Không giới hạn người được lựa chọn làm người giám hộ

Ảnh minh họa.
Ảnh minh họa.
(PLO) - Qua tổng kết thi hành Bộ luật Dân sự năm 2005 và từ thực tiễn xét xử của Tòa án, chế định giám hộ đã nảy sinh không ít bất cập, vướng mắc. Dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi dự kiến những quy định linh hoạt hơn nhưng vẫn rất cần tiếp tục góp ý để hoàn thiện hơn nữa chế định này.

Rắc rối thủ tục giám hộ đương nhiên
Thực tế cho thấy việc giám hộ thường hay phát sinh tranh chấp trong trường hợp người được giám hộ có tài sản thì tranh chấp theo hướng giành nhau quyền giám hộ; người được giám hộ bệnh tật, cần sự chăm sóc thường xuyên, tỉ mỉ nhưng không có tài sản cũng dễ phát sinh chuyện đùn đẩy trách nhiệm giám hộ. 
Một vụ việc khá điển hình diễn ra tại TP. HCM cách đây gần 4 năm. Số là, bà N (quận 3) có con tên H (SN 1971) trước làm kế toán trưởng một công ty nước ngoài. Không may, biến chứng sau cơn bạo bệnh lao màng não đã khiến chị H không còn khả năng nhận thức, điều khiển hành vi. Bà N đã gõ cửa rất nhiều cơ quan để giành quyền giám hộ người con gái nhưng bất thành.
Tháng 4/2011, từ yêu cầu của bà N, TAND quận Tân Bình đã ra quyết định tuyên bố chị H mất năng lực hành vi dân sự. Theo quy định tại Điều 62 BLDS 2005, chồng chị H là người giám hộ đương nhiên của chị. Chỉ khi nào chồng chị không đủ điều kiện thì cha, mẹ mới làm giám hộ. Thế nhưng theo bà N, chồng chị H không lo điều trị bệnh cho vợ bởi anh đã có người phụ nữ khác và có cả con riêng. Bà cũng cho rằng anh đã tự ý bán đi một số tài sản chung của vợ chồng. 
Ngoài việc đưa chị H về nhà mình chăm sóc, bà N còn muốn được thay con rể thực hiện quyền giám hộ đối với chị. Căn cứ vào một số văn bản trả lời của nhiều cơ quan, bà N đã đến UBND phường nơi bà cư trú để đăng ký làm người giám hộ cho chị H. Tuy nhiên, yêu cầu đã nêu của bà N khi ấy không được UBND phường chấp thuận với lý do chưa có hướng dẫn về giám hộ đương nhiên.
Một trường hợp khai di sản thừa kế cũng bị vướng vì công chứng viên không chấp nhận thông báo xác nhận mà yêu cầu phải có quyết định công nhận giám hộ đương nhiên, trong khi người dân thì không thể làm được vì pháp luật không quy định. 
Cuối năm 2011, cha ông H (quận 4, TP.HCM) mất, để lại di chúc cho ông hưởng thừa kế một căn nhà. Tuy nhiên, trong số anh chị em đều đã thành niên, có một người anh 45 tuổi bị bệnh tâm thần từ nhỏ nên theo luật, người anh này đương nhiên được thừa kế di sản của người cha, không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Mẹ ông H đã gửi đơn ra TAND quận 4 yêu cầu tuyên bố người anh của ông mất năng lực hành vi dân sự. 
Tháng 3/2013, Tòa án đã ra quyết định chấp thuận yêu cầu này và còn nêu: “Mọi giao dịch của người anh do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện”. Tưởng vậy là xong nên ông đã đem tất cả giấy tờ đến yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản. Công chứng viên tiếp nhận hồ sơ yêu cầu mẹ ông đến UBND phường nơi đang cư ngụ để đăng ký việc giám hộ và nộp quyết định công nhận giám hộ cho người anh thì mới được giải quyết. Có điều, UBND phường 3 không ra quyết định mà chỉ ra thông báo mẹ ông H là người giám hộ đương nhiên cho người anh của ông. 
Quá trình xét xử của TAND các cấp thì cho thấy, có rất nhiều trường hợp người vợ hoặc người chồng xin ly hôn đối với người mất năng lực hành vi dân sự, trong khi theo quy định của BLDS hiện hành thì người vợ, người chồng đó lại là người giám hộ cho người mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy, quyền lợi của họ lại mâu thuẫn với nhau, rất dễ gây thiệt hại cho người bị mất năng lực hành vi dân sự, quyền lợi của người được giám hộ sẽ không được bảo đảm. Ngoài ra, mặc dù BLDS đã quy định về giám hộ đương nhiên nhưng chưa có quy định về thủ tục, thẩm quyền công nhận giám hộ đương nhiên. 
Sẽ quy định linh hoạt hơn
Để tháo gỡ vướng mắc trên, Dự thảo Bộ luật quy định theo nguyên tắc xác định người giám hộ theo ý chí của người cần được giám hộ trong trường hợp họ là người thành niên cử người giám hộ cho mình trước khi lâm vào tình trạng cần được giám hộ với hai điều kiện là việc cử giám hộ này phải được lập thành văn bản có công chứng và người được sự đồng ý làm người giám hộ. Người giám hộ cũng được xác định theo sự thỏa thuận của người thân thích của người cần được giám hộ (người thân thích theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 bao gồm người có quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong phạm vi ba đời). 
Trường hợp người thân thích không có thỏa thuận thì người giám hộ được cử trong số những người thân thích hoặc cá nhân, pháp nhân khác và ưu tiên cho người sống cùng hoặc đang trực tiếp chăm sóc người cần được giám hộ nếu bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người được giám hộ. Người giám hộ phải tạo điều kiện để người khác nói chung, người thân thích của người cần được giám hộ nói riêng quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ người được giám hộ
Dự thảo Bộ luật cũng bổ sung người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi có quyền được giám hộ theo nguyên tắc việc giám hộ được thực hiện theo yêu cầu của chính người này, của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan. Việc giám hộ cho người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi phải có sự đồng ý của người này nếu họ có năng lực thể hiện ý chí của mình tại thời điểm có yêu cầu về giám hộ...
Cho rằng đối với chế định giám hộ, Bộ luật cần lấy nguyên tắc tôn trọng, đảm bảo quyền thỏa thuận, lựa chọn của những người thân thích có liên quan đến việc chọn người giám hộ cho người được giám hộ, đại diện UBND TP.HCM đồng tình là người được lựa chọn làm người giám hộ không bị giới hạn trong phạm vi người thân thích mà có thể là bất cứ một người nào khác, miễn là người được chọn đồng ý làm giám hộ và đáp ứng đủ các điều kiện để làm người giám hộ theo luật định. Tuy nhiên, vị đại diện kiến nghị Bộ luật cũng cần quan tâm đến việc quy định rõ trách nhiệm của những người nằm trong đối tượng có thể chọn làm người giám hộ đương nhiên, tránh trường hợp đùn đẩy trách nhiệm, có điều kiện song muốn đẩy gánh nặng cho xã hội.
Đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đề xuất bổ sung thêm một khoản quy định về quyền của bố, mẹ đẻ người vợ hoặc chồng mất năng lực hành vi dân sự được yêu cầu thay đổi người giám hộ để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho họ. Không những thế, khi bổ sung các quy định về việc giám hộ cho người dưới 18 tuổi và người đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi cần tính đến khía cạnh xác định người giám hộ trong trường hợp ly hôn./.

Đọc thêm

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12

Đoàn công tác của Bộ Tư pháp tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12
(PLVN) -Nhận lời mời của Bộ trưởng Lập pháp Chính phủ Hàn Quốc, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Hàn Quốc, ngày 01/11/2024, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc làm Trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị chuyên gia pháp luật Châu Á lần thứ 12 (ALES 12) tại Seoul, Hàn Quốc.

Bình Định ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất

Ảnh minh họa
(PLVN) - UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất nhằm kịp thời giải quyết các yêu cầu của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn về đăng ký biện pháp bảo đảm.

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

Khởi công xây dựng "Mái ấm Tư pháp" tại Lào Cai

(PLVN) -  Ngày 1/11/2024, tại thôn Nậm Lòn, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà đã diễn ra lễ khởi công xây dựng nhà "Mái ấm Tư pháp" cho ông Hầu Seo Dỉ - Công chức Tư pháp - Hộ tịch xã Cốc Lầu bị sập và hư hỏng hoàn toàn căn nhà cấp 4 mới xây do ảnh hưởng của cơn bão số 3 gây ra.

Sửa đổi quy trình ban hành văn bản pháp luật, tạo thuận lợi cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội

TS. Đinh Văn Minh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế- Thanh tra Chính phủ
(PLVN) - Nên xem xét lại cách quy định như hiện nay chỉ cho phép Chính phủ quy định chi tiết những điều khoản được xác định ngay trong luật. Thực tế xây dựng các văn bản hướng dẫn đã gặp không ít khó khăn từ quy định này và để không bị “bó tay” trước yêu cầu thực tiễn đặt ra trong quá trình triển khai luật, các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành với tên gọi là “các biện pháp bảo đảm thi hành”. Điều này cần được cân nhắc, điều chỉnh trong thời gian tới để tránh tình trạng "tự trói tay" mình rồi lại phải cố gắng "tự giải thoát" như hiện nay

Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tuỵ với tư pháp cơ sở

Anh Dương Chính Nghĩa 20 năm tận tụy với công việc tư pháp ở cơ sở.
(PLVN) - Anh Dương Chính Nghĩa, công chức tư pháp - hộ tịch xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) đã có gần 20 năm gắn bó với công việc tư pháp - hộ tịch ở cơ sở. Với địa bàn rộng, đông dân cư nhưng anh Nghĩa luôn tâm huyết, trách nhiệm, yêu nghề, nỗ lực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn là “lá cờ đầu” triển khai các mô hình điểm về phổ biến, giáo dục pháp luật tại Hà Tĩnh.

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp

Bạc Liêu: Bồi dưỡng, tập huấn kiến thức về nghiệp vụ giám định tư pháp
(PLVN) - Ngày 2/11, Sở Tư pháp tỉnh Bạc Liêu chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức lớp bồi dưỡng nghiệp vụ giám định tư pháp cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh, nắm rõ các quy định của pháp luật về giám định tư pháp, một số kỹ năng pháp lý cơ bản, cần thiết của người giám định viên tư pháp.

Chủ quyền nhân dân trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

GS.TS Trần Ngọc Đường, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội
(PLVN) - Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ quyền nhân dân xuyên suốt trong tư duy lý luận và quan điểm, đường lối của Đảng ta về xây dựng nhà nước, từ nhà nước dân chủ nhân dân, rồi nhà nước chuyên chính vô sản và hiện nay là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cốt lõi trong quan điểm về chủ quyền nhân dân là tư tưởng chính quyền thuộc về nhân dân.

Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội: Không ngừng đổi mới và phát triển

TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Ngày 3/11/2024, Khoa Pháp luật Kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức gặp mặt truyền thống 45 năm ngày thành lập (10 /11/1979 – 10/11/2024 ) và đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Sau 45 năm thành lập, Khoa Pháp luật kinh tế đã chủ động, sáng tạo, phát triển không ngừng, có nhiều đóng góp trong thực hiện sứ mạng, tầm nhìn của Nhà trường. Nhân dịp này, Báo Pháp luật Việt Nam đã phỏng vấn TS. Đoàn Trung Kiên, Hiệu trưởng Nhà trường.

Khánh Hòa tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024

Quang cảnh hội nghị tập huấn.
(PLVN) -  Ngày 1/11, Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL năm 2024 cho khoảng 260 đại biểu là báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện; cán bộ lãnh đạo, chuyên viên các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội và các địa phương như: Nha Trang, Cam Ranh, Ninh Hòa.

Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo đánh giá tình hình triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật

Quang cảnh hội thảo (Ảnh: P. Dương)
(PLVN) - Sáng 1/11, tại thành phố Thanh Hóa, Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) tổ chức hội thảo đánh giá tình hình thực hiện triển khai công tác chuẩn tiếp cận pháp luật và tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân. Tiến sĩ Ngô Quỳnh Hoa, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp chủ trì hội thảo.

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền và quyết tâm “ Hôm nay phải tốt hơn ngày hôm qua”

Giám đốc Sở Tư pháp Nam Định Trần Thị Thúy Hiền
(PLVN) - Những năm gần đây, Sở Tư pháp tỉnh Nam Định đã khẳng định được vị trí, vai trò trong phong trào thi đua của Ngành Tư pháp; liên tục trong các năm nhận được Bằng khen, Cờ thi đua của Chính phủ, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh. Để có được thành tích đó phải kể đến sự nỗ lực của các cán bộ tư pháp; trong đó phải kể đến sự đóng góp không nhỏ của người đứng đầu Sở Tư pháp - Giám đốc Sở Trần Thị Thúy Hiền.

Suy nghĩ về phát triển giáo dục đại học Việt Nam cùng khoa học và công nghệ trong kỷ nguyên mới

GS. Viện sỹ Nguyễn Quốc Sỹ – Chủ tịch Viện Công nghệ VinIT
(PLVN) - Không nên nghĩ chúng ta đang chảy máu chất xám, nguồn lực khoa học công nghệ (KHCN) cho thế giới, mà nên nghĩ theo hướng, chúng ta phải hợp tác sâu rộng để học hỏi thế giới, để Việt Nam có thể phát triển cùng thế giới. Phải có chính sách đột phá để thu hút “hiền tài” tới Việt Nam sống và làm việc, cống hiến cho Việt Nam.