Không để 'bước quá' trong phát triển điện gió ngoài khơi

Chiều 8/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030. Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là nội dung về điện gió ngoài khơi.

Theo Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị), về cơ chế phát triển điện gió ngoài khơi, dự thảo đã có tiến bộ lớn trong quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định hồ sơ và yêu cầu năng lực tài chính của nhà đầu tư. Đại biểu đề nghị rút ngắn thời gian cấp phép, khảo sát thống nhất mẫu hồ sơ, bổ sung tiêu chí đánh giá năng lực nhà đầu tư đối với dự án quy mô lớn và xác định một cơ quan là Bộ Công Thương làm đầu mối để điều phối chung trong quy trình này.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn TP Huế) chỉ ra một số vướng mắc không nhỏ đến quá trình phát triển điện gió ngoài khơi. Đó là quy hoạch chưa đồng bộ giữa quy hoạch không gian, quy hoạch ngành; cơ chế về giá cần phù hợp hơn, nhất là cơ chế giá điện để làm sao có thể rõ ràng, hấp dẫn, dài hạn, thu hút nhà đầu tư; quy định về giao khu vực biển thì cần phải rõ ràng hơn về trình tự, thủ tục thuê mặt nước biển, giao khu vực biển để khảo sát, nghiên cứu, xây dựng, vận hành dự án năng lượng tái tạo trên biển…

Từ đó, Đại biểu đề xuất 6 nhóm giải pháp đối với dự thảo Nghị quyết. Cụ thể, cần tạo hành lang pháp lý đủ mạnh, bao quát các vấn đề từ khảo sát, giao khu vực biển đến đầu tư và vận hành để có thể phát triển điện gió ngoài khơi theo nhu cầu của nước ta. Cần phải nhanh chóng tính toán về quy hoạch đồng bộ, khẩn trương hoàn thiện và phê duyệt các quy hoạch để xác định rõ ràng khu vực nào ưu tiên và có thể phát triển điện gió ngoài khơi.

Ngoài ra, quy định để phát triển nhanh các hoạt động khảo sát. Trong châu Á hiện nay, nhiều quốc gia, kể cả Philippines đã xong bước khảo sát này, Việt Nam cũng phát triển nhưng Đại biểu Nam mong muốn có thể phát triển nhanh hơn nữa để có thể đáp ứng được nhu cầu của đất nước. Xây dựng cơ chế giá và hợp đồng mẫu để có thể có tính cạnh tranh hấp dẫn, huy động vốn từ các nhà đầu tư và đặc biệt các tổ chức tài chính quốc tế cũng có thể thu xếp được những dự án đòi hỏi vốn lớn như hiện nay.

Đồng thời, quy trình lựa chọn nhà đầu tư công khai, minh bạch và đầu tư có năng lực để thực hiện dự án. Nhanh chóng phát triển hỗ trợ chuỗi cung ứng và công nghiệp phụ trợ, đặc biệt đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cao để có thể tiếp ứng được các công nghệ nội địa hóa chuỗi cung ứng này, thiết bị móng, cảng chuyên dụng và tàu lắp đặt để phát triển ngành.

Cuối phiên thảo luận, giải trình nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án điện gió ngoài khơi cho giai đoạn 2026-2030, dự thảo đã được chỉnh lý theo hướng giao thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư.

Đồng thời, chấp thuận nhà đầu tư, không qua đấu giá, đấu thầu quyền sử dụng đất và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho dự án điện gió ngoài khơi trong giai đoạn từ 2026-2030, tức là chỉ có 6.000 MW, còn 11.000 MW cho đến năm 2035 theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh thì đã thực hiện như quy định hiện hành, tức là Chủ tịch UBND tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế, căn cứ vào quy định của luật hiện hành để điều chỉnh.

Bộ trưởng cũng chia sẻ, chính sách hiện đã đủ, khung giá cho điện gió ngoài khơi đã được ban hành từ tháng 6/2025, theo đó quy định rất rõ giữa 3 vùng có cơ chế giá tương ứng với tiềm năng, thế mạnh của điện gió ngoài khơi. Vấn đề phát triển điện gió ngoài khơi, đúng như các đại biểu nói là chúng ta có tiềm năng rất lớn, gần 3.000 km bờ biển và ở đó có rất nhiều chỗ có thể phát triển được.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, đây là một loại hình năng lượng mới, chưa làm bao giờ và loại hình này còn gắn với an ninh quốc gia, rất nhiều vấn đề khác trên biển. Đất nước chúng ta chạy dài từ Bắc vào Nam và chỉ có 1 cửa ra biển, chúng ta hình dung nếu tất cả bờ biển này phát triển điện gió ngoài khơi, trong tương lai là các yếu tố bên ngoài tham gia vào rất lớn, vậy trong những tình huống đặc biệt xử lý thế nào? Cho nên, quan điểm của Chính phủ nói chung, cơ quan chủ trì soạn thảo nói riêng là hết sức thận trọng, vừa phải làm để khai thác tiềm năng, thế mạnh nhưng vừa phải từng bước để rút ra những bài học cần thiết cho việc phát triển, nếu để “bước quá”.

Đặc biệt, Bộ trưởng cam kết khi Quốc hội thông qua Nghị quyết này, Chính phủ sẽ chỉ đạo cho các Bộ, ngành, cơ quan liên quan có cơ chế kiểm soát, bởi Nghị quyết chỉ có hiệu lực trong 05 năm. Sau 05 năm, tất cả những điều chỉnh trong các dự án năng lượng nói chung, đặc biệt là năng lượng điện, các loại hình nguồn điện đều thực hiện theo quy định của Luật hiện hành. Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan chủ trì thẩm tra, tiếp thu đầy đủ ý kiến xác đáng của các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp.