Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn: Hành trình bảo tồn và nâng tầm giá trị dược liệu Việt

Khát vọng bảo tồn, phát triển dược liệu Việt

Theo thống kê của ngành Y tế, nhu cầu dược liệu hiện ở mức 80.000 - 100.000 tấn mỗi năm, trong đó gần 70% phải nhập khẩu. Trong khi Việt Nam có nguồn tài nguyên dược liệu phong phú với hơn 5.000 loài cây thuốc, nhiều loài có thể khai thác trong tự nhiên và trồng để chủ động nguồn nguyên liệu. Dù có tiềm năng lớn, Việt Nam vẫn chưa hình thành nhiều vùng nguyên liệu lớn, ổn định và bền vững.

Nắm bắt được điều đó, chị Nguyễn Thanh Tuyền - người con gái sinh ra và lớn lên tại Vĩnh Long với trái tim dành cho dược liệu đã dành tâm huyết và nỗ lực phát triển vùng dược liệu tại vùng đất huyện Sóc Sơn (cũ) của Thủ đô Hà Nội. 

Bản thân chị Nguyễn Thanh Tuyền đã từng tốt nghiệp khoa Đông phương Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP HCM năm 1991, nhưng để phục vụ giấc mơ về phát triển một vùng dược liệu, chị đã thi đỗ và tốt nghiệp tại Trường Đại học Y dược TP HCM năm 1995; thực tập nghiên cứu tại khoa Dược Bệnh viện Y học cổ truyền TP HCM. Dù đã trải qua nhiều công việc khác nhau nhưng cuối cùng con đường bảo tồn và phát triển dược liệu cũng vẫn là đam mê khiến chị Huyền dành hết tâm trí để theo đuổi.

Hiện nay, chị Nguyễn Thanh Tuyền đang giữ chức Phó Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Bảo tồn và phát triển dược liệu Sóc Sơn. Tiền thân của HTX là Hội nghiên cứu bảo tồn dược liệu Việt Nam do chị Nguyễn Thanh Tuyền sáng lập cùng nhóm 5 thành viên. Theo hồi ức của chị Huyền, những ngày đầu thành lập, HTX gặp vô vàn khó khăn, trong đó trở ngại lớn nhất là việc làm sao có thể thuyết phục được bà con Sóc Sơn thay đổi thói quen canh tác từ trồng các loại cây lương thực quen thuộc sang các giống cây dược liệu.

Để hiện thực hóa giấc mơ, chị Huyền ngày ngày đều tới từng mảnh ruộng, vạt đồi, gặp từng người dân để thuyết phục. Từ những cái lắc đầu với nhiều lý do như người dân không tin dược liệu có thể phát triển tốt ở vùng đất cằn sỏi đá; họ không tin vì chị là một người “lạ” từ miền Nam ra như chị Huyền thật sự muốn làm gì đó cho vùng đất Sóc Sơn... Dù vậy, bằng sự kiên trì và chân thành, chị Huyền với mong muốn mang đến một vựa dược liệu tốt, có môi trường xanh sạch an toàn, đem lại cho người dân địa phương có một nghề ổn định mà chị đã nhận được những cái gật đầu của người dân nơi đây.

Tới cuối năm 2014, sau nhiêu nỗ lực từ diện tích canh tác 5ha đầu tiên tại vùng núi xã Bắc Sơn (Sóc Sơn) đến nay vùng nguyên liệu mang thương hiệu Thanh Tuyền đã lên đến 26ha trải dài tại hai xã Bắc Sơn và Xuân Giang. Cây chủ lực là cây trà hoa vàng Hakoda, kim ngân, thìa canh, râu mèo, khôi tía, bán chi liên và cát cánh…

Khu vườn dược liệu cứ thế lớn dần, từ chỗ chỉ là hộ sản xuất, hiện phát triển thành Hợp tác xã bảo tồn và phát triển dược liệu Sóc Sơn với trên 50 loại dược liệu khác nhau và hiện tại vẫn đang mở rộng thêm trên địa bàn xã Bắc Sơn.

Nâng tầm giá trị dược liệu Việt 

Toàn địa bàn huyện Sóc Sơn (cũ) hiện nay có khoảng gần 100ha diện tích trồng cây dược liệu với hàng trăm loại cây dược liệu khác nhau. Các mô hình trồng cây dược liệu trên địa bàn hầu hết đều được HTX Bảo tồn và Phát triển cây dược liệu Sóc Sơn hướng dẫn kỹ thuật trồng, thu hoạch, bảo quản, chế biến và phân tích đánh giá chất lượng.

Nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và bắt kịp xu hướng tiêu dùng ưa chuộng các sản phẩm được sản xuất sạch, người trồng cây dược liệu trên địa bàn huyện Sóc Sơn sản xuất theo hướng hữu cơ. Nhờ vậy, sản phẩm dược liệu của người dân Sóc Sơn được người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn, nguồn cung không đủ đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng.

Từ năm 2017 đến nay, HTX Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn có nhiều hoạt động tích cực trong công tác nghiên cứu, phát triển mở rộng cây dược liệu trên địa bàn Sóc Sơn, tạo công ăn việc làm cho nhiều người dân và bao tiêu gần như toàn bộ sản lượng dược liệu trong vùng.

Ban Lãnh đạo của HTX cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về hóa dược và dược tính của các loại dược liệu, từng bước khẳng định sự độc đáo và chất lượng của dược liệu Sóc Sơn.

HTX Bảo tồn và phát triển dược liệu Sóc Sơn còn chế biến các loại cây dược liệu thành hàng chục sản phẩm từ thảo dược như: Trà ướp hoa, trà hoa; các loại thảo dược túi lọc dùng tiện dụng, tinh dầu; gối chườm, mỹ phẩm thảo dược... bán trực tiếp đến người tiêu dùng.

Về phía chính quyền địa phương cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất trên địa bàn. Theo đó, lãnh đạo địa phương đã tạo điều kiện thuận lợi trong cơ chế, chính sách về đất đai, hỗ trợ giống, vật tư phân bón, nhà lưới, tủ sấy chuyên dụng chế biến dược liệu.

Thị trường tiêu thụ cây dược liệu trên địa bàn huyện Sóc Sơn bao gồm trong nước và xuất khẩu sang Nhật Bản, Singapore, Italia. Đặc biệt, cây dược liệu của huyện Sóc Sơn được người tiêu dùng Nhật Bản rất ưa chuộng, nhiều khách hàng đến tận vườn tham quan và đặt hàng trực tiếp.

Để mở rộng thị trường tiêu thụ ngoài nước, các sản phẩm trà thảo mộc được sản xuất từ cây dược liệu HTX Hội Bảo tồn và phát triển dược liệu Sóc Sơn tham gia các hội chợ nông nghiệp hữu cơ quốc tế tại Italia, Singapore, Nhật Bản… Qua đó, những sản phẩm được chế biến từ cây dược liệu của huyện Sóc Sơn được nhiều người tiêu dùng ngoài nước biết đến.

Ngoài ra, Sóc Sơn cũng được các chuyên gia sản xuất các loại trà thảo mộc Nhật Bản lựa chọn là vùng cung cấp nguyên liệu sạch cho nhà máy chế biến trà thảo mộc chất lượng cao xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản và các thị trường khác. Thành công này sẽ mở ra hướng sản xuất mới cho nông dân Sóc Sơn.

Để mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước, huyện Sóc Sơn tiếp tục đẩy mạnh chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu “Cây dược liệu hữu cơ Sóc Sơn”.

Mới đây, nhãn hiệu tập thể “Dược liệu Sóc Sơn” đã được Cục Sở hữu trí tuện cấp văn bằng bảo hộ cho tổ chức chủ sở hữu là HTX Bảo tồn và Phát triển dược liệu Sóc Sơn./.

    BÀI VIẾT CÓ SỰ PHỐI HỢP CỦA SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI