Không có chuyến bay sơ tán, người Afghanistan 'tự sơ tán' bằng đường bộ

Sau khi quân đội Mỹ rút hết, các chuyến bay dân sự chưa được khôi phục vì có thể mất vài ngày hoặc vài tuần trước khi các cuộc đàm phán giữa Taliban, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ về cách vận hành sân bay Kabul được hoàn tất, vô số người ở Afghanistan đang cân nhắc một cuộc hành trình trên bộ tiềm ẩn nguy hiểm để đến biên giới Afghanistan với Pakistan.

Anas Haqqani, một thành viên của văn phòng chính trị Taliban, cho biết sân bay của Kabul sẽ hoạt động trở lại trong vòng vài ngày tới. "Chúng tôi đã sẵn sàng để tiếp tục hoạt động của sân bay. Chúng tôi sẽ làm điều đó trong vòng vài ngày", ông nói với kênh truyền hình Al Jazeera.

Những những người nóng lòng rời Afghanistan không chờ được. Nhiều người đã lên đường đến Pakistan ở phía đông và phía nam, trong khi những người khác đang cố gắng tiếp cận biên giới của Afghanistan với các quốc gia Trung Á.

Các cuộc hành trình, qua các trạm kiểm soát của Taliban trên hàng trăm dặm đường gồ ghề, đầy rủi ro, đặc biệt là đối với các cựu sĩ quan quân đội và an ninh, các quan chức chính phủ hay những người mang hộ chiếu, thị thực nước ngoài.

Cơ quan tị nạn của Liên hợp quốc cho biết có tới nửa triệu người Afghanistan có thể rời quê hương vào cuối năm nay.

Hơn 122.000 người, bao gồm khoảng 6.000 người Mỹ, đã được di chuyển khỏi Kabul kể từ ngày 14/8, một ngày trước khi Taliban chiếm đóng thủ đô.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken hôm 30/8 tuyên bố sẽ theo đuổi "nỗ lực không ngừng" để giúp khoảng 200 người Mỹ còn lại và những người Afghanistan phải rời đi, nhưng thừa nhận, việc di chuyển bằng đường bộ sẽ rất khó khăn vì “đây sẽ là một giai đoạn hoàn toàn khác với cuộc sơ tán vừa kết thúc”.

Hàng chục nghìn người Afghanistan từng làm việc cho chính phủ Hoa Kỳ và đã nộp đơn xin Thị thực Nhập cư Đặc biệt (SIV) và nhiều người Afghanistan gặp rủi ro khác vẫn đang ở trong nước.

Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 29/8 đã công bố tuyên bố của khoảng 100 quốc gia cam kết giúp đỡ người Afghanistan đến các điểm đến bên ngoài Afghanistan. Tuy nhiên, không một nước láng giềng nào của Afghanistan tham gia tuyên bố này.

Tajikistan đã cam kết tiếp nhận 100.000 người tị nạn Afghanistan, trong khi Uzbekistan cam kết cho phép người Mỹ và những người khác đến từ Afghanistan quá cảnh qua lãnh thổ của mình. Nhưng không rõ cả hai quốc gia đã thực sự cho phép bao nhiêu người vào.

Pakistan - nơi có hơn 1,4 triệu người Afghanistan tị nạn - đã tiếp nhận khoảng 2.000 người Afghanistan làm việc cho các cơ quan đại diện nước ngoài, các tổ chức quốc tế và các nhóm phi chính phủ với thị thực quá cảnh một tháng, một nguồn tin ngoại giao cho biết.

“Lựa chọn (trên bộ) là điều duy nhất có thể vào lúc này,” một cựu quân nhân Hoa Kỳ tham gia giúp sơ tán những người Afghanistan đang gặp nguy hiểm cho biết.

Tuy nhiên, cựu quan chức Hoa Kỳ này cho biết, Taliban đã thiết lập thêm nhiều trạm kiểm soát trên con đường chính dẫn về phía bắc hướng tới Uzbekistan và Tajikistan kể từ khi cuộc di tản của Hoa Kỳ khỏi sân bay Kabul kết thúc. Các tay súng của Taliban đang cấm phụ nữ đi mà không có thành viên nam trong gia đình đi cùng.

Một số nhóm tư nhân giúp đỡ người Afghanistan trốn thoát cho biết họ đang khuyên mọi người không nên cố gắng tiếp cận biên giới trên bộ, trừ khi họ đang bị Taliban truy đuổi.