Nhằm hạn chế hành vi lợi dụng độc quyền trong kinh doanh nước, Chính phủ đã ban hành Nghị định 117/2007/NĐ-CP về sản xuất, cung cấp và tiêu thụ nước sạch (NĐ 117). Nghị định quy định rất rõ nguyên tắc hoạt động và chính sách phát triển ngành nước:
“Hoạt động cấp nước là loại hình hoạt động sản xuất kinh doanh chịu sự kiểm soát của Nhà nước nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các đơn vị cấp nước và khách hàng sử dụng nước, trong đó có xét đến việc hỗ trợ cấp nước cho người nghèo, các khu vực đặc biệt khó khăn”.
NĐ 117 cũng quy định nghĩa vụ của đơn vị cấp nước: “Đầu tư lắp đặt đường ống đến điểm đấu nối bao gồm cả đồng hồ nước cho khách hàng sử dụng nước trừ trường hợp có các thỏa thuận khác”.
Quy định là vậy nhưng trong 9 năm qua, Cty Cấp nước Nghệ An vẫn không thực hiện, liên tục gửi giấy mời yêu cầu các cá nhân, tổ chức sử dụng nước sạch nộp tiền mua đồng hồ mới thay cho đồng hồ cũ; bán đồng hồ không có hóa đơn. Nếu hộ nào không thực hiện theo yêu cầu, bị ép, cắt nước.
Không chịu nổi cách hành xử trên, ông Trần Xuân Quang (phường Hưng Phúc, TP Vinh) và một số người dân vùng phụ cận đã làm đơn tố cáo Cty Cấp nước Nghệ An lợi dụng độc quyền, ép khách hàng ký hợp đồng trái luật để thu lợi bất chính.
Sai phạm nối tiếp sai phạm
Sau khi vào cuộc, ngày 16/8/2016, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An đã có kết quả điều tra vụ án “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Cty Cấp nước Nghệ An số 613/PC46 gửi UBND tỉnh, cho thấy:
Từ năm 2007-2015, Cty Cấp nước đã thu của khách hàng tiền lắp đặt mới, cải tạo và thay thế đồng hồ cho 38.078 hộ với số tiền gần 66 tỉ; năm 2007-2014 ông Phan Cảnh Đệ làm giám đốc thu gần 36 tỉ; năm 2014-2015 ông Nguyễn Xuân Thắng làm giám đốc thu gần 30 tỉ.
Lý giải về việc thu tiền của khách hàng trái quy định, ông Nguyễn Quang Duyên - Phó Giám đốc Cty Cấp nước Nghệ An cho biết: “Biết Nghị định của Chính phủ quy định như vậy, nhưng do điều kiện còn khó khăn nên chưa thể áp dụng được. Việc này cũng chỉ là muốn người dân sử dụng nước sạch chia sẻ khó khăn với đơn vị”.
Thật trớ trêu, mặc dù ngày 20/6/2014, UBND tỉnh Nghệ An đã có Quyết định số 39/QĐ-UBND quy định về giá nước sạch trên địa bàn tỉnh, trong cấu thành giá nước đã được duyệt phí duy trì đấu nối mạng cấp 3 theo NĐ 117, nhưng Cty Cấp nước vẫn thu tiền lắp đặt, thay thế cải tạo của khách hàng trong năm 2014 và 2015 gần 30 tỉ.
Thêm nữa, trong khi Dự án Cấp nước vùng phụ cận TP Vinh được UBND tỉnh phê duyệt được thực hiện từ ngày 22/10/2008 và đang trong quá trình thực hiện có hiệu quả, thì ngày 30/6/2014 Cty Cấp nước lại có Tờ trình số 429 gửi UBND tỉnh xin chủ trương chuyển đổi hạng mục dự án.
Rồi không hiểu sao, ngày 4/7/2014, UBND tỉnh có Công văn số 4665 đồng ý cho phép chủ đầu tư chuyển đổi hạng mục đấu nối 4.000 đồng hồ của hộ tiêu dùng, thuộc dự án cấp nước vùng phụ cận TP Vinh sang xây dựng mạng đường ống cấp III bằng ống HDPE đảm bảo yêu cầu về kinh tế, kỹ thuật.
Kết quả điều tra của Cơ quan CSĐT cho thấy, việc Cty Cấp nước Nghệ An tham mưu cho UBND tỉnh để chuyển đổi đấu nối 4.000 đồng hồ trị giá tương đương 3.009.699.596đ, đang mở rộng mạng đường ống cấp III là không đúng quy định khiến 4.000 hộ mất quyền lợi được đấu nối miễn phí đồng hồ nước...
Nghiêm trọng hơn, nhằm lợi dụng chính sách ưu đãi mà Nhà nước dành cho người lao động có tên trong danh sách thường xuyên của doanh nghiệp tại thời điểm công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa.
Ngày 11/11/2015, ông Nguyễn Xuân Thắng – Giám đốc đã chỉ đạo bà Đường Thị Kim Tuyết – Trưởng phòng Tổ chức hành chính và bà Trần Thị Mỹ Thuận - nhân viên phòng Tổ chức hành chính, đưa danh sách 19 người lao động thử việc có hiệu lực sau ngày 2/10/2015 vào danh sách lao động thường xuyên của Công ty. Việc làm này trái với Điều 48 Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ.
Ông Thắng còn ký 19 quyết định lùi ngày về thời điểm 1/10/2015 cho hợp lệ hồ sơ cổ phần hóa, đồng thời chỉ đạo lập lại bảng chấm công, bảng phân loại và bảng thanh toán lương 19 người lao động thử việc có hiệu lực trước ngày 2/10/2015, được hưởng lương kể từ ngày 1/10/2015.
Hành vi này đã gây thất thoát quỹ lương của Công ty số tiền là 68.157.994 đồng, số tiền này 19 người lao động không được nhận mà chuyển về cho các xí nghiệp.
Cơ quan CSĐT đã tạm giữ số tiền hơn 43 triệu đồng và sẽ thu hồi tiếp hơn 24 triệu đồng. Hành vi này còn làm thiệt hại đến quyền lợi của Nhà nước, quyền lợi của các nhà đầu tư mua cổ phần và làm mất đoàn kết trong nội bộ Công ty.
Vì sao không khởi tố bị can?
Hàng vạn hộ tiêu dùng nước có quyền lợi bị xâm hại, hàng trăm người lao động gắn bó lâu năm với Cty Cấp nước Nghệ An rất phấn khởi và cảm phục sự cần mẫn, thận trọng trong việc thu thập hồ sơ, tiếp nhận đơn thư và ra quyết định khởi tố vụ án một cách kịp thời của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nghệ An.
Đồng thời chỉ ra những sai phạm có hệ thống của Công ty và của Giám đốc Nguyễn Xuân Thắng trong quá trình thực thi công vụ; và kèm theo đó là những số liệu về tổn thất của khách hàng, của Nhà nước và nhà đầu tư.
Tuy nhiên, dư luận và những người lao động chân chính lại không khỏi bất ngờ khi Cơ quan CSĐT và VKSND tỉnh Nghệ An sau khi họp lại có quan điểm…“chưa chứng minh được tính chất vụ lợi, động cơ, mục đích cá nhân nhằm chiếm đoạt tài sản vì thế chưa đủ căn cứ để khởi tố bị can” về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”?.
Trên cơ sở “quan điểm” của Công an và VKS tại Văn bản số 612/PC46 ngày 04/08/2016 Tỉnh ủy Nghệ An đã có Công văn số 1166-CV/TU “Về việc xử lý các sai phạm tại Cty cấp nước Nghệ An” truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An, có nội dung:
“UBND tỉnh tổ chức kiểm điểm trách nhiệm, xử lý kỷ luật nghiêm minh các tổ chức, cá nhân có sai phạm; chỉ đạo các biện pháp khắc phục hậu quả, kiện toàn lại bộ máy lãnh đạo và tổ chức thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp theo đúng quy định pháp luật hiện hành”.
Ngày 25/8/2016, UBND tỉnh Nghệ An chủ trì cuộc họp với sự tham gia của đại diện của: Sở Tài chính, Nội vụ, Xây dựng, Văn phòng Ủy ban và Công an… xem xét hình thức kỷ luật các tổ chức, cá nhân có sai phạm. Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Xuân Đường đã giao Sở Nội vụ soạn thảo văn bản xử lý kỷ luật đối với tổ chức, cá nhân có sai phạm...
Sai phạm hàng chục tỉ nhưng xử lý “nhẹ nhàng” như trên, sự việc ấy khiến dư luận và những người lao động tại Cty Cấp nước Nghệ An đặt ra nhiều hoài nghi.
