“Nút thắt” trái phiếu doanh nghiệp
Phát biểu tại Toạ đàm: “Giải pháp khơi thông thị trường vốn” do Tạp chí Nhà Đầu tư (NĐT) tổ chức ngày 17/3, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí NĐT đánh giá, trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình kinh tế thế giới, cùng với những vấn đề phát sinh trong nước và những tác động tiêu cực dài hạn của dịch COVID-19, khu vực DN đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, khó khăn về vốn, dòng tiền và thanh khoản đang là thách thức lớn nhất đối với DN.
Theo đó, DN đang gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và mở rộng đầu tư trung và dài hạn. Các kênh huy động vốn của DN hầu như đang bị “tắc”, từ trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), cổ phiếu cho đến tín dụng ngân hàng. Đầu tư công được xem là cứu cánh của nền kinh tế - là vốn mồi cho DN thuộc các thành phần kinh tế, nhưng tiến độ giải ngân chậm.
Cụ thể, tăng trưởng tín dụng 2 tháng đầu năm chỉ tăng 0,77% bằng 1/3 mức tăng của cùng kỳ năm ngoái, mặc dù năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã đề ra mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14 - 15%. Theo kế hoạch, vốn đầu tư công năm 2023 là rất lớn, hơn 764 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân trong 2 tháng đầu năm mới đạt 6,5% kế hoạch.
“Trong các nút thắt nói trên, TPDN là vấn đề nan giải nhất, và là một trong những nguyên nhân chính yếu dẫn tới sự căng thẳng liên thông trên thị trường cổ phiếu lẫn tín dụng ngân hàng…”- TS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh
Cũng theo TS Nguyễn Anh Tuấn, Chính phủ đã ban hành nhiều giải pháp quyết liệt để từng bước giải quyết các khó khăn trên thị trường vốn, trong đó đáng chú ý là Nghị định 08/2023/NĐ-CP (Nghị định 08) ngày 5/3/2023 sửa đổi bổ sung Nghị định 65/2022/NĐ-CP về phát hành trái phiếu riêng lẻ.
Tuy nhiên, một loạt câu hỏi vẫn đang được đặt ra như: Những quy định mới tại Nghị định 08 sẽ hỗ trợ như thế nào cho việc tháo gỡ vướng mắc trên thị trường trái phiếu nói riêng và thị trường vốn nói chung? Cần phải tiếp tục có chính sách và giải pháp gì để tránh nguy cơ đổ vỡ TPDN, đặc biệt là trái phiếu bất động sản?
Giải pháp nào?
Khẳng định mối liên thông của thị trường vốn, trong đó có thị trường chứng khoán, bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán nhà nước đánh giá năm 2022 là năm đầy biến động của thị trường chứng khoán, trong khi năm 2023 được nhận định là triển vọng, thách thức đan xen. Trong bối cảnh hiện nay, theo bà Bình, vấn đề quan trọng nhất là lấy lại niềm tin của NĐT.
TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV dẫn số liệu thống kê cho biết, tổng quy mô phát hành TPDN năm 2022 chỉ đạt khoảng 338 nghìn tỷ đồng, giảm hơn 47% so với cùng kỳ năm 2021 (trong đó phát hành ra công chúng giảm 67%, phát hành riêng lẻ giảm 65%). Bước sang năm 2023, thị trường vẫn khá trầm lắng khi 2 tháng đầu năm, mới có 2.600 tỷ đồng TPDN được phát hành, chỉ bằng 9,3% cùng kỳ năm 2022.
“Điều này cho thấy thị trường TPDN Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, khi lượng TPDN đáo hạn cao, tâm lý NĐT chưa ổn định trở lại sau các sai phạm, DN và NĐT chưa kịp thích ứng với các quy định pháp lý mới…”- Chuyên gia phân tích. Đồng thời nhấn mạnh 3 yếu tố quan trọng của thị trường vốn trong đó có thị trường TPDN, đó là “Minh bạch, thị trường, chuyên nghiệp” và thị trường có được 3 yếu tố này thì từ đó mới tạo niềm tin cho NĐT.
“Trước mắt, cần quyết liệt xử lý nhanh chóng, dứt điểm, nghiêm minh những vi phạm về phát hành TPDN để lấy lại niềm tin của NĐT; kiểm soát việc đại chúng hoá ở thị trường thứ cấp như thời gian qua; khuyến khích các tổ chức tư vấn độc lập về đầu tư trái phiếu; nâng cao chất lượng dòng tiền của tổ chức phát hành…”- Chuyên gia đề xuất.
Cũng theo TS Cấn Văn Lực, Nghị định 08 mới được ban hành được xem là giải pháp tạm thời, giúp tháo gỡ các khó khăn trước mặt cho thị trường. Tuy nhiên, để thị trường có thể phát triển lành mạnh cũng như hạn chế rủi ro, cần có các biện pháp dài hạn, vĩ mô để khắc phục các điểm yếu lớn như hành lang pháp lý và quy chế quản lý thị trường, hạ tầng thị trường (hệ thống giao dịch, công ty định hạng tín nhiệm...) cũng như nền tảng nhà đầu tư.
Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Vietinbank Securities nhận định, dù Nghị định 08 đã tạm ngưng quy định xếp hạng tín nhiệm, tuy nhiên cần khuyến khích đánh giá tín nhiệm cho toàn bộ các DN phát hành trái phiếu.
“Cần xác định rõ đây là một nhiệm vụ cấp bách để giúp lấy lại niềm tin của NĐT, làm minh bạch thị trường; cùng với đó, có thể khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế và khu vực; tham gia vào các diễn đàn và hợp tác quốc tế về việc xây dựng tiêu chuẩn xếp hạng tín nhiệm phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế…”- đại diện Vietinbank Securities nhấn mạnh.
