Khám phá phép thuật Trung Hoa cổ - Kỳ 6: Huyền bí Đạo Sa man

Đạo Sa man mang đậm màu sắc phù thủy.
Đạo Sa man mang đậm màu sắc phù thủy.
(PLVN) - Đạo Sa man Thời cổ đại ở Trung Quốc là một tín ngưỡng tôn giáo dân gian xuất phát từ tín ngưỡng nguyên thủy phát triển phong phú dần lên và có một thời kì hưng thịnh. Giống như các tôn giáo nguyên thủy khác, đạo Sa man đượm màu sắc phù thủy.

Đạo Sa man chủ yếu là tôn giáo của các dân tộc phương Bắc của Trung Quốc cổ đại. Tuy nhiên một số học giả cho rằng đạo Sa man là tôn giáo nguyên thủy của thổ dân trong xã hội nguyên thủy. Đạo Sa man khởi nguồn từ xa xưa. Trước khi các tôn giáo ngoại lai du nhập, đạo Sa man chiếm địa vị độc tôn trong các dân tộc ở phương Bắc Trung Quốc. Nó ảnh hưởng sâu sắc, vững chắc đến các dân tộc đó.

Sau này dù Phật giáo và Hồi giáo chiếm địa vị chủ yếu thì ở vùng Bắc Trung Quốc vẫn tồn tại bóng dáng của đạo Sa man. Các dân tộc Mãn, Mông, Duy Ngô Nhĩ, Triều Tiên... đều có hoạt động của đạo Sa man. Đạo này đựợc truyền giáo khá hoàn chỉnh trong một số dân tộc ở Đông Mông Cổ và lưu vực sông Tam Giang, rồi lan tràn sang miền biên giới Đông Bắc, Tây Bắc Trung Quốc.

Đến đẩu thập kỷ 50 thế kỉ XX một số vùng dân tộc ít người vẫn tồn tại đạo Sa man. Ngôn ngữ của dân tộc Thông Cổ Tư gọi thầy mo là Sa man nên đạo này mang cái tên đó.  Đạo Sa man quan niệm khá phức tạp về linh hồn. Họ cho rằng vạn vật đều có linh hồn. Họ tôn thờ linh hồn tổ tiên của thị tộc hoặc bộ lạc. Ngoài ra có nội dung sùng bái tự nhiên và tô tem.

Đối tượng sùng bái của họ rất rộng gồm cây cối, động vật và các vật thể, hiện tượng tự nhiên. Họ không có giáo lí thành văn, tổ chức tôn giáo, không có người sáng lập cũng chẳng có miếu thờ, không có nghi lễ tôn giáo thống nhất, quy phạm. Thầy mo có nhiệm vụ truyền nghề cho thế hệ sau. Khi chế độ Công xã Nguyên thủy giải thể và xuất hiện xã hội có giai cấp, đạo Sa man tàn lụi dần.

Tầng lớp trên của xã hội chuyển sang Phật giáo, Đông chinh giáo, Hồi giáo. Một số nhân tố nguyên thủy của đạo Sa man được các đạo giáo nói trên tiếp thu với mức độ khác nhau nhưng trong dân gian nó vẫn còn ảnh hưởng khá sâu, thậm chí tồn tại dưới hình thái khác. Một số học giả cho rằng, từ Sa man theo ngôn ngữ Thông Cổ Tư có nghĩa là “người phấn khởi”, “người xúc động”, chuyên dùng để chỉ thầy mo của đạo Sa man hoặc chỉ những đại diện và hoá thân của Thần.

Sa man còn chỉ người phụ trách công vụ và người phụ trách gia đình. Người phụ trách công vụ chủ trì công việc cúng bái của thôn xóm thị tộc hoặc bộ lạc. Người phụ nữ chủ trì mọi việc cúng bái trong gia đình. Sa man là nhân vật trung gian giữa thần với người, truyền đạt ý chí của thần cho người. Sa man dùng biện pháp tinh thần để nắm bí mật và sức mạnh của các hình thái sinh mệnh siêu nhiên.

 

Nghi thức cúng bái Sa man của một số dân tộc thiểu số ở vùng Đông Bắc Trung Quốc khác nhau tuỳ thuộc từng dân tộc và thị tộc nhưng trình tự cơ bản giống nhau: thỉnh thần (cúng tế mời thần về dự lễ); giáng thần (thần linh nhập vào và Sa man nói thay cho thần); Tiễn thần (tống tiễn thần ra về khi làm lễ xong). Mấy bước nghi lễ nói trên thuộc về nghi thức cúng bái chung của các dân tộc theo ngữ hệ Altai. 

Thế giới đạo Sa man quy kết lại có ba điều: Thứ nhất là vạn vật sống và có linh hồn. Thứ hai là vạn vật liên hệ với nhau và thứ ba là vạn vật đều có phép lạ. Đạo Sa man thường nhân cách hoá và thần bí hoá sông, núi, nước, lửa, cây cối, chim muông, trăng sao, sấm sét, băng giá, mây mù, gió bão...

Họ cho rằng thần linh có ý chí, dục vọng như con người, có thần thiện, thần ác. Các thần linh có tính nết và công năng khác nhau, mỗi vị phụ trách một phương, họ có địa vị như nhau nhưng không phụ thuộc vào nhau. Chủ thể cúng bái của đạo Sa man là Tổ thẩn (ông tổ của thị tộc, bộ lạc), thông thường chỉ ông tổ từ bốn đời trở lên. Theo quan niệm đó mỗi khi người hoặc gia súc mắc bệnh, họ thường cúng bái cầu xin Tổ thần giúp đỡ.

Họ rất coi trọng điềm báo mộng và hiện tuợng bất thường, coi đó là điềm báo của tổ thần về lành, dữ.  Lễ mai táng có nghi thức tống tiễn linh hồn. Họ làm hình nộm có dây buộc, con cháu người chết mặc tang phục cầm lấy đầu các sợi dây. Sa man cũng cầm một đầu dây rồi đọc thần chú xin người chết chớ luyến tiếc nơi ở cũ.

Sau đó Sa man dùng gậy thần đập đứt dây và ném hình nộm đi thật xa. Quan tài đặt ở nơi vắng vẻ trên núi hoặc chôn xuống đất.  Có dân tộc lại làm một người gỗ nhỏ mặc quần áo tượng trưng cho người chết, thắp hương đốt vàng mã, tổ chức cỗ bàn thết đãi 3 ngày liền. Ngày thứ ba, Sa man bắn ba mũi tên để chỉ đường cho linh hồn về cõi âm.  Khi cầu xin thần linh che chở, giúp đỡ, đạo Sa man cũng dùng đến phép phù thủy.

Một số dân tộc mỗi khi săn bắn kém đều làm lễ cầu xin. Họ dùng cành liễu bện thành con hươu đặt vào vị trí cúng bái thường ngày rồi bắn cung tên hoặc bắn súng vào con vật giả đó. Mọi người đứng xem hô to: “Bắn trúng rồi!”. Lúc đó xạ thủ làm động tác mổ thịt, lấy phủ tạng ra cúng. Đêm tối họ mang nồi đến địa điểm săn bắn, cầu xin trăng sao giúp đỡ. Đến tảng sáng nếu trong nồi có lông thú rơi vào thì Sa man sẽ làm lễ cầu xin thần linh giúp đỡ. 

Khi cầu mưa hoặc cầu ngưng mưa, họ đặt con chim gõ kiến đã chết xuống nước, để mỏ chim mở rộng ngửa lên trời, sau đó treo chim lên cây.  Trong chiến tranh, đạo Sa man càng chú ý vận dụng phép phù thủy. Có dân tộc tìm hiểu được tên tuổi của kẻ thù mời Sa man đọc thần chú. Sau đó dùng giấy dầu làm thành hình tam giác đều, đặt lên mâm gỗ đó rồi bí mật ném về phía kẻ thù, làm họ gặp tai họa. 

Khi làm lễ gọi hồn hoặc xua đuổi tà ma, các Sa man thi thố các phép thuật đi chân không trên đống lửa, trên bãi cắm dao nhọn, nếm miếng sắt nung đỏ, tự cắt lưỡi, phun máu vào người bệnh... Khi chữa bệnh, Sa man làm lễ cầu thần như sau: Ban đêm đốt một loại gỗ thơm nơi bệnh nhân nằm làm sạch không khí để Thần đến giúp đỡ.

Lúc đó Sa man mặc thần phục, đầu đội mũ thần, tay trái cầm trống, tay phải cầm dùi, ngồi xếp chân bằng tròn ở góc Tây Bắc, bệnh nhân ngồi ở góc Đông Nam. Sa man lim dim mắt, ngáp vài cái rồi gõ trống, sau đó ngồi dậy vừa gõ trống vừa múa may, vừa hát; mọi người xung quanh hát theo. Sa man nghiến răng ken két, hai mắt nhắm nghiền, toàn thân đảo đồng, làm ra vẻ đau đớn khi thần linh nhập vào thân mình.

Một người đứng gần đấy lấy cục than hồng đặt trước chân Sa man dẫn đường cho các thần. Sa man đột ngột dừng gõ trống, toàn thân run rẩy chứng tỏ Tổ thần đã nhập. Sa man nói: “Các con mời ta đên đây làm gì?”. Mọi người trả lời: “Có người mắc bệnh, xin phiền tổ thần đến cứu giúp”. Sa man lại vừa gõ trống vừa hát, hỏi xem bệnh nhân đã xúc phạm vị thần nào. Khi Sa man nói đến tên vị thần nào thì bệnh nhân phải run rẩy như đang bị thần hành hạ. C

ó khi thần đó nhập vào Sa man nhận mình đang hành hạ con bệnh và yêu cầu lễ vật cúng tế. Nếu bệnh tình con bệnh nghiêm trọng, Sa man để họ nằm khoả thân trên giường rồi vảy nước sôi. Nếu nhận thấy Thần ác đã lấy mất linh hồn của con bệnh Sa man sẽ mượn sức của tổ thần đấm võ với thần ác để cướp lại linh hồn, cứu con bệnh.  Những tô tem giáo hay tôn giáo cổ xưa vẫn có sức sống dai dẳng trong lòng văn hóa nhiều dân tộc thiểu số tại Trung Quốc, đặc biệt là phù thủy. Dù đã ít nhiều phai nhạt nhưng dấu ấn của nó như một nét văn hóa cổ vẫn còn trong xã hội Trung Quốc hiện nay.

(Còn nữa) 

Đọc thêm

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ
(PLVN) -  Lần trước tôi đã kể về sự “oai” khi có nhà ở phố cổ Hà Nội! Nhất là phố cổ bắt đầu từ chữ “Hàng”! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự “oai” phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố, có cửa hàng ở các phố này thì sự “oai” phải … thôi rồi! Khỏi phải nói!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!
(PLVN) -  Những ai ở Hà Nội mà có nhà “phố cổ” hãnh diện lắm! Nhà ở phố cổ mà là phố bắt đầu từ chữ “Hàng” thì “oai” hơn! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự hãnh diện phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố ở các phố này thì sự hãnh diện còn tăng gấp nhiều lần nữa!

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa
(PLVN) -  Nét đẹp mộc mạc , ban sơ, mê đắm du khách của vùng đất Sa Pa được bao trọn trong tầm view từ khu nghỉ dưỡng Sapa Jade Hill - điểm đến mà bất cứ du khách nào cũng phải lựa chọn khi đặt chân tới thành phố trong sương mù này .

BIM Group đồng hành cùng tổ chức Newborns Vietnam

Lễ ký kết giữa đại diện Newborns Vietnam – bà Suzanna Lubran và đại diện BIM Group – Bà Vũ Thanh Thủy - Giám đốc Marketing và Truyền thông đã diễn ra với sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc Gareth Ward, Phó GĐ BV Nhi và đại diện các viện Saint Paul, Phụ Sản Hà Nội, Hồng Ngọc và Chuyên gia y tế đến từ Anh Quốc.
(PLVN) -  Tối 22/6, Tập đoàn BIM Group và tổ chức Newborns Vietnam đã thực hiện lễ ký kết hợp tác tài trợ Chương trình Hồi sức sơ sinh tại phòng sinh NLS trước sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc tại Việt Nam và Bệnh viện Nhi Trung ương.

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam
(PLVN) - Nhắc đến Acecook là nhắc đến một doanh nghiệp Nhật đã thành công trong việc định hình khẩu vị ăn mì của người Việt qua hương vị tôm chua cay. Đến nay, Acecook trở thành thương hiệu được tin dùng trong gần 30 năm hoạt động sản xuất, kinh doanh và luôn là đơn vị dẫn đầu thị trường mì ăn liền tại Việt Nam.

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo
PLVN- Hàng trăm năm qua, người dân Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) vẫn lưu truyền truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Cải, gắn liền 2 di tích miếu Bà An Hải và miếu Cậu. Họ cho rằng đó chính là nguồn gốc của câu ca dao “Gió đưa cây cải về trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay”. Truyền thuyết dân gian này dù tương phản với thực tế lịch sử nhưng điều thú vị là nó vẫn sống mãi theo thời gian.

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa
(PLVN) - Hình ảnh những nhà báo vai ba lô, máy ảnh, máy quay hòa vào đoàn quân lên đường ra Trường Sa như nhắc nhớ đến một th ời đạn bom, cả nước cùng ra trận. Hơn thế nữa, đằng sau những trang viết là tình cảm sâu nặng của các nhà báo với những con người nơi đầu sóng.

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu
(PLVN) - Ngày 18/6, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) Công ty CP Tư vấn – Thương mại – Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân (HoSE: HQC) thông qua các báo cáo, tờ trình của Hội đồng quản trị (HĐQT), thông qua các kế hoạch kinh doanh. Đồng thời, phiên thảo luận nóng hơn bao giờ hết với những vấn đề thắc mắc của các cổ đông xung quanh việc phát hành 100 triệu cổ phiếu huy động 1.000 tỉ đồng.

Tăng trưởng xanh: Mục tiêu xuyên suốt của Thừa Thiên - Huế

Nhiều doanh nghiệp, nhà máy trên địa bàn Thừa Thiên- Huế đang áp dụng kỹ thuật công nghệ cao vào các hoạt động sản xuất.
(PLVN) - Hiện nay, Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới đã đặt mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trong xu thế đó, Thừa Thiên - Huế là một trong những tỉnh, thành đã bắt nhịp và đang tìm cách kết nối, hội tụ nguồn lực để thực hiện.

longformPGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu

PGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu
(PLVN) -  “Từ một nước thiếu lương thực, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, mang về hàng tỷ USD mỗi năm. Tương tự với cà phê, chúng ta cũng là nước sản xuất hàng đầu. Tôi mong muốn, trong tương lai không xa, Việt Nam sẽ trở thành một cường quốc về dược liệu. Những sản phẩm từ dược liệu cũng như nền Đông Y của chúng ta sẽ được cả thế giới biết đến và đón nhận”, Thầy thuốc Nhân dân, PGS TS BS Đậu Xuân Cảnh – Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam chia sẻ.

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên
(PLVN) - Trải qua hơn 400 năm, cây đại vẫn uy nghi, xanh tốt và hoa lá quanh năm. Người dân ở đây xem cây đại như biểu tượng của làng mình! Trong những vui buồn, cưới hỏi, ra khơi thuở xưa, người làng đều có chút lễ ra trình “cụ”… Đó là cây đại di sản tại miếu cổ An Đà ở phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng.

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn
(PLVN) - “Cảnh sát biển đồng hành cùng ngư dân” là mô hình mang tính đặc thù riêng của lực lượng Cảnh sát biển, được triển khai từ năm 2017. Từ mô hình này, ngư dân không chỉ yên tâm phát triển kinh tế mà còn tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền, gìn giữ an ninh, trật tự trên các vùng biển đảo của Tổ quốc.

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng
(PLVN) - Đình làng xưa nay được biết đến là nơi thờ vị thần Thành Hoàng và những bậc tiền nhân có công lao với làng xã. Nhưng giữa đất Sài Gòn lại có một ngôi đình cổ xưa thờ một đại ca giang hồ. Ấy là đình Nhơn Hòa (phường Cầu Ông Lãnh, Quận 1, TP Hồ Chí Minh) - nơi thờ Cậu Hai Miên (tức Huỳnh Công Miên).

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?
(PLVN) - “Công ty em là nhà phân phối duy nhất của tập đoàn Đại Phúc để bán các sản phẩm tại dự án Diên Hồng trên đường Nguyễn Văn Linh, Bình Chánh. Công ty em có dự án nằm liền kề, bên cạnh dự án Vạn Phúc City khoảng 600 nền, trong dự án có đầy đủ trường học, bệnh viện với giá khoảng 13 đến 15 triệu đồng 1 m ² …”. Đó là những lời khẳng định “mỹ miều” từ nhiều nhân viên bán hàng của Công ty CP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Đại An Lộc đóng tại đường Lam Sơn, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh.

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập
(PLVN) - Đó là hang Chùa Thượng ở xã Ngọc Lương (huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình) - một di tích, thắng cảnh đã được tỉnh Hòa Bình xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tương truyền đây là nơi Lý Quốc Sư - tức ngài Không Lộ thiền sư, bậc đại danh y triều Lý đã từng tu tập, làm thuốc chữa khỏi bệnh cho Vua Lý và chữa bệnh giúp dân.

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh
(PLVN) -  Gần 100% du khách trả lời mong muốn được nghỉ dưỡng tại những địa điểm lưu trú sinh thái và bền vững với môi trường tự nhiên ít nhất một lần. Đây là kết quả khảo sát được Công ty Du lịch Kỹ thuật số Booking.com thực hiện trực tuyến gần đây tại Việt Nam.

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận
(PLVN) - Cam kết đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam tại sự kiện COP26 là dấu mốc quan trọng về phát triển bền vững trong chiến lược vĩ mô của nước ta. Một trong những sự cụ thể hóa chính là bản Dự thảo Quy hoạch điện VIII (QHĐ8) đang trình chính phủ phê duyệt. Không đứng ngoài xu thế đó, từ năm 2006, BIM Group đã phát triển một tổ hợp kinh tế xanh tại Ninh Thuận và gặt hái được những kết quả nhất định.