Thu hồi đất dựa trên văn bản đã bị thu hồi
Ngày 14/7/2011, Cty CP vật liệu xây dựng (VLXD) Cao Bằng được UBND tỉnh Cao Bằng cấp giấy chứng nhận đầu tư thực hiện dự án công trình Bến xe khách Miền Đông. Ngày 2/5/2012, Cty VLXD Cao Bằng chuyển nhượng dự án công trình Bến xe khách Miền Đông cho Cty CP bến xe Miền Đông và sau đó được UBND tỉnh Cao Bằng điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư.
Sau khi có thông báo về việc thu hồi đất xây dựng công trình Bến xe khách Miền Đông, ngày 10/12/2012, Chủ tịch UBND tp.Cao Bằng ban hành quyết định số 2412/QĐ-UBND về việc thu hồi đất để thực hiện GPMB xây dựng công trình nói trên. Tại quyết định này có thu hồi đất hộ ông Nông Văn Tô (tại tổ 7 phường Ngọc Xuân, tp. Cao Bằng) diện tích 7.609,4m2.
Ngày 19/9/2013, UBND tp. Cao Bằng ban hành Quyết định số 1934/QĐ-UBND về việc tổ chức cưỡng chế GPMB và bảo vệ thi công đối với hộ ông Nông Văn Tô. Tiếp theo, UBND tp. Cao Bằng đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất của gia đình ông Tô.
Nhận thấy việc cưỡng chế thu hồi đất của UBND tp. Cao Bằng là không đúng quy định pháp luật, ông Tô đã khởi kiện hành chính đề nghị hủy toàn bộ Quyết định số 1934/QĐ-UBND nói trên, với lý do Quyết định số 2415/QĐ-UBND ngày 10/12/2012 của Chủ tịch UBND tp. Cao Bằng về việc thu hồi đất không đúng thẩm quyền quy định tại Điều 44 Luật Đất đai 2003. Thêm nữa, Thông báo số 39/TB-UBND ngày 20/3/2012 của UBND thị xã Cao Bằng về việc thu hồi đất xây dựng công trình Bến xe khách Miền Đông, ban hành căn cứ vào quyết định số 302/QĐ-UBND của UBND tx. Cao Bằng phê duyệt tổng mặt bằng công trình Bến xe khách Miền Đông, nhưng Thông báo này đã bị bãi bỏ bởi Quyết định số 1577/QĐ-UBND ngày 24/10/2012 của Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết tổng mặt bằng tỉ lệ 1/500 công trình Bến xe khách Miền Đông.
Hai cấp tòa sơ thẩm và phúc thẩm, dù nhìn nhận có việc tòa không triệu tập người có liên quan và áp dụng pháp luật không chính xác, nhưng cho rằng những việc đó không làm ảnh hưởng đến kết quả xét xử, nên đều phán quyết bác yêu cầu khởi kiện và kháng cáo của gia đình ông Tô, bác kháng nghị của VKSND tỉnh Cao Bằng. Việc thừa nhận có sai nhưng vẫn phán quyết khiên cưỡng này đã gây bức xúc không nhỏ đối với bên liên quan.
Tại sao Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh kháng nghị toàn bộ bản án?
Trong báo cáo gần nhất của VKSND tỉnh Cao Bằng gửi VKSND tối cao đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm án hành chính đối với bản án số 04/2015/HC-PT ngày 22/10/2015 của TAND tỉnh Cao Bằng, VKSND tỉnh Cao Bằng phân tích, về tố tụng, Hội đồng Cty Bến xe khách Miền Đông gồm 3 thành viên gồm các ông La Hữu Chính – Chủ tịch HĐQT, Nông Thị Duyên – Thành viên HĐQT và ông Vũ Bảo Lân – Thành viên HĐQT, thế nhưng hai cấp xét xử không mời Chủ tịch HĐQT La Hữu Chính tham gia phiên tòa là vi phạm Điều 52 Luật tố tụng hành chính.
Quyết định 1934/QĐ-UBND ngày 19/9/2013 của UBND tp. Cao Bằng về việc tổ chức cưỡng chế GPMB và bảo vệ thi công đối với hộ gia đình ông Nông Văn Tô căn cứ vào Thông báo số 39/TB-UBND phê duyệt tổng mặt bằng công trình Bến xe khách Miền Đông, nhưng Thông báo này đã bị bãi bỏ bởi Quyết định số 1577/QĐ-UBND ngày 24/10/2012 của Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng về việc phê duyệt quy hoạch chi tiết tổng mặt bằng tỉ lệ 1/500 công trình Bến xe khách Miền Đông. VKSND khẳng định, một văn bản ban hành căn cứ trên một văn bản không đúng thẩm quyền và đã bị bãi bỏ đương nhiên là vô giá trị.
Trước khi thi hành cưỡng chế thu hồi đất của ông Nông Văn Tô, UBND tp. Cao Bằng và chủ đầu tư không có Chủ trương của dự án xây dựng Bến xe khách Miền Đông trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, là trái với điểm c, khoản III, mục II Thông tư số 15/2005/TT-BXD hướng dẫn lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch xây dựng.
Theo VKSND tỉnh Cao Bằng, UBND tp. Cao Bằng xác định đối tượng thu hồi đất và áp dụng căn cứ pháp luật thu hồi đất trái pháp luật. Thế nhưng, Bản án căn cứ khoản 1 Điều 38, khoản 3 Điều 39 Luật Đất đai năm 2003 và các Điều 49, 50, 51, 53 Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007, vì thế đây là việc áp dụng chưa chính xác. VKSND nhận định, vì Công trình Bến xe khách Miền Đông là dự án công trình liên doanh với các doanh nghiệp và một số cá nhân làm chủ đầu tư, nên phải căn cứ vào khoản 2 Điều 40 Luật Đất đai năm 2003 (“Đối với dự án sản xuất, kin doanh phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được xét duyệt thì nhà đầu tư được nhận chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của các tổ chức kinh tê, hộ gia đình, cá nhân mà không phải thực hiện thủ tục thu hồi đất”) và Điều 41 Nghị định số 84/2007/NĐ-CP (quy định trách nhiệm của UBND các cấp trong trường hợp nhà đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất không thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất). Các quy định tương tự cũng được thể hiện ở Điều 73 Luật Đất đai 2013 và Điều 16 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều Luật Đất đai 2013.
Không những thế, VKSND tỉnh Cao Bằng còn chỉ ra rằng, Quyết định số 302/QĐ-UBND ngày 12/3/2012 của Chủ tịch UBND tx. Cao Bằng Lưu Quang Minh ký và Quyết định số 1577/QĐ-UBND ngày 24/10/2012 của Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng Nguyễn Hoàng Anh ký là hai quyết định của cá nhân ông Chủ tịch. “Về thẩm quyền ký, việc này trái Điều 4 Nghị định số 91/2006/NĐ-CP ngày 6/9/2006 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND – UBND. Khoản 2 Điều 4 quy định: Chủ tịch UBND thay mặt UBND ký ban hành văn bản quy phạm pháp luật của UBND, Trong trường hợp Chủ tịch UBND vắng mặt thì Phó chủ tịch UBND có thể ký thay Chủ tịch” – Văn bản của VKSND tỉnh Cao Bằng, do Phó Viện trưởng Hoàng Lương Bộ ký, chỉ rõ.
