Trên 91.000 lao động bị ảnh hưởng
Chính phủ mới đây đã có tờ trình gửi Quốc hội, theo đó cho biết, từ ngày 1/1/2018, việc điều chỉnh công thức tính lương hưu trong Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014 bên cạnh một số ưu điểm thì quy định thay đổi cách tính lương hưu đối với lao động nữ đã làm phát sinh sự so sánh giữa lao động nữ với lao động nam, giữa lao động nữ nghỉ sau với lao động nữ nghỉ trước thời điểm ngày 1/1/2018.
Cụ thể, do quy định công thức tính lương hưu của nam được áp dụng nhưng có lộ trình thay đổi dần trong thời gian 5 năm, còn của nữ thì áp dụng thay đổi ngay trong năm 2018 nên dẫn đến một số lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 có tỷ lệ lương hưu thấp hơn hẳn (từ 1% đến 10%) so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu trước ngày 31/12/2017.
Đồng thời, theo cách tính mới, lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu từ năm 2018 có đúng 25 năm đóng BHXH thì chỉ hưởng lương hưu theo Luật BHXH với tỉ lệ chỉ 65%. Để đạt tỉ lệ hưởng lương hưu là 75%, lao động nữ phải có 30 năm đóng BHXH thay vì 25 năm như trước. Việc này tác động đến các lao động nữ chưa có thời gian đóng BHXH đủ 30 năm.
Theo số liệu dự báo của BHXH Việt Nam thì số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2021 có từ 20 năm đến 29 năm 6 tháng đóng BHXH là khoảng trên 91 nghìn người, trong đó năm 2018 là 20,5 nghìn người; năm 2019 là 22 nghìn người; năm 2020 là 23,5 nghìn người và năm 2021 có khoảng 25,1 nghìn người. Lo ngại thay đổi về chính sách làm lương hưu của người nghỉ hưu năm 2018 thấp hơn nhiều so với năm 2017, số người “nghỉ hưu non” năm 2017 đã cao hơn khoảng 10% so với năm 2016 và được coi là gia tăng đột biến.
Để đỡ thiệt thòi cho lao động nữ, Chính phủ đã đề nghị Quốc hội giao Chính phủ thực hiện chính sách điều chỉnh lương hưu đối với lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 đến ngày 31/12/2021.
Kéo giãn lộ trình giảm tỷ lệ hưởng lương hưu
Theo phương án của Chính phủ, nếu kéo giãn lộ trình giảm tỉ lệ hưởng lương hưu trong 5 năm từ năm 2018 đến năm 2022 thì mỗi năm lao động nữ sẽ chỉ bị giảm 2% so với năm trước. Như vậy, lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong năm 2018 giảm 2%; năm 2019 giảm 4%; năm 2020 giảm 6%; năm 2021 giảm 8% và năm 2022 giảm 10%.
Cùng với đó, sẽ điều chỉnh để hỗ trợ số tiền tương ứng với chênh lệch lương hưu nếu tính theo Luật BHXH (10%) so với nếu thực hiện theo lộ trình như nam giới, tức là sẽ bù vào tỉ lệ hưởng lương hưu lần lượt cho lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu năm 2018 là 8%; năm 2019 là 6%; năm 2020 là 4%; năm 2021 là 2% và từ năm 2022 thì không được bù vì kết thúc lộ trình như nam giới.
Theo Chính phủ, thực hiện theo phương án điều chỉnh nêu trên, giai đoạn từ năm 2018 đến 2021, mỗi năm sẽ phát sinh thêm nhu cầu kinh phí. Cụ thể, năm 2018 phát sinh thêm 27,8 tỉ đồng; năm 2019 là 23,7 tỉ đồng; năm 2020 là 18,1 tỉ đồng; năm 2021 là 10,3 tỉ đồng. Tổng cộng, số tiền phát sinh thêm là khoảng 80 tỉ đồng.
Chính phủ dự kiến nguồn kinh phí điều chỉnh do Quỹ BHXH bảo đảm. Tại phiên bế mạc Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết, theo đó giao Chính phủ ban hành văn bản thực hiện chính sách điều chỉnh lương hưu đối với lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu từ ngày 1/1/2018 bị tác động bất lợi hơn so với lao động nam do thay đổi cách tính lương hưu.
Tại cuộc họp báo định kỳ của Bộ LĐTB&XH mới đây, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Doãn Mậu Diệp cho biết, sắp tới, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định về việc điều chỉnh để khắc phục những thiệt thòi của những lao động nữ khi áp dụng đúng các quy định của Luật BHXH. Trả lời báo chí, Phó trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Lê Đình Quảng đánh giá các phương án mà Chính phủ trình Quốc hội cơ bản hợp lý nhằm bớt thiệt thòi cho lao động nữ.
