Hướng dẫn áp dụng một số quy định trong xét xử các vụ án xâm hại tình dục trẻ em

Đây là Nghị quyết quan trọng, cần thiết nhằm bảo đảm áp dụng đúng, thống nhất pháp luật là trong bối cảnh hiện nay.

Chủ trì buổi Lễ, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Trí Tuệ nhấn mạnh, trong thời gian qua, tình trạng tội phạm xâm hại tình dục, đặc biệt là các tội về xâm hại tình dục đối với trẻ em diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng, nhiều vụ việc nghiêm trọng xảy ra gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Bên cạnh đó, việc triển khai các quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, các đạo luật có liên quan và các hướng dẫn thi hành trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử cũng phát sinh một số khó khăn, vướng mắc. 

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Trí Tuệ phát biểu khai mạc

Ông Tuệ cho biết, để có cơ sở pháp lý nhằm xử lý ngày càng có hiệu quả loại tội phạm này, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến các tội xâm phạm tình dục như làm rõ về chủ thể phạm tội; cụ thể hóa hành vi phạm tội; mở rộng nội hàm khái niệm “giao cấu”, bổ sung trường hợp “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác”; sửa đổi, bổ sung một số tình tiết định khung tăng nặng đối với nhóm tội này.

Bộ luật Hình sự cũng bổ sung tội “Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm” (Điều 147) nhằm hình sự hóa hành vi lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức… 

Toàn cảnh buổi Lễ công bố

Tuy nhiên, thực tiễn thi hành thời gian cho thấy vẫn còn một số quy định chưa thực sự rõ ràng, cụ thể, cần phải hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử. Vì vậy, để kịp thời phòng ngừa, đấu tranh với loại tội phạm này, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của trẻ em, người chưa thành niên.

Đồng thời thực hiện nghiêm chỉnh cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế trong công tác bảo vệ trẻ em, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã thông qua Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các Điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi. Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán TANDTC thông qua ngày 20/9/2019 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 5/11/2019.

Phó Vụ trưởng Nguyễn Chí Công giới thiệu Nghị quyết

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và quản lý khoa học (TANDTC) Nguyễn Chí Công giới thiệu, Nghị quyết gồm 8 điều, trong đó có các nội dung hướng dẫn cụ thể về xâm hại tình dục trẻ em, bộ phận sinh dục, bộ phận nhạy cảm, bộ phận khác trên cơ thể, dụng cụ tình dục. Nghị quyết cũng hướng dẫn cụ thể về một số tình tiết định tội, tình tiết định khung; các trường hợp loại trừ xử lý hình sự; nguyên tắc xử lý đối với người phạm tội xâm hại tình dục và tổ chức xét xử vụ án xâm hại tình dục có bị hại là người dưới 18 tuổi.

Nhiệt liệt hoan nghênh cam kết mạnh mẽ của Tòa án NDTC trong việc tăng cường bảo vệ mọi trẻ em trai và trẻ em gái khỏi xâm hại tình dục cũng như tăng cường tiếp cận công lý cho trẻ em, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam Rana Flowers khẳng định Nghị quyết này chính là một bước tiến mạnh bạo theo định hướng đó.

Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam Rana Flowers đánh giá cao việc ban hành Nghị quyết

“Với việc định nghĩa chi tiết nhiều hình thức xâm hại tình dục và tình tiết tăng nặng, sử dụng ngôn ngữ trung lập về giới, Nghị quyết đã tạo nên một cơ sở pháp lý mạnh mẽ hơn để bảo vệ một cách công bằng cả trẻ em gái và trẻ em trai dưới 18 tuổi khỏi xâm hại tình dục, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn. Điều này có ý nghĩa hết sức quan trọng vì cách định nghĩa các tội phạm tình dục trong luật có ảnh hưởng trực tiếp đến cách thức mà điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán xử lý các vụ việc xâm hại tình dục trẻ em” – bà Flowers đánh giá. 

Tại buổi lễ công bố Nghị quyết, Phó Chánh án Nguyễn Trí Tuệ đã giải đáp, trả lời một số câu hỏi của phóng viên báo chí về những nội dung được hướng dẫn trong Nghị quyết và việc triển khai áp dụng trong thực tiễn từ 5/11 sắp tới như hướng dẫn tình tiết định tội dâm ô, áp dụng thủ tục rút gọn đối với các trường hợp đủ điều kiện…

Ông Tuệ cũng lý giải, mặc dù so với yêu cầu của Quốc hội, đòi hỏi từ thực tiễn thì việc ban hành Nghị quyết còn chậm nhưng việc hướng dẫn xử lý những tội danh này cần thận trọng, thật sự không thể vội vàng.