nhưng sau đó đình chỉ việc giải quyết vì cho rằng không có “tranh chấp”, dẫn đến việc trẻ em không được đăng ký khai sinh kịp thời hoặc đăng ký khai sinh nhưng không đúng với thông tin về người cha thực tế của trẻ.

Ông Cao đề nghị các cơ quan cấp trên xem xét giải quyết theo hướng: Trong trường hợp không có tranh chấp thì nên giao thẩm quyền cho cơ quan hành chính (cơ quan đăng ký hộ tịch) xác minh và giải quyết. Trường hợp tại thời điểm nhận con mà các bên có tranh chấp thì cơ quan đăng ký hộ tịch chuyển hồ sơ cho Tòa án giải quyết. 

Tin cùng chuyên mục

Toàn cảnh Hội nghị.

Đảm bảo quyền, lợi ích của công đoàn viên các cấp trong bối cảnh tinh gọn bộ máy

(PLVN) - Chiều ngày 15/1, Công đoàn Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị lần thứ Năm của Ban Chấp hành Công đoàn Bộ Tư pháp khoá III (mở rộng). Chủ tịch Công đoàn Bộ Khương Thị Thanh Huyền và các Phó Chủ tịch: Phan Hồng Nguyên, Hà Ánh Bình đồng chủ trì Hội nghị. Hội nghị còn sự tham dự của đồng chí Cao Xuân Thủy, Ủy viên Ban Chấp hành, Phó Chánh Văn phòng Đảng ủy Bộ; đồng chí Trịnh Xuân Tùng, Ủy viên BCH Đoàn Khối các cơ quan Trung ương, Bí thư Đoàn Thanh niên Bộ Tư pháp.

Đọc thêm

Cục THADS Bình Định: Giao chỉ tiêu, nhiệm vụ năm 2025

Cục THADS Bình Định tổ chức hội nghị trực báo công tác THADS Quý I năm 2025.
(PLVN) - Mới đây, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự (THADS) tỉnh Bình Định đã ban hành quyết định giao chỉ tiêu, nhiệm vụ THADS, theo dõi thi hành án hành chính (THAHC) đồng thời đề ra các giải pháp cụ thể để lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ.

Khơi thông nguồn lực phát triển đô thị

Khơi thông nguồn lực phát triển đô thị
(PLVN) - Chiều 14/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Hội đồng thẩm định Dự án Luật quản lý phát triển đô thị. Đồng chủ trì phiên họp là Thứ trưởng Bộ Tư pháp Trần Tiến Dũng và Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng.

Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp được bầu làm Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam

Ra mắt Ban Thường vụ Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV, nhiệm kỳ 2024 - 2029.
(PLVN) - Sáng 14/1, Đại hội Đại biểu toàn quốc Hội Luật gia Việt Nam đã thông qua Nghị quyết Đại hội và bầu Ban Chấp hành Trung ương Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV, nhiệm kỳ 2024 - 2029 gồm 115 thành viên; bầu Ban Kiểm tra gồm 8 thành viên. Ban Chấp hành khoá mới đã họp phiên thứ nhất, bầu các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Hội. Theo đó, đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc được bầu làm Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam khoá XIV.

Làm tốt vai trò “dẫn dắt” chuyển đổi số trong Bộ, ngành Tư pháp

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi phát biểu chỉ đạo hội nghị.
(PLVN) - Tại Hội nghị triển khai công tác năm 2025 của Cục Công nghệ thông tin (CNTT) diễn ra chiều 13/1, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi yêu cầu Cục cần nâng cao tính chuyên nghiệp, khoa học, chủ động, sáng tạo để làm tốt công tác hướng dẫn, “dẫn dắt” các đơn vị của Bộ, ngành Tư pháp trong chuyển đổi số.

Trao “Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình: Lan tỏa yêu thương dịp Xuân Ất Tỵ 2025

“Mái ấm Tư pháp" tại Ninh Bình (Ảnh: Hoàng Giáp)
(PLVN) - Chiều ngày 10/1, tại huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình, Báo Pháp luật Việt Nam đã phối hợp cùng Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Bệnh viện thẩm mỹ Saigon Young, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thị trấn Yên Thịnh tổ chức lễ bàn giao hai căn nhà “Mái ấm Tư pháp” cho hai gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định Phạm Dân: Người cán bộ Tư pháp tận tâm

Ông Phạm Dân, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định
(PLVN) - Trong hơn 30 năm gắn bó với ngành Tư pháp, ông Phạm Dân, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bình Định vẫn được biết đến như một con người luôn gắn bó với những trang viết, nhất là về các hạn chế, chồng chéo, bất cập trong hệ thống pháp luật. Qua đó, góp phần cùng tập thể Sở để lại nhiều dấu ấn và đóng góp tích cực vào sự phát triển của Tư pháp địa phương, cũng như góp phần hoàn thành nhiệm vụ công việc của Bộ, ngành Tư pháp. 

Báo Pháp luật Việt Nam và Công ty CP MBN Jupiter ủng hộ 200 triệu đồng xây nhà cho người nghèo ở huyện Cẩm Xuyên

Lãnh đạo huyện Cẩm Xuyên tiếp nhận biểu trưng của các cơ quan, đơn vị ủng hộ chương trình “Xuân ấm tình người”. Ảnh: PV
(PLVN) - Hưởng ứng Chương trình “Xuân ấm tình người” do UBND huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) tổ chức nhằm giúp đỡ người nghèo đón Tết Ất Tỵ và đóng góp quỹ xóa nhà tạm, nhà dột nát, xây dựng nhà đại đoàn kết năm 2025, Báo Pháp luật Việt Nam và Công ty CP MBN Jupiter tại Hà Nội đã ủng hộ 200 triệu đồng.

Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc xây dựng và vận hành hệ thống VBQPPL thống nhất, đồng bộ

Cảnh phiên họp.
(PLVN) - Ngày 10/1, Bộ Tư pháp tổ chức họp Tổ biên tập dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi). Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật Trần Anh Đức chủ trì phiên họp. Tham dự phiên họp là đại diện các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; bộ, ngành khác có liên quan.

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới

Xây dựng Ngành Thi hành án Quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới
(PLVN) -  Tại Hội nghị tổng kết công tác Thi hành án dân sự (THADS) năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 của Ngành Thi hành án Quân đội diễn ra chiều 9/1, Thiếu tướng Nguyễn Phi Hùng, Cục trưởng Cục Thi hành án (Bộ Quốc phòng) đề nghị trong năm 2025, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn ngành cần đổi mới tư duy, phương pháp làm việc, triển khai có hiệu quả các giải pháp đã đề ra, tạo sự chuyển biến đột phá trong cơ quan, đơn vị, xây dựng Ngành Thi hành án ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.