Không nên phổ cập ĐH bằng mọi cách

Thành lập, nâng cấp các ĐH, CĐ có biểu hiện dễ dãi, quy mô đào tạo tăng nhanh trong khi điều kiện để bảo đảm chất lượng không theo kịp, chất lượng "đầu vào" chưa cao, nội dung, phương pháp đào tạo và quản lý giáo dục ĐH chậm đổi mới…

Hàng loạt bất cập trên đã được đại biểu Quốc hội (đại biểu QH) mổ xẻ khi thảo luận về việc thực hiện chính sách pháp luật về thành lập trường, đầu tư và bảo đảm chất lượng đào tạo giáo dục ĐH, ngày 7/6.

Ăn nhờ ở đậu, chất lượng có ổn?

Cũng như rất nhiều đại biểu QH khác, đại biểu Triệu Thị Bình (Yên Bái) khẳng định thời gian qua, giáo dục đại học (GDĐH) nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy vậy, đại biểu Bình không khỏi lo ngại khi số ĐH, CĐ được thành lập quá nhanh (từ 1998 - 2009 có 304 trường ĐH, CĐ được thành lập), vượt xa các điều kiện về đội ngũ giảng viên, khả năng đầu tư và các điều kiện vật chất đối với các cơ sở đào tạo.

Nhiều đại biểu QH lo ngại trước tình trạng số ĐH, CĐ được thành lập quá nhanh.

Bức xúc trước việc nhiều trường ĐH, CĐ được thành lập nhưng phải đi thuê địa điểm đào tạo, đại biểu Huỳnh Nghĩa (TP HCM) nhấn mạnh: “Không thể có hiện tượng một trường mẫu giáo thì điều kiện trước tiên là phải có trường theo đúng công năng, nhưng trường ĐH lại cho phép đi thuê triền miên năm này qua năm khác”. “Cứ ăn nhờ ở đậu như vậy, chất lượng đào tạo làm sao đảm bảo”, đại biểu Nguyễn Đăng Trừng (TP HCM) băn khoăn.

“Một số trường không có địa điểm ổn định, phải đi thuê nhiều nơi do đó tình trạng giảng viên chạy sô, sinh viên không biết trường mình ở đâu là điều dễ hiểu”, đại biểu Ngô Thị Doãn Thanh (Hà Nội) bổ sung. Cũng theo đại biểu này, việc sinh viên không chính quy chiếm tới 50% số sinh viên ĐH, CĐ, nhiều trường hạ điểm chuẩn đầu vào để đảm bảo chỉ tiêu đã báo động về chất lượng GDĐH. Những biểu hiện cũng đáng báo động khác, theo đại biểu Mã Điền Cư (Quảng Ngãi), chương trình đào tạo ĐH còn nặng về lý thuyết, số lượng giảng viên tăng thêm chủ yếu là có trình độ ĐH, còn tỷ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ và giáo sư lại giảm so với trước; giáo trình giảng dạy thiếu cập nhật, thậm chí nhiều giáo trình còn tồn tại từ những năm 60 - 70 của thế kỷ trước… “Không nên thực hiện phổ cập ĐH bằng mọi cách, cơ quan quản lý GDĐH cần có giải pháp hiệu quả hơn để đảm bảo chất lượng GDĐH”, đại biểu Ngô Thị Doãn Thanh khuyến cáo.

Phải nói “không” với bệnh thành tích ngay tại Bộ GD - ĐT

Về nguyên nhân của những bất cập trên, đại biểu Nguyễn Xuân Thuyết (Yên Bái) nói: “Chất lượng làm việc và hoạt động của cơ quan chuyên môn, bộ máy tham mưu cho Chính phủ là Bộ GD - ĐT chưa hiệu quả như mong muốn”.

“Bộ GD - ĐT đã kéo dài tình trạng thiếu kiên quyết, xử lý thiếu nghiêm minh những cơ sở GDĐH có vi phạm. Điều đó chứng minh sự yếu kém hoặc có vấn đề trong quản lý của bộ. Công tác quản lý Nhà nước về chương trình, nội dung thể hiện sự lúng túng, chưa có đủ nhân lực, điều kiện và những giải pháp hữu hiệu kiểm soát chất lượng và nâng cao chất lượng. Mặt khác, việc đánh giá và kiểm định chất lượng, tổ chức thực hiện chưa nghiêm, còn mang tính hình thức, thiếu khách quan, có biểu hiện của bệnh thành tích, tiêu cực, dĩ hòa vi quý”, đại biểu Nguyễn Hữu Phước phân tích cụ thể hơn. “Phải phát động "nói không với tiêu cực và bệnh thành tích" ngay tại Bộ GD - ĐT”, đại biểu Lê Văn Cuông (Thanh Hóa) đề nghị.

“Để tình hình như hôm nay, có cả các mặt được và chưa được, thì các bộ trưởng GD từ năm 1975 đến nay chắc phải cùng chia sẻ trách nhiệm”, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD - ĐT Nguyễn Thiện Nhân nói trước QH. Về phần mình, ông Nhân cho biết từ năm 2008, ông và lãnh đạo Bộ GD - ĐT đã xác định “không thể tiếp tục cho ra đời, quản lý GDĐH như vừa qua mà không đảm bảo chất lượng”. Hiện tại, Bộ GD - ĐT xác định hai khâu đột phá là đổi mới quản lý Nhà nước và đổi mới quản lý nhà trường để nâng cao chất lượng GDĐH trong thời gian tới, qua đó góp phần tạo động lực cho phát triển đất nước.

 

Thị trường hóa GD là sai lầm GD là việc của Nhà nước, không phải việc của thị trường. Thị trường hóa GD là sai lầm. Chưa có nước nào trên thế giới, nơi yếu tố thị trường chi phối GD mà phát triển được. Thực tế hiện nay, các công ty cổ phần lập cơ sở GDĐH nhưng mục đích của các công ty này là tối đa hóa lợi nhuận thì mục đích của GD có theo như vậy không? Liệu chúng ta có mời được những trường ĐH danh tiếng thế giới sang Việt Nam mở cơ sở GDĐH, hay chỉ có những “ông” sang đây “đánh quả”? Ở các nước, những trường ĐH có uy tín chính là những định chế công phi lợi nhuận, được Nhà nước gián tiếp bao cấp về phương diện đầu tư. Hiện chúng ta đang thiếu cái này. (Đại biểu Trần Du Lịch (TP HCM). Mở trường ĐH không khác mở công ty Theo quy chế của Bộ GD - ĐT, ĐH dân lập do các cá nhân, tập thể đầu tư xây dựng với mục đích không kinh doanh, không vụ lợi. Nhưng trong thực tế, tình hình không diễn ra như quy chế. Một hiện tượng tùm lum về việc điều hành của Hội đồng quản trị, Ban giám hiệu và quan hệ quản lý vừa qua, về thực chất cho thấy việc đầu tư mở trường ĐH không hơn và không khác việc mở một công ty mà vấn đề lợi nhuận là động lực duy nhất và mạnh mẽ nhất. (Đại biểu Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng).

Lương tăng, đời sống một bộ phận nhà giáo vẫn khó khăn Xét về mức độ tăng, tiền lương hàng tháng của giáo viên vào năm 2010 cao gấp 2,1 lần so với năm 2006, còn về giá trị bình quân thì tăng nằm trong khoảng từ 2,5 - 4 triệu đồng/tháng và cao hơn so với công chức, viên chức của các ngành khác. Nhưng với nhu cầu chi tiêu ngày càng tăng như hiện nay, mức tăng trên chưa đáp ứng được đòi hỏi tăng thu nhập thực tế cho giáo viên, đời sống của một bộ phận nhà giáo vẫn còn không ít khó khăn – Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ GD – ĐT Nguyễn Thiện Nhân trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) về việc thực hiện lời hứa “Đến năm 2010, giáo viên sống được bằng lương”.