Tôi có tuổi thơ lấm lem bùn đất như những đứa trẻ cùng trang lứa ở làng quê luôn vất vả… Sinh ra và lớn lên ở nông thôn thì ở đâu cũng vất vả như vậy thôi, không thể không làm phần việc nhà để chia bớt phần gánh nặng công việc đồng áng cho cha mẹ, ông bà…
Mấy tháng mùa đông, vào dịp cuối năm có lẽ là quãng thời gian thú vị nhất, bởi lẽ cái lạnh đã tạo cho chúng tôi một trò chơi tuyệt vời: đốt lửa để sưởi ấm! Tôi học sáng, nên buổi chiều là nhận trách nhiệm lùa trâu ra đồng ăn cỏ. Mùa đông, khu cánh đồng không có lúa, chỉ toàn là bờ cỏ, có thể bỏ mặc cho trâu thích gặm cỏ ở bờ nào cũng được, không phải canh chừng xem trâu có ăn lúa hay hoa màu không! Yên tâm để trâu với bờ cỏ, lũ trẻ trâu tập trung vào trò đốt lửa sưởi ấm. Một đứa luôn được phân công mang lửa. Mùa hanh khô nên các gốc rạ khô rốp, chúng tôi dùng tay nhổ, mỗi đứa phải một ôm to mới đủ đốt cả buổi chiều tới xẩm tối. Trò đốt lửa trước tiên là phục vụ mục đích sưởi ấm của cả hội, bởi giữa cánh đồng hun hút gió lạnh, trong khi đứa nào đứa nấy đều phong phanh với những cái áo sờn rách không đủ ấm. Khi lửa cháy to, cả bọn đều ngồi xúm vào, tay huơ huơ trên lửa cho bớt tê cóng. Được một lúc là má đứa nào cũng hây hây lên vì đỏ.
Nhiều hôm, trước khi đốt lửa, chúng tôi lội xuống mương be bờ tát vét bắt cua, cá để nướng. Châu chấu, cào cào cũng luôn là món nướng mà đứa nào cũng mê. Có bữa chúng tôi đi bới trộm khoai lang, khoai tây, cả sắn mà người ta trồng bên khu đất cao ở bìa làng để vùi nướng ăn. Tôi còn nhớ như in trận bị cha đánh đòn vì tội đi bới trộm khoai mà chủ ruộng bắt được mách lại.
Ngày đấy, trẻ trâu ở làng nào cũng bắt chước nhau chơi trò đốt lửa nên từ xa xa cũng có thể nhìn thấy các đám khói lam chiều bay lên dưới màu trời mùa đông u ám. Khói ở các điểm đốt lửa trên cánh đồng và khói bếp lam chiều lan toả trên luỹ tre làng khi thời khắc nhà ai cũng đỏ lửa nấu cơm tối khiến cho khung cảnh làng quê lúc chạng vạng tối mùa đông như có phần huyền ảo và ấm áp hơn. Trò chơi sưởi ấm chống lạnh ấy đã trở thành một kỷ niệm khó mờ phai mà bây giờ, nhớ đến mức nhiều khi tôi phải đi tìm nó. Nhưng tôi không mấy khi tìm thấy trên những cánh đồng quê mùa đông nữa./.
Nguyễn Thuỳ Liên
