Khi nam giới tham gia phòng, chống bạo lực gia đình

Sự cần thiết của nam giới trong phòng, chống bạo lực

Bạo lực gia đình, quấy rối, bạo lực tinh thần… không chỉ gây tổn thương sâu sắc cho nạn nhân mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển gia đình, kinh tế - xã hội. Truyền thống nam tính cứng nhắc (“đàn ông phải mạnh”, “quyền lực là của đàn ông”), cùng những định kiến xã hội, đã tạo ra rào cản lớn trong việc thay đổi hành vi và trách nhiệm giới. Vì vậy, các chương trình huy động nam giới tham gia như HeForShe, “nam giới tiên phong” không chỉ là chiến dịch truyền thông, mà là bước đột phá chiến lược để thay đổi cấu trúc quyền lực giới.

Khởi nguồn và lan tỏa HeForShe là phong trào toàn cầu do Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho Phụ nữ (UN Women) khởi xướng năm 2014, nhằm khuyến khích nam giới trở thành đồng minh trong cuộc đấu tranh vì bình đẳng giới. Tại Việt Nam, chiến dịch chính thức được phát động năm 2015 tại Hà Nội, với sự tham gia của hàng trăm đại biểu, lãnh đạo nam, sinh viên, doanh nhân, người nổi tiếng thể hiện cam kết chống bạo lực và phân biệt đối xử dựa trên giới.

Năm 2017, UN Women Việt Nam tổ chức cuộc thi HeForShe nhân Ngày Quốc tế Phụ nữ, huy động sinh viên và đại sứ HeForShe tham gia video, ảnh, truyền tải thông điệp bình đẳng giới. Một điểm sáng mang tính biểu tượng là hợp tác giữa Vietnam Airlines và UN Women. Hãng hàng không quốc gia đã ký thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2024 - 2026 để thúc đẩy bình đẳng giới tại doanh nghiệp và cộng đồng. Trong đó, một hoạt động nổi bật là “chuyến bay HeForShe - màu hồng sẻ chia”. Ví dụ, ngày 1/10/2024, Vietnam Airlines thực hiện chuyến bay mang sắc hồng, thông điệp “Vì những người phụ nữ quanh ta”, nhằm nâng cao nhận thức của hành khách về bình đẳng giới và bạo lực.

Mới đây nhất, đầu tháng 11/2025, Vietnam Airlines tiếp tục khởi động chuyến bay đặc biệt “HeForShe 2025 - Vì những người phụ nữ quanh ta, vì bình đẳng giới” từ Hà Nội đến Tokyo, tiếp tục lan tỏa thông điệp cam kết bình đẳng giới. Đại diện UN Women gửi thư chúc mừng, đánh giá cao nỗ lực của hãng trong việc biến các chuyến bay thành kênh truyền thông ý nghĩa về bình đẳng giới. Vai trò văn hóa - người nổi tiếng & thanh niên phong trào HeForShe tại Việt Nam cũng thu hút nhiều nghệ sĩ, KOLs và thanh niên tham gia. Nhiều ngôi sao nổi tiếng như ca sĩ, diễn viên đã tham gia các buổi tập huấn về bình đẳng giới để truyền cảm hứng. Việc này giúp đưa thông điệp HeForShe lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng trẻ.

Không chỉ vậy, các câu lạc bộ sinh viên “Đại sứ HeForShe” được thành lập tại trường đại học để tổ chức tọa đàm, trải nghiệm “việc nhà”, thi nấu ăn nhằm thay đổi nhận thức về trách nhiệm giới. Đây là cách tiếp cận trực tiếp, giúp nam thanh niên cảm nhận vai trò chăm sóc và chia sẻ, thay vì chỉ giữ định kiến truyền thống.

Một chiến lược quan trọng khác tại Việt Nam là mô hình “Nam giới tiên phong trong phòng ngừa bạo lực giới”, được khởi động từ các dự án do UN Women phối hợp cùng Hội Liên hiệp Phụ nữ địa phương. Tại Đà Nẵng, mô hình huy động cộng đồng chú trọng vào vai trò nam giới được triển khai tại các xã, phường. Trong số hơn 8.000 người dân tham gia, khoảng 40% là nam giới. Họ được mời tham gia các buổi hội thảo, thảo luận để nhận thức về nguyên nhân gốc rễ của bạo lực, trách nhiệm của nam giới và cách thức hành động để ngừng bạo lực. Kết quả bước đầu rất khả quan: sau khi dự án được triển khai, mô hình được Hội Phụ nữ Đà Nẵng đề xuất nhân rộng.

Câu lạc bộ gia đình hạnh phúc do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai đã huy động được sự tham gia của nam giới/người chồng người cha cùng chia sẻ, thảo luận, tìm các giải pháp cùng vun đắp, xây dựng tổ ấm gia đình “No ấm, bình đẳng, tiền bộ, hạnh phúc”. Câu lạc bộ/tổ/nhóm sinh kế (như nuôi tôm, nuôi lợn, nuôi bò, trồng cây ăn quả...).

Bình đẳng giới và phòng, chống bạo lực là một chủ đề được lồng ghép trong các buổi sinh hoạt của các câu lạc bộ này bên cạnh các chủ đề về phát triển kinh tế, sản xuất. Chiến dịch truyền thông thu hút sự tham gia của nam giới trong thúc đẩy bình đẳng giới.

Qua các hoạt động sự kiện, tuyên truyền và nhóm đồng đẳng, nhiều nam giới tham gia mô hình đã thay đổi thái độ. Họ được mời “tiên phong” can thiệp khi chứng kiến bạo lực, trở thành người vận động trong cộng đồng. Nam giới hiểu rõ hơn về khái niệm quyền lực giới, cách kiểm soát xung đột mà không dùng bạo lực. Quan trọng hơn, cộng đồng dần chấp nhận việc nam giới chia sẻ vai trò chăm sóc và trách nhiệm gia đình.

Dịch vụ can thiệp cho nam giới có nguy cơ bạo lực: Hỗ trợ pháp lý và tư vấn. Một bước tiến quan trọng là việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho chính những người gây bạo lực, thay vì chỉ tập trung vào nạn nhân. Tại Hà Nội có dịch vụ tư vấn pháp luật miễn phí dành cho nam giới có hành vi bạo lực được triển khai. Đây là sáng kiến mang tính đổi mới: thay vì trừng phạt ngay, người gây bạo lực được hỗ trợ kiến thức về quyền, trách nhiệm, luật pháp, đồng thời giúp họ nhận thức hành vi và thay đổi.

TS Khuất Thu Hồng (Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội) cho biết, nhiều nam giới gây bạo lực không nhận ra họ đang vi phạm luật hoặc chưa biết cách giải quyết xung đột gia đình một cách lành mạnh. Việc tư vấn, đồng hành giúp giảm nguy cơ tái bạo lực.

Theo ông Lê Xuân Đồng, điều phối viên Dự án Phòng, chống bạo lực trên cơ sở giới, Tổ chức Hagar Quốc tế tại Việt Nam cho biết, qua thực tế cho thấy, hơn 90% người bị bạo lực không tìm kiếm sự trợ giúp. Người bị bạo lực thường không nói ra việc họ bị bạo lực vì thấy không an toàn, thậm chí, khi nói ra, họ không nhận được sự hỗ trợ kịp thời và đã bị người chồng gây bạo lực thêm. “Chính vì thế, chỉ nam giới mới là người có thể thay đổi được hành vi đó. Họ chính là người kiến tạo sự thay đổi. Họ vừa là nguyên nhân, vừa là giải pháp, cho nên sự thay đổi phải bắt nguồn từ họ” - ông Lê Xuân Đồng nhấn mạnh.

Thách thức và rào cản tại Việt Nam

Dù có nhiều thành tựu, việc huy động nam giới vào phòng, chống bạo lực tại Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức. Đó là định kiến giới sâu sắc. Truyền thống nam tính thống trị (nam quyết định, nam mạnh mẽ) vẫn rất phổ biến ở nhiều vùng, đặc biệt nông thôn và miền núi. Khi mô hình “nam tiên phong” yêu cầu nam thay đổi vai trò và nhận thức, có thể vấp phải phản kháng hoặc vô cảm. Vấn đề tài chính và nhân lực cũng đáng bàn. Các dự án phòng, chống bạo lực căn cứ cộng đồng (như mô hình Đà Nẵng cần nguồn lực lớn, chi phí cho tập huấn, truyền thông, nhân viên cộng đồng để duy trì lâu dài và mở rộng sang tỉnh, phường khác.

Việc cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho người gây bạo lực như tư vấn, pháp lý đôi khi bị chỉ trích (“tại sao người bạo lực được hỗ trợ?”). Việc cân bằng giữa trách nhiệm, trừng phạt và hỗ trợ cần rất tinh tế.

Theo các nhà nghiên cứu gia đình và xã hội, cần tích hợp các hoạt động tuyên truyền, tập huấn sâu hơn: kiến thức về bạo lực, kỹ năng giao tiếp, quản lý xung đột, kiểm soát cảm xúc; Khuyến khích nhiều doanh nghiệp kết hợp với UN Women hoặc các tổ chức xã hội để triển khai “chuyến bay HeForShe”, sự kiện bình đẳng giới, đào tạo nhân viên nam về bạo lực; mở rộng dịch vụ tư vấn pháp luật, tâm lý miễn phí cho nam giới từng hoặc có nguy cơ gây bạo lực; phối hợp với các cơ quan xã hội, y tế, công an, tòa án để xây dựng mô hình can thiệp đa ngành. Đưa nội dung “nam tính lành mạnh”, chia sẻ việc nhà, tôn trọng phụ nữ vào chương trình giáo dục phổ thông; phát động chiến dịch truyền thông đại chúng (TV, mạng xã hội, báo chí) để thay đổi hình ảnh nam tính: nam không chỉ là trụ cột, mà còn là người chăm sóc và đồng cảm.

Phong trào HeForShe và các mô hình can thiệp với nam giới tại Việt Nam đang mở ra hướng tiếp cận mới mẻ, hiệu quả trong phòng, chống bạo lực giới. Khi nam giới được nhìn nhận là đồng minh không bị gán tội mà được đồng hành, giáo dục, hỗ trợ họ có thể trở thành lực lượng then chốt trong việc xây dựng gia đình bình đẳng, cộng đồng an toàn.

Tuy nhiên, để thúc đẩy chuyển đổi sâu rộng và bền vững, cần có cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ, sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng và một hệ thống hỗ trợ cho cả người gây bạo lực lẫn người bị bạo lực. Những mô hình như “nam tiên phong”, tư vấn pháp lý cho người gây bạo lực và các chiến dịch HeForShe là minh chứng cho tiềm năng to lớn khi nam giới thực sự được huy động. Nếu tiếp tục đầu tư, nhân rộng và giám sát chặt chẽ, Việt Nam có thể xây dựng một xã hội mà bạo lực không phải là lựa chọn mà là điều bị loại bỏ bởi nhận thức, hành động và sự đồng lòng của nam giới và phụ nữ.