Kết tinh của hành trình mười năm bền bỉ với hội họa trừu tượng

“Màn tap dance (nhảy thiết hài) của hội họa trừu tượng” - đó là những lời GS.TS Bùi Quang Thắng - Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia viết về họa sĩ Nguyễn Tất Long.

Theo GS.TS Bùi Quang Thắng: “Ít người biết là bên cạnh đam mê vẽ, Long còn là một trong những nghệ sỹ nhạc nhảy thiết hài - tức là điệu nhảy bằng giầy có gắn thêm “cá” bằng sắt. Khá nhiều bạn bè quốc tế biết đến Long ở môn nhảy này, và biệt danh của anh với những người thân quen biết, cả trong nước và nước ngoài là “Long Tap”.

Trong từng mạch thở của Nguyễn Tất Long có nhạc tính, cái nhạc tính dìu dặt tự do và cá nhân, cái nhạc tính ấy chảy trọn vào trong tranh. Bởi vậy mà tranh của anh rất “tươi”, khí tranh rất mạnh. Nhát màu “sống”, nhảy điệu phong trần trên mặt toan, tốc độ lúc nhanh lúc chậm, lúc dồn dập, lúc buông lơi, dấu cọ lúc ghì chặt, lúc lả lướt tựa những phút Long thả hồn với màn tap dance (nhảy thiết hài) đầy mê đắm.

Xem tranh của Long vừa khó vừa dễ. Khó là bởi tranh hoàn toàn trừu tượng, không có một chỉ dấu của tạo hình, không thể vin vào tri giác hiện thực hay tiềm thức mộng ảo. Là loại trừu tượng đặc sệt không pha tạp, không chút suy diễn bởi vì toan chỉ đầy đặn màu, rõ rệt bút pháp, đậm đặc nhịp điệu.

Nhưng cũng dễ bởi không có đầu mối, thì không nhận phán xét đúng sai, không điểm suy diễn thì suy diễn tự do. Ý niệm hay cảm xúc khi nhìn tranh lúc vần vũ, lúc bình yên, lúc chếnh choáng, là chính kiến tự thân. Như họa sĩ Lê Thiết Cương từng nói: “Tôi thích cái kiểu “tới bến” như vậy”.

Giới mê tranh đã quen thuộc tranh Long, nhưng với TP HCM thì anh vẫn là một nghệ sĩ ẩn mình. “Đường/The way” là triển lãm đầu tiên mà tranh của anh được hòa điệu với cái nắng ngọt của Sài Gòn. Triển lãm là một hồ sơ nhỏ gọn với 17 tác phẩm sơn dầu, acrylic trên toan nhưng vẫn đảm bảo tính toàn vẹn về chặng đường nghệ thuật của Long trong một thập kỷ gần nhất (2015 – 2025).

“Đường/The way” trưng bày toàn diện công cuộc lao đầu của Long vào thể loại khó nhằn nhất của hội họa – trừu tượng hoàn toàn, từ khước tạo hình, phớt lờ diễn giải; chỉ dụng những thành tố căn bản nhất: bố cục, bút pháp, nhịp điệu,… mà thành tranh 

Bắt đầu từ thời điểm trừu tượng đen – trắng (2015) đến hiện tại là trừu tượng màu, một sự vận động tư duy và nội tâm khi từng bước không chỉ thoát khỏi sự ràng buộc về hình ý mà còn là sự tự do trong biểu hiện trừu tượng, không chăm chăm đi theo một lối màu đơn bạc mà phóng ra đa sắc để biểu thị sự đa chiều trong cảm xúc.

Cái hay của chặng đường ròng rã và bền sức này là tính nhất quán về biểu hiện, khăng khăng trung thành với trừu tượng tuyệt đối. Vẫn là những vệt màu trên toan khổ lớn, lướt thoáng chốc sẽ cảm khái về tương đồng trong nét hình màu, nhưng nhìn thêm nữa là cuộc tổng tấn công của cảm xúc, tuôn trào tràn trề.

Cảm xúc là điều hiển nhiên cần có trong mỗi tác phẩm, nhưng để giữ cái cảm ấy căng đầy trong hơn chục năm cầm cọ, cùng với việc loại bỏ hoàn toàn tri giác hiện thực và tính tạo hình thì không phải ai cũng làm được như Long.

Không hình, không ý, không diễn giải, tranh của Long là cuộc đối thoại thuần cảm giữa nghệ sĩ và người xem. “Đường/The Way” không cung cấp câu trả lời, không kể câu chuyện tuyến tính, không hướng dẫn người xem “phải” cảm thế nào, chỉ mở ra một không gian, một nhịp điệu, để ai bước vào cũng tự tìm ra “đường” của riêng mình.