Với bối cảnh rộng lớn trải dài từ Đông sang Tây, nhiều chủ đề và nhân vật đa dạng, tình tiết bất ngờ, ngôn ngữ phong phú, nghệ thuật kể chuyện tài tình với kết cấu “truyện lồng trong truyện”, “Nghìn lẻ một đêm” mở ra vô vàn tình tiết hấp dẫn.
“Nghìn lẻ một đêm” đã xây dựng nên một thế giới thấm đẫm màu sắc văn hóa Hồi giáo và bao quát đời sống của người dân Ả Rập, từ thực tại cũng như trong cảnh thần tiên ma quái. Người Ả Rập vẫn cho pho sách này là một tấm gương vĩ đại ai nấy có thể nhìn vào đấy mà suy ngẫm, mà soi xét bản thân mình.
Năm 1704, nhà Đông phương học kiêm dịch giả nổi tiếng người Pháp Antoine Galland xuất bản phần đầu của dịch phẩm “Les mille et une nuits” (Nghìn lẻ một đêm), dựa trên quyển sách Ba Tư cổ Hazār Afsān (Một ngàn truyện), dịch trực tiếp từ ngôn ngữ Ả Rập ra tiếng Pháp.
 |
Huyền bí “Nghìn lẻ một đêm”. |
Qua bản dịch của Galland, người phương Tây và sau đó là thế giới, lần đầu tiên được biết đến và đã trở nên say mê những câu chuyện về phương Đông huyền bí trong “Nghìn lẻ một đêm”.
Tại Việt Nam, đã có một số bản dịch "Nghìn lẻ một đêm" được xuất bản, nhưng phổ biến và được yêu thích hơn cả là bản dịch của nhà báo, nhà văn Phan Quang, dịch từ nguyên bản tiếng Pháp Les mille et une nuits của Antoine Galland. Bản dịch này lần đầu ra mắt tại Việt Nam năm 1981 và đã được tái bản chính thức 45 lần cho đến nay.
Trong lần tái bản này, Đông A giữ lại đầy đủ và trọn vẹn tất cả những truyện mà dịch giả Phan Quang chuyển ngữ dựa vào bản in Les mille et une nuits của Antoine Galland do nhà xuất bản Anh em Garnier (Librairie Garnier Frères) phát hành năm 1921. Đông A cũng giữ lại và trình bày theo đúng nguyên tác toàn bộ tranh vẽ minh họa trong bản in của nhà Anh em Garnier, đồng thời bổ sung một số minh họa từ ấn bản tiếng Đức do nhà Verlag von Emil Strauß phát hành năm 1897, đưa đến bạn đọc một cuốn sách sống động về thế giới Ả Rập cùng những câu chuyện nhiệm màu của nàng Scheherazade.
