Hướng tới kỷ niệm 35 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước- “Rồng lửa” trên vùng trời Tổ quốc (kỳ 1)

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đoàn tên lửa 238 thuộc sư đoàn phòng không 363, Quân chủng Phòng không – Không quân lập chiến công xuất sắc, bắn rơi 157 máy bay các loại. Đây là đơn vị đầu tiên bắn rơi máy bay B52 - “niềm tự hào của không lực Hoa Kỳ”, bắn rơi chiếc máy bay thứ 300 trên bầu trời Hải Phòng và chiếc thứ 3800 trên bầu trời miền Bắc Việt Nam.

Chiến sĩ tiểu đoàn H82, B63 bảo dưỡng vũ khí, khí tài Ảnh: Hoàng Phước

Ra quân trận đầu bắn rơi 2 máy bay địch

Theo giới thiệu của thượng tá Phạm Đăng Hoạt, Chính ủy trung đoàn 238, chúng tôi tìm gặp ông Nguyễn Văn Hội, hiện sống ở Hà Nội. Ông là trung đoàn trưởng đầu tiên của trung đoàn tên lửa 238. Ở tuổi 87, đôi tay vẫn khoẻ, đôi mắt vẫn tinh, đôi chân vẫn vững chãi, ông Hội vẫn mẫn tuệ. Những ngày này, khi trung đoàn tên lửa 238 rộn ràng kỷ niệm 45 năm ngày thành lập, cả nước chuẩn bị kỷ niệm ngày chiến thắng máy bay B52 của đế quốc Mỹ, ông bận rộn lắm. Những cuộc thăm viếng thường xuyên, điện thoại lúc nào cũng reo vang, ông cứ tất bật từ sáng đến chiều, nhưng ông bảo “như thấy mình như trẻ lại thêm cả vài chục tuổi, rộn rã và háo hức lạ thường”. Cảm giác ấy từng xuất hiện trong ông mấy chục năm trước, khi ấy ông cùng các đồng đội như con thoi, lúc chiến trường Bình- Trị -Thiên máu lửa, lúc Hà Nội, Hải Phòng…nơi nào máy bay địch oanh tạc ác liệt nhất, đơn vị ông có mặt. Với cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ lần thứ hai ở miền Bắc, ông Hội không những là nhân chứng sống, mà còn là người chỉ đạo, người trực tiếp cùng đồng đội chiến đấu, bắn “con ngáo ộp” B52, hạ gục “niềm tự hào của không lực Hoa Kỳ” trên bầu trời miền Bắc.

Ông Hội nhớ lại: “Đoàn tên lửa 238 thành lập ngày 26-3-1965, đây là một ngày đáng nhớ vì gắn liền với Ngày thành lập Đoàn thanh niên Lao động Việt Nam (nay là Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh). Ngày thành lập đơn vị gắn với ngày truyền thống đoàn thanh niên khẳng định sức mạnh của một lực lượng trẻ của Quân đội nhân dân Việt Nam .

Năm 1965, chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ ở miền Nam đứng trước nguy cơ thất bại hoàn toàn. Để cứu vãn tình thế, đế quốc Mỹ một mặt đưa quân vào miền Nam, mặt khác mở rộng chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc. Những người cầm đầu Nhà Trắng chủ trương “vặn sâu hơn nữa mũi khoan vào nước Việt Nam dân chủ cộng hòa” nhằm phá hoại tiềm lực kinh tế, quân sự, ngăn chặn sự chi viện to lớn của hậu phương miền Bắc đối với tiền tuyến lớn miền Nam. Trước tình hình đó, Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam chỉ đạo Quân chủng Phòng không-Không quân gấp rút xây dựng lực lượng, hình thành hệ thống phòng không hoàn chỉnh gồm cả lưới lửa tầng thấp, tầng trung và tầng cao để bảo vệ hậu phương lớn miền Bắc. Đoàn tên lửa 238 - trung đoàn tên lửa thứ 2 của Quân đội nhân dân Việt Nam được thành lập trong bối cảnh thời gian gấp rút đó. Các chiến sĩ của đơn vị, ngoài một số được học ở Liên Xô về còn lại đa số từ các quân, binh chủng khác chuyển sang. Ông Đoàn Mạnh Dũng, hiện ở phố Đà Nẵng (quận Ngô Quyền), nguyên trưởng xe điều khiển tên lửa, nguyên trung đoàn trưởng trung đoàn 238, người từng tham gia hàng trăm trận đánh máy bay địch tại các chiến trường nhớ lại: “Trước năm 1965, tôi là chiến sĩ thuộc một đơn vị pháo binh. Khi trung đoàn 238 được thành lập, tôi được điều động về trung đoàn làm trưởng xe điều khiển tên lửa. Đơn vị chúng tôi lao vào huấn luyện với khí thế khẩn trương vì lúc này máy bay địch liên tục leo thang bắn phá ác liệt miền Bắc. Để sử dụng được tên lửa phải học ít nhất một năm, nhưng tình hình chiến trường lúc đó ngày một căng thẳng nên chương trình huấn luyện rút xuống còn 6 tháng”.

Chống lại máy bay địch, đơn vị tên lửa có vai trò quan trọng nhất, nhưng cả hai trung đoàn đều chưa được huấn luyện thành thạo. Trung đoàn trưởng 238 Nguyễn Văn Hội báo cáo trực tiếp kết quả huấn luyện với Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng để Bộ có quyết tâm chính xác sớm đưa  đơn vị bước vào chiến đấu. Theo chỉ đạo của Bộ Tổng tham mưu, trung đoàn 238 gấp rút chuẩn bị địa bàn tác chiến tại Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Bắc.

Mấy chục năm trôi qua, nhớ lại ngày đầu ra quân đánh địch, ông Hội vẫn không khỏi bồi hồi. Sau 6 tháng được các chuyên gia Liên Xô huấn luyện, cán bộ, chiến sĩ của trung đoàn vẫn chưa đủ khả năng sử dụng loại vũ khí hiện đại này. Tuy nhiên, bên cạnh chiến sĩ Việt Nam còn có các chuyên gia Liên Xô - những người thầy, người bạn chiến đấu hết lòng vì sự nghiệp cách mạng quốc tế. Khi nghe ông Hội báo cáo tình hình chiến sự, người chỉ huy nhóm chuyên gia Liên Xô nói: “Liên Xô là nước có truyền thống đánh giặc, đơn vị tên lửa giữ vai trò rất quan trọng, nay cấp trên đã giao cho ông (ông Hội) chẳng khác nào giao cho chúng tôi. Đánh thì đánh”.

Ngày 20-9- 1965, sau 6 tháng thành lập, trung đoàn 238 “mở hàng” trận đầu. Một toán máy bay địch gồm 24 chiếc bay dọc bờ biển Đông Bắc vào đánh phá tuyến đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn. Lập tức, tiểu đoàn 83, trung đoàn 238 được lệnh đánh địch. Các chuyên gia Liên Xô trực tiếp hướng dẫn và ta học luôn bằng bài học trên chiến trường. 4 quả tên lửa được phóng lên, 2 chiếc F-105 bốc cháy rừng rực giữa bầu trời rồi rơi xuống cánh đồng Hữu Lũng (Lạng Sơn).

Ngay sau trận đánh trên, trung đoàn 238 được lệnh gấp rút về Hải Phòng chặn đánh các đường bay của không quân địch vào Hải Phòng và Hà Nội. Ngày 1-10-1965, tại trận địa Hoàng Lâu (huyện An Dương), trung đoàn 238 bắn rơi 2 chiếc máy bay A-4 đem lại niềm vui, niềm phấn khởi vô hạn cho nhân dân thành phố Cảng, đồng thời mở màn cho hàng loạt chiến công của đơn vị tại trận địa bảo vệ Hải Phòng và vùng Đông Bắc Tổ quốc.

Việt Hòa