Khắc phục tình trạng 'đánh trống ghi tên' trong đăng ký TGPL

Hội thảo tham vấn dự thảo Luật TGPL (sửa đổi)
Hội thảo tham vấn dự thảo Luật TGPL (sửa đổi)
(PLO) - Dự thảo Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi) được Hội Luật gia Việt Nam phối hợp với Dự án Quản trị Nhà nước nhằm Tăng trưởng toàn diện thuộc Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID/GIG) tham vấn sáng nay (12/5) được đề nghị bổ sung thêm nhiều quy định nhằm tăng tính xã hội hóa để phát huy hiệu quả của hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) .

TGPL là chính sách tiến bộ, trách nhiệm của Nhà nước để đảm bảo cho mọi người dân, nhất là những đối tượng yếu thế trong xã hội, được tiếp cận các trợ giúp cần thiết về pháp lý, bảo đảm quyền con người và quyền công dân.

Không để “đánh trống, ghi tên” trong đăng ký TGPL

Mặc dù, Luật TGPL năm 2006 có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện, đóng góp, hỗ trợ hoạt động TGPL nhưng trong thực tế, số lượng các tổ chức đăng ký tham gia TGPL còn rất hạn chế.

Hiện các tổ chức, cá nhân tham gia TGPL chỉ chiếm 3,3% tổ chức đang thực hiện hoạt động tư vấn pháp luật, tổ chức hành nghề LS (LS).

GS.Lê Minh Tâm – Phó Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam nhận xét, như vậy, “Luật TGPL chưa thực sự huy động được các nguồn lực xã hội tham gia thực hiện TGPL và hỗ trợ pháp triển hoạt động TGPL”.

Để phát huy hiệu quả TGPL, thông qua phỏng vấn 9 Trung tâm tư vấn pháp luật, viện nghiên cứu, nhóm tư vấn của GIG  đề nghị “tăng cường xã hội hóa TGPL, huy động  mọi cá nhân, tổ chức có điều kiện tham gia TGPL và các nguồn lực để từng bước xóa bỏ cơ chế xin cho trong TGPL” – ông Đặng Đình Luyến – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH, chuyên gia nhóm tư vấn cho biết.

So với Luật TGPL năm 2006,  dự thảo Luật đã quy định các tổ chức đăng ký tham gia thực hiện TGPL bằng nguồn lực của họ và tổ chức ký hợp đồng thực hiện TGPL được Nhà nước hỗ trợ kinh phí thực hiện vụ việc TGPL.

Bà Phan Thị Thu Hà (Cục TGPL – Bộ Tư pháp) khẳng định, đây là một cơ chế huy động khuyến khích các tổ chức xã hội tham gia thực hiện TGPL tích cực hơn.

Thông qua cơ chế ký hợp đồng, các nghĩa vụ được thỏa thuận thì các tổ chức tham gia TGPL cũng sẽ có trách nhiệm hơn trong việc cung cấp dịch vụ TGPL.

Đồng thời với các quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng, vì quyền lợi của bên thứ ba, Nhà nước có thể đặt ra các yêu cầu về chất lượng, số lượng vụ việc tham gia tố tụng…

Cơ chế ký hợp đồng cũng nhằm tạo ra sự linh hoạt, tăng cường khả năng đáp ứng nhu cầu TGPL, tránh việc bỏ sót người được TGPL khi họ cần được TGPL do không có đủ nguồn lực thực hiện, tránh việc ban hành pháp luật nhưng lại không đủ các biện pháp bảo đảm quyền được TGPL cho người dân.

TGPL lưu động không phải là hình thức TGPL mà là cách thức tổ chức thực hiện TGPL ngoài trụ sở Trung tâm TGPL

TGPL lưu động không phải là hình thức TGPL mà là cách thức tổ chức thực hiện TGPL ngoài trụ sở Trung tâm TGPL

Đặc biệt, theo bà Phan Thị Thu Hà, để khắc phục tình trạng “đánh trống ghi tên” trong đăng ký TGPL ảnh hưởng đến chất lượng TGPL, dự thảo Luật đã chọn lọc, kế thừa yếu tố hợp lý từ quy định hiện hành, quy định những điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm các tổ chức này có đủ điều kiện có nguồn lực để cung cấp dịch vụ TGPL có chất lượng.

Tuy nhiên, bà Trịnh Thị Lê Trâm – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật và chính sách về y tế, HIV/AIDS mong muốn có điều kiện “nhẹ nhàng, thông thoáng hơn” để các tổ chức xã hội tham gia TGPL.

Theo đó, bà kiến nghị, dự thảo Luật nên quy định để các tổ chức có nguyện vọng và đủ điều kiện của Luật TGPL tiến hành ký hợp đồng thực hiện TGPL mà không cần “chờ” Trung tâm TGPL Nhà nước “không bảo đảm được nhu cầu TGPL tại địa phương”.

Khó chỉ trông chờ vào LS công

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, LS.David Anderson – Giám đốc USAID/GIG, khẳng định, LS công có vai trò quan trọng trong hoạt động TGPL. Tuy nhiên nếu số lượng LS công nhiều thì hệ thống TGPL sẽ trở nên tốn kém, nhất là khi nhu cầu TGPL tăng.

Vì vậy nhiều quốc gia lựa chọn mô hình hỗn hợp để đảm bảo được tính hợp lý về tài chính và hiệu quả. Theo đó, các LS công và các đối tượng khác (như tổ chức xã hội, hỗ trợ tư pháp, nhân viên pháp lý, người tốt nghiệp chuyên ngành luật nhưng chưa đáp ứng đầy đủ năng lực để thành LS, sinh viên ngành luật/văn phòng luật, tình nguyện viên…) có thể gia TGPL.

Kinh nghiệm dựa vào nguồn lực xã hội cho công tác TGPL của Indonesia cho thấy, với hơn 400 tổ chức xã hội được công nhận cung cấp các dịch vụ TGPL, không có LS công nhưng mỗi tòa án cấp sơ thẩm đều có nhân viên TGPL – rất có ích đối với những vụ án nhỏ; hoặc chỉ định LS cho các vụ án hình sự.

Gợi ý cho Việt Nam, LS. David Anderson cho rằng, trong điều kiện còn khó khăn về tài chính và số lượng LS công chưa nhiều thì mô hình hỗn hợp là rất phù hợp để để mọi người đều có thể tiếp cận và cung cấp dịch vụ TGPL.

Đó cũng là cơ sở để tăng cường xã hội hóa hoạt động TGPL, khai thác các nguồn lực tài chính và “chất xám” pháp lý của xã hội cho hoạt động TGPL cho các đối tượng yếu thế của xã hội, góp phần bảo đảm tính pháp lý của quá trình tố tụng.

Cùng với đó, nhóm tư vấn của USAID/GIG khuyến nghị dự án Luật cần quy định trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong tăng cường thanh kiểm tra, giám sát để bảo đảm pháp luật về TGPL được thi hành nghiêm và thống nhất, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả TGPL, bảo đảm nguồn kinh phí không bị thất thoát, lãng phí.

TGPL qua tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng

Thời gian qua, các địa phương tập trung nhiều nguồn lực cho TGPL lưu động, sinh hoạt câu lạc bộ TGPL. Như vậy gây lãng phí nguồn lực mà không đáp ứng được nhu cầu giải quyết các vụ việc cụ thể, gắn với việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp khác của người dân.

Theo đánh giá sơ bộ, một số hình thức TGPL khác (như sinh hoạt câu lạc bộ TGPL, sinh hoạt chuyên đề…) chỉ chiếm tỷ lệ không đáng kể (khoảng 1%) trong tổng số vụ việc TGPL và thực tế cũng cho thấy không hiệu quả.

Vì vậy dự thảo Luật quy định cụ thể 3 hình thức TGPL: tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng để khắc phục sự tùy tiện trong hướng dẫn thi hành cũng như triển khai Luật TGPL.

Đọc thêm

Tiếp nhận ý kiến góp ý về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp trước ngày 23/5

Chậm nhất ngày 22/5, Trung ương các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức thành viên của Mặt trận, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, TP trực thuộc trung ương gửi Báo cáo tổng hợp kết quả lấy ý kiến của cơ quan, tổ chức, MTTQ địa phương mình về Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam (Hình minh họa)
(PLVN) - Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam vừa ban hành Hướng dẫn về việc tổng hợp và xây dựng báo cáo kết quả lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đối với Trung ương các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức thành viên của Mặt trận; Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, TP trực thuộc trung ương.

Sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013: Người dân và cử tri rất đồng tình, hưởng ứng

Đại biểu Phạm Văn Hoà.
(PLVN) - Đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp) cho biết, người dân và cử tri rất đồng tình, hưởng ứng việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp lần này. Bởi những thay đổi không chỉ nhằm khắc phục những bất cập của thực tiễn, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, mà còn hướng tới việc phát huy tốt hơn quyền làm chủ của Nhân dân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo động lực mới cho sự phát triển bền vững của đất nước.

AI và công nghiệp văn hóa - cộng sinh hay đối đầu?

AI và công nghiệp văn hóa - cộng sinh hay đối đầu?
(PLVN) - Trí tuệ nhân tạo đang mở ra chương mới cho nghệ thuật, sáng tạo nhưng cũng đồng thời thách thức chính những giá trị cốt lõi của sáng tạo con người. Trong bức tranh mới này, chúng ta cần làm gì để bảo vệ quyền con người, bản quyền sáng tạo trong thế giới mà máy móc ngày càng biết “cảm xúc”?

Xây dựng cơ sở đào tạo luật, nghề luật trọng điểm: Nền tảng cho nguồn nhân lực tư pháp chất lượng cao

NGƯT, PGS.TS Nguyễn Minh Hằng, Phó Giám đốc phụ trách công tác đào tạo Học viện Tư pháp
(PLVN) - Nghị quyết 66-NQ/TW đặt ra yêu cầu xây dựng các cơ sở đào tạo luật, nghề luật trọng điểm có uy tín như một đột phá chiến lược trong cải cách, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật. Trao đổi với báo Pháp luật Việt Nam, NGƯT, PGS.TS Nguyễn Minh Hằng, Phó Giám đốc phụ trách công tác đào tạo Học viện Tư pháp nhấn mạnh, Học viện Tư pháp cần được đầu tư đúng mức để trở thành trung tâm lớn nhất trong toàn quốc đào tạo các chức danh tư pháp, bổ trợ tư pháp, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp lý trong kỷ nguyên mới.

Làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác truyền thống về pháp luật và tư pháp Việt Nam - Liên bang Nga

Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam Nguyễn Hải Ninh và Bộ trưởng Tư pháp Liên bang Nga Konstantin Anatolyevich Chuychenko trao đổi Chương trình hợp tác tác giữa Bộ Tư pháp hai nước trước sự chứng kiến của Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Putin.
(PLVN) -Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Liên bang Nga từ ngày 8 – 11/5/2025 của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam, ngày 10/5/2025, tại trụ sở Bộ Tư pháp Liên bang Nga, Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam Nguyễn Hải Ninh và Bộ trưởng Tư pháp Liên bang Nga Konstantin Anatolyevich Chuychenko đã có cuộc hội đàm song phương. Cùng ngày, dưới sự chứng kiến của của Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tô Lâm và Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin, hai Bộ trưởng đã trao Chương trình hợp tác giữa hai Bộ giai đoạn 2026 – 2027.

Tái định vị vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị

TS Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
(PLVN) - Dự thảo sửa đổi Điều 9 Hiến pháp năm 2013 xác định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) là một bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo. Trao đổi với Báo Pháp luật Việt Nam, TS. Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Uỷ ban TW MTTQVN cho rằng, quy định này không chỉ nâng tầm địa vị pháp lý của MTTQVN mà còn đặt ra yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tổ chức, phương thức hoạt động và trách nhiệm chính trị trong giai đoạn phát triển mới.

Nghị quyết số 66-NQ/TW: Tạo lối mở cho xử lý điểm nghẽn về pháp luật

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ
(PLVN) - Trao đổi với Báo PLVN, Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Đoàn Quảng Nam) khẳng định, Nghị quyết số 66-NQ/TW không chỉ là một đột phá mang tính chiến lược mà còn thể hiện được ý chí, quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn thiện, đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả để đáp ứng được những đòi hỏi, yêu cầu của sự phát triển đất nước và các yêu cầu phát triển khi chúng ta bước vào một kỷ nguyên mới.

Nghị quyết số 68-NQ/TW”: Động lực mạnh để doanh nghiệp, doanh nhân mạnh dạn tiến lên

Đại biểu Hoàng Văn Cường. Ảnh: Quochoi.vn
(PLVN) - Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết số 68) đề cập đến một giải pháp về mặt pháp lý rất mạnh là yêu cầu rà soát lại các văn bản pháp luật để thực hiện phương châm không hình sự hoá các quan hệ kinh tế. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp tư nhân yên tâm, mạnh dạn dấn thân vào đầu tư, kinh doanh.

Phải quyết liệt tháo gỡ cơ bản những “điểm nghẽn” pháp luật trong năm 2025

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) -  Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới là một nghị quyết chuyên đề đặc biệt quan trọng. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng) về một số nội dung xung quanh Nghị quyết này

Đẩy mạnh truyền thông về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013

Đẩy mạnh truyền thông về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013
(PLVN) - Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Để định hướng truyền thông, ngày 06/5/2025, Thường trực Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật trung ương đã ban hành Công văn số 2459/HĐPH-PB&TG gửi các bộ, cơ quan, tổ chức ở trung ương và Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về đẩy mạnh truyền thông dự thảo Nghị quyết này.

Người ghi dấu ấn đặc biệt tại cõi thiêng Đồng Lộc

Ông Đào Anh Tuân, Phó Bí thư Chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu Di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng tỉnh Hà Tĩnh.
(PLVN) -  Với công việc “người kể chuyện lịch sử”, Đào Anh Tuân có lẽ đã là “gương mặt thân quen”, “giọng nói thân quen” với du khách tại Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc. Nhưng đó chỉ là một phần trong hành trình hơn 20 năm ông Tuân gắn bó nơi tọa độ lửa linh thiêng này.

Sửa đổi, bổ sung Hiến pháp: Đề nghị giữ quy định phải lấy ý kiến Nhân dân khi lập, giải thể đơn vị hành chính

Đại biểu Nguyễn Thành Trung. Ảnh: Quochoi.vn
(PLVN) - Đại biểu Quốc hội cho rằng, khi người dân được tham gia đóng góp, quyết định, bộ máy nhà nước mới sẽ có sự ủng hộ cao, thuận lợi cho việc triển khai tổ chức thực hiện và nâng cao hiệu quả điều hành. Do đó, cần kế thừa quy định hiện hành về việc phải lấy ý kiến Nhân dân khi thành lập, giải thể, nhập, chia hoặc điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính.