Huyền thoại ngôi đền thiêng
Đền An Mạ có ý nghĩa linh thiêng, gắn với sự tích hồ Ba Bể. Chuyện kể rằng ngày xưa cả vùng hồ Ba Bể tỉnh Bắc Kạn là một vùng đất đai trù phú, cây cối tốt tươi, làng mạc quây quần đầm ấm. Rồi bỗng một đêm trời nổi cơn giông, mưa đổ xuống ầm ầm, mặt đất nứt nẻ, cả vùng thung lũng Ba Bể sụt xuống trở thành biển nước mênh mông…
 |
| Bia chỉ dẫn vào đền. |
Sau cơn thịnh nộ của trời đất, làng sụt lún lòng hồ nhưng cả làng thoát nạn. Đó là nhờ một bà lão hiền lành, đức độ trong làng được thần linh báo trước về trận hồng thủy sẽ xảy ra, nên đã báo cho thanh niên trai tráng, bà con lối xóm kịp đi về phương Bắc để tìm vùng đất mới.
Duy chỉ mình bà lão ở lại với làng, chờ người đón về làng mới. Nhưng cả đoàn người đi mãi mãi không còn ai trở về. Bà chờ mãi, đến khi toàn thân biến thành đá đứng giữa biển trời Ba Bể. Nơi hòn đảo còn sót lại người ta gọi nơi đó là “Pò Giả Mải’ tức là đảo “Bà Góa” ngày nay.
 |
| Đền An Mạ bằng gỗ dài 9m, rộng 6m lợp ngói vảy rồng. |
Nhờ ơn Bà Góa sống hiền lành, đức độ, được thần tiên mách bảo để cứu vớt dân làng, cư dân địa phương đã lập đền thờ ở hòn đảo lớn nhất giữa hồ Ba Bể - đó là đền An Mạ ngày nay.
Cũng như các ngôi đền khác, đền An Mạ còn thờ Phật, mẫu Thượng Ngàn, chúa Sơn Trang, đức Thánh Trần... Hàng năm, cứ vào ngày 10 đến 12 tháng Giêng âm lịch, dân làng lại tổ chức hội Lồng Tồng, đến lễ đền để cầu an, cầu phúc.
 |
| Điện thờ chính trong đền An Mạ. |
Đối với người dân địa phương, đền An Mạ còn gắn với một sự kiện khác. Tương truyền rằng đền là nơi thờ các vị trung thần nhà Mạc trong cuộc chiến Lê - Mạc. Các trung thần nhà Mạc sau khi thua trận đã chạy đến động Puông rồi tuẫn tiết tại đó. Để tưởng nhớ các vị trung thần, người dân nơi đây đã dựng đền thờ họ Mạc, song sợ bị các quan quân nhà Lê trả thù nên đổi tên thành đền thờ họ Mạ.
Thắng cảnh tuyệt mỹ
Thắng cảnh hồ Ba Bể được ví như một viên ngọc xanh giữa bát ngát núi rừng Việt Bắc non xanh nước biếc. An Mã là một hòn đảo đá vôi, nằm ở vị trí bể hai (tiếng đồng bào gọi là Pé Lù), cao khoảng 30m so với mực nước hồ. Đảo An Mã có hình dáng như hình con ngựa đang lội nước, khum hình mai rùa, khắp đảo phủ xanh cây cối, là điểm thuận tiện để quan sát cảnh quan vùng hồ.
Điểm đến tâm linh của thắng cảnh hồ Ba Bể chính là đền An Mạ - ngôi đền cổ bằng gỗ lợp ngói vẩy rồng với chiều dài 9m, rộng 6m, được trùng tu vào năm 2007.
 |
| Hồ Ba Bể được ví như một viên ngọc xanh giữa bát ngát núi rừng Việt Bắc. |
Về cái tên An Mạ của ngôi đền, có người cho rằng đền này lập lên để thờ các vị trung thần, người dân nơi đây đã dựng đền thờ họ Mạc như đã nói ở trên, nhưng vì sợ bị các quan quân nhà Lê trả thù nên đổi tên thành đền thờ họ Mạ. Cũng có người cho rằng thực chất là đền An Mã – nhưng để không trùng tên với đảo An Mã nên gọi chệch đi là đền An Mạ.
Dân gian truyền rằng đền An Mạ rất linh thiêng, người thành tâm đến đây cầu gì được nấy. Không chỉ người trong cùng, nhiều người từ xa xôi đến đây cầu duyên, cầu tự, cầu công danh, tài lộc đều toại nguyện.
Chưa biết thực hư câu chuyện ngôi đền linh nghiệm đến đâu, nhưng được du thuyền trên hồ Ba Bể ngắm bình minh hay lãng đãng hoàng hôn, thảnh thơi lên đảo Pé Lù thăm ngôi đền cổ kính nằm giữa rừng cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi, thắp nén tâm hương tìm sự bình an tĩnh tại trong tâm hồn cũng đã là một trải nghiệm quý giá bất cứ ai cũng ước mơ...
