Khám phá những ngôi chùa kỳ lạ ở Thái Lan (Kỳ 4): Công viên phế tích và bí ẩn đầu tượng Phật trong rễ cây sung

Thành phố của những phế tích

Thành phố Ayutthaya tên đầy đủ là Phra Nakhon Si Ayutthaya được thành lập vào năm 1350, là thủ đô thứ 2 của Thái Lan, sau Sukhothai. Ayutthaya được Vua Uthong khai lập vào năm 1350, là kinh đô của vương quốc Ayutthaya, kế thừa nền văn hóa Sukhothai và tiếp tục phát triển sau đó hơn 400 năm từ 1350-1767.

Tên gọi thành phố được đặt theo Ayodhya, quê hương của người anh hùng Rama trong sử thi Hindu. Được bao bọc bởi 3 con sông Chao Phraya, Lopburi và Pa Sak, Ayutthaya là một trong những thành phố lớn nhất thế giới với khoảng 1 triệu dân. Thành phố phát triển thành một trong những trung tâm giao thương lớn nhất thế giới, hình thành sớm hơn cả thương cảng quốc tế Hội An của Việt Nam. Với vẻ đẹp tráng lệ và phồn thịnh, nơi đây còn được mệnh danh là Venice Phương Đông.

Vào thời cực thịnh kéo dài hơn 400 năm, Ayutthaya lúc đó có tới hơn 300 chùa chiền với những tháp dát vàng lấp lánh và những bức tượng điêu khắc tuyệt đẹp. Với lòng thành kính đức Phật Thích Ca và đạo Phật, các vị vua xứ chùa Tháp đã cho xây dựng những ngôi chùa bằng đá, đất và những chất liệu thô sơ, nhưng đã tạo nên những kiệt tác ngoài sức tưởng tượng trải rộng trên diện tích tới 2.557 km2, chủ yếu được xây bằng gạch nung đỏ au.

Phế tích cố đô Ayutthaya.

Năm 1758, đất nước bị xáo trộn bởi một cuộc ganh đua tranh giành ngai vàng trong hoàng gia, dẫn đến kết quả thất bại thảm hại trong cuộc chiến với người Burma - tên cũ của đất nước Myanmar vào năm 1767. Quân đội Burma khi xâm lược thủ đô đã đốt cháy và phá hủy nhiều công trình kiến trúc hoành tráng và lộng lẫy của Vương triều Ayutthaya. Những tượng Phật dát vàng bị nấu chảy đem về Miến Điện. Chùa chiền bị tàn phá, kinh sách bị thiêu hủy. Toàn bộ hoàng gia và dân chúng đều bị bắt làm nô lệ. Những tàn tích còn sót lại của kinh đô tạo thành công viên lịch sử Ayutthaya ngày nay.

Sau khi vương quốc Ayutthaya sụp đổ, Vua Rama I (1737-1809) thành lập triều đại Chakri và dời đô về Bangkok. Ông đã sử dụng phương pháp quy hoạch đô thị và thiết kế kiến trúc của Ayutthaya cho kinh đô mới. Do vậy, du khách có thể cảm nhận hình bóng của Ayutthaya tại thủ đô đất nước Thái Lan hiện đại.

Cố đô Ayutthaya chỉ còn là “thành phố của những phế tích” bởi hàng trăm bức tường, ngọn tháp, ngôi đền sụp đổ chỉ còn một phần hay bị phá hủy hết chỉ còn nền móng. Hiện nay tại Công viên Ayutthaya, phần lớn các pho tượng Phật đều bị mất đầu, chỉ còn sót lại những tàn tích một thời huy hoàng của vương triều trong quá khứ. Tuy nhiên, tất cả đều được bảo tồn cẩn trọng.

Một góc công viên lịch sử Ayutthaya.

Những di sản nằm rải rác trên một diện tích rộng nên không được quản lý thành khu vực mà được bảo quản theo từng di tích. Hàng trăm đài tháp, di tích hay đền chùa tại Ayutthaya tạo nên khu quần thể rộng bao gồm công viên lịch sử và 7 cụm di tích có giá trị cao, phế tích của những quần thể chính như Wat Phra Si Sanphet, Viharn Phra Mongkol Bopit, Wat Phra Mahathat, Wat Ratchaburana, Wat Thammikarat, Wat Phra Ram và Wat Borom Phuttharam.

Chùa Wat Lokaya Sutha được xem là nơi linh thiêng của người hành hương vì nó rất nổi tiếng với bức tượng Phật Thích Ca nằm nghiêng về bên phải trầm mặc và uy nghi, bức tượng được xem là bức tượng Phật may mắn còn nguyên vẹn so với các di tích khác trong toàn thể khu di tích Ayutthaya.

Wat Ratchaburana là tàn tích được bảo tồn tốt nhất trong Công viên lịch sử Ayutthaya. Với quy mô khá nhỏ, chùa Wat Ratchaburana được thiết kế mô phỏng đặc trưng theo hình ngọn núi Meru ở Ấn Độ. Đặc biệt hơn, bên trong tháp có một đường hầm dẫn tới kho báu vàng bạc dưới lòng đất. Thế nhưng, nó đã bị người Myanmar cướp phá gần hết trong thời chiến tranh.

Nằm đơn độc với một ngôi mộ tháp có 9 chú gà trống mào đỏ, cựa vàng và bộ lông sặc sỡ đứng uy nghi đằng trước một bức tượng Phật. Chùa Wat Worachettharam nằm cạnh kênh đào Ayutthaya, được vua Ekathosarot xây dựng năm 1593, khi vua Naresuan bị chết trong một cuộc chiến đấu với vua Tong U của Miến Điện. Để vinh danh anh trai, vua Ekathosarot cho xây một lò hỏa thiêu khổng lồ và 10.000 nhà sư đã được mời tới để cầu nguyện cho buổi lễ hỏa táng của hoàng gia.

Viên ngọc quý nhất trong quần thể di sản này là chùa Wat Chai Watthanaram, mà dân địa phương thường gọi tắt là Wat Chai, được coi là một tuyệt tác về kiến trúc. Wat Chai được xây dựng vào năm 1630, dưới thời vua Prasat Thong, có nhiều nét tương đồng với kiến trúc của Angkor Wat. Đó là một tổ hợp các ngôi tháp nằm cân đối theo triết lý tiểu vũ trụ với núi đền Meru (trục quay của vũ trụ) làm trung tâm và các điện thờ, đền tháp nhỏ hơn xung quanh.

Bức Tượng Phật kẹt trong gốc cây sung đại thụ.

Dọc theo những hành lang dài nối các tháp là 120 bức tượng Phật bằng đá sa thạch với tư thế và dáng điệu trầm mặc. Đáng tiếc là phần lớn tượng đều mất đầu do bị phá hủy trong chiến tranh. Ngôi đền này được xem là rất quan trọng trong lịch sử và là di tích duy nhất trong công viên có thể nhìn từ xa.

Đến thế kỷ 20, Chính phủ Thái Lan đã hồi sinh cố đô Ayutthaya. Năm 1991, Ayutthaya được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Ngày nay, cố đô Ayutthaya là một trong những điểm đến thu hút khách du lịch vào bậc nhất Thái Lan, người ta đến đây không chỉ là đến thăm quan một di sản văn hóa mà còn để tìm đến Phật giáo, sợi dây kết nối hiện tại và quá khứ và để tìm lại những bình yên, tĩnh lặng trong tâm hồn.

Bí ẩn mặt tượng Phật trong gốc cây sung

Chùa Wat Mahathat cùng chùa Wat Arun là những công trình Phật giáo lâu đời nhất của Thái Lan, Là ngôi chùa lớn ở phía Đông của cố cung, Wat Mahathat bắt đầu xây dựng vào năm 1374 dưới thời vua Borom Rachathirat I và hoàn thành dưới thời vua Ramesuan. Chùa Wat Mahathat được xây dựng như một di tích về Đức Phật, là một trong những ngôi chùa chứa xá lợi Phật cổ nhất Thái Lan.

Những năm đầu của thế kỷ XVII, Ayutthaya nằm dưới sự cai trị của Vua Songtham, ngôi tháp chính của Wat Mahathat bị sụp đổ và đã được khôi phục lại bởi đức vua Pra Sathong. Năm 1767, Myanma xâm chiếm vùng Ayutthaya, phá hủy hoàn toàn kinh đô Ayutthaya cũ, nên ngôi đền cũng bị phá hủy do chiến tranh.

Năm 1911, ngôi chùa này tiếp tục bị quân đội Miến Điện phá hủy. Hầu như ngôi đền bị thiêu rụi hoàn toàn, các bức tượng Phật dài dọc dãy hành lang bị phá hủy, chặt hết mất đầu.

Vào năm 1956, được nhà nước cho phục hồi tàn tích ở Ayutthaya, Hội Mỹ Thuật cùng Ủy ban di sản quốc gia Thái Lan đã tiến hành phục hồi các ngôi đền ở Ayutthaya trong đó có đền Wat Mahathat. Trong lúc khôi phục đền chùa Wat Mahathat, các chuyên gia phát hiện dưới nền chùa một chiếc rương kho báu bị chôn vùi.

Một bức tượng Phật thiền Vipassana.

Chiếc rương chứa rất nhiều báu vật trong đó có xá lợi của Phật Tổ đặt trong tráp bằng vàng, một số tượng Phật bằng vàng với nhiều kích cỡ và nhiều đồ vật khác làm bằng vàng, hồng ngọc và pha lê. Những món báo vật đã được đem về bảo tàng quốc gia để cất giữ.

Các chuyên gia cũng khám phá ra bức tượng Phật trong tòa tháp 7 lớp và đầu tượng Phật nằm trong thân cây đại thụ lớn. Tượng mặt Phật bằng đá 700 năm tuổi ẩn mình trong rễ cây sung cổ thụ suốt hàng trăm năm qua trở thành điểm đến tâm linh nổi tiếng khi du khách tới thăm vùng đất này.

Tương truyền, khi cố đô Ayutthaya bị quân xâm lược phá hoại, một binh lính đã đặt đầu tượng mặt Phật vào trong gốc cây sung. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, bức tượng không hề bị tổn hại, mà ngược lại, được chùm rễ cây sung cổ thụ vươn ra ôm gọn tượng Đức Phật, tạo nên bức tranh sống động và kỳ lạ như ngày nay.

Nhìn vào nét mặt bí hiểm của tượng Phật, chúng ta sẽ thấy một sự cân bằng mà ít người nghĩ đến. Dù bị cây cối xung quanh chèn ép nhưng gương mặt vẫn toát ra nụ cười mờ nhạt có tự bao giờ - một nụ cười lặng lẽ trong khung cảnh ảm đạm.

Cho dù có vẻ sầu khổ thế nào đi nữa, khuôn dung bức tượng mặt Phật vẫn ánh lên một sự kiên cường kỳ lạ, khiến ta thoát khỏi cảm giác hoàn toàn tuyệt vọng.

Chùa Wat Mahathat hiện nay là cơ quan chủ quản của hệ thống tu viện lớn nhất Thái Lan. Nơi đây cũng là trung tâm nghiên cứu Phật giáo và thiền Vipassana quan trọng của Thái Lan.

Tượng Phật nằm cao tới 8 mét.

Có hai loại thiền Phật giáo tại Thái Lan đó là thiền Vipassana và Samatha, nhằm giúp bạn tập trung và rèn luyện sự bình tĩnh. Vipassana là một trong những phương pháp thiền cổ xưa nhất tại Ấn độ. Truyền thống thiền này được Đức Phật Gotama tái phát hiện cách đây hơn 2.500 năm; và được Ngài giảng dạy như một liều thuốc chung chữa trị những bệnh chung của nhân loại - một Nghệ Thuật Sống. Phương pháp không tông phái này nhằm tới việc diệt trừ những bất tịnh tinh thần và đưa đến hạnh phúc cao cả nhất của việc hoàn toàn giải thoát.

Từ thời của Đức Phật, Vipasssana được lưu truyền cho tới ngày nay thông qua các thế hệ thiền sư nối tiếp nhau. Thiền Vipassana (thiền minh sát tuệ hay thiền Tuệ, thiền Quán, thiền Tứ Niệm Xứ) là một phương pháp tu đơn giản, thực tế mang lại kết quả là tâm an lạc và hướng đến một đời sống lợi lạc và hạnh phúc.

Thiền Vipassana thuộc về giáo huấn của Đức Phật. Trong kinh Tứ Niệm Xứ, Đức Phật đã giải thích tỉ mỉ bốn phép quán: quán thân, quán thọ, quán tâm, quán pháp. Vipassana thuộc về Phật giáo. Tứ niệm xứ với bốn phép quán là cách thức để hành giả tu tập và phát triển chánh niệm. Bốn phép quán này là đủ để rèn chính niệm, đoạn diệt phiền não và trực nhận ba tướng: khổ, vô thường, vô ngã của hiện hữu.

Đức Phật dạy rằng bốn phép quán có thể giúp ta tu rèn lối sống đạo hạnh của bậc thánh nhân và đạt tới Niết bàn. Hành giả tu Vipassana có thể nhập dòng thánh. Tuy nhiên, điều đó còn phụ thuộc vào căn cơ của hành giả. Khi người ta nhận thấy được sự vô nghĩa của cuộc sống bon chen thì họ tìm đến pháp này và họ có thể đạt tới giác ngộ, giải thoát. Và như vậy, Vipassana có nghĩa là trí tuệ, hiểu ngộ - tự do và giải thoát.

(Còn nữa)