Đây là một phần trong báo cáo của Bộ trưởng gửi các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến diễn ra vào chiều 15/8 tới.
Từ đầu năm, 26 tàu/166 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ
Liên quan đến giải pháp tháo gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC) đối với khai thác thủy sản, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất tới việc khai thác bền vững nguồn tài nguyên sinh vật, nhất là đối với đa dạng sinh học biển. Ngày 23/10/2017, EC có thông báo áp dụng biện pháp cảnh báo “thẻ vàng” đối với sản phẩm hải sản khai thác xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU với lý do Việt Nam chưa kiểm soát được đội tàu, dẫn đến tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài gia tăng và chưa kiểm soát được tính hợp pháp sản phẩm hải sản từ khai thác xuất khẩu sang thị trường EU.
Theo Bộ trưởng, dù tích cực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ, quyết liệt chống khai thác IUU và đạt được nhiều kết quả quan trọng được EC ghi nhận, đánh giá cao nhưng đến nay Việt Nam vẫn chưa gỡ được “thẻ vàng”. Nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài để đánh bắt trái phép vẫn còn diễn biến phức tạp. Theo thống kê, từ đầu năm 2023 đến 8/8/2023 tiếp tục xảy ra 26 tàu/166 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý. Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, EC khẳng định không gỡ cảnh báo “thẻ vàng” nếu không chấm dứt tình trạng này.
Bên cạnh đó, công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác trong nước, đặc biệt là nhập khẩu còn nhiều tồn tại, bất cập, vẫn chưa đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc của EC. Việc xử lý các hành vi khai thác IUU cũng còn hạn chế. Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, sau lần thanh tra thứ 3 (tháng 10/2022), Đoàn Thanh tra EC vẫn tiếp tục khuyến nghị thực hiện 4 nhóm vấn đề, bao gồm khung pháp lý; quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm tra kiểm soát tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật.
Tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm
Bộ trưởng Lê Minh Hoan đánh giá, đã có những chuyển biến tích cực trong thực hiện các khuyến nghị của EC. Trong đó, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao quyết tâm chính trị của Việt Nam, đặc biệt là sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Thường trực Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. EC cũng ghi nhận tình hình chống khai thác IUU đã có sự tiến bộ hơn rất nhiều so với đợt thanh tra thực tế lần thứ 2 vào năm 2019, như khung pháp lý cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu quốc tế về chống khai thác IUU và tiếp tục được hoàn thiện theo hướng tích cực; công tác quản lý đội tàu, lắp đặt thiết bị VMS đã có sự chuyển biến tích cực…
Tại báo cáo, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu bật các giải pháp tập trung để tháo gỡ “thẻ vàng” của EC. Đó là, thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết ngăn chặn, không để xảy ra tình trạng tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Để thực hiện giải pháp này, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các ngành, địa phương có liên quan tập trung cao điểm tuần tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển; đặc biệt tại vùng biển giáp ranh, chồng lấn, chưa phân định giữa Việt Nam và các nước có biển liên quan, các khu vực tập trung nhiều tàu cá hoạt động khai thác hải sản và tại các đảo, cửa sông, cửa lạch, bãi ngang.
Kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn/trạm biên phòng tuyến biển phải bảo đảm đủ các điều kiện theo quy định khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Điều tra, xử phạt triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Cùng với đó, thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt nhập khẩu bằng tàu container. Tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU. Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao hiệu quả phối hợp…
