Các quan chức an ninh và tình báo đã thông báo ngắn gọn với Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev rằng họ đang tiếp tục các hành động "làm sạch một hoạt động chống khủng bố khổng lồ" trên khắp nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ sản xuất dầu có biên giới với Nga và Trung Quốc.
Hàng chục người đã thiệt mạng, hàng nghìn người bị giam giữ và các tòa nhà công cộng bị đốt cháy trong tuần qua, khiến Tổng thống Tokayev phải cho phép quân đội "bắn không cần thông báo trước" để chấm dứt tình trạng bất ổn do các hành động khủng bố.
Theo lời mời của ông Tokayev, Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga dẫn đầu đã cử quân đội để vãn hồi trật tự, một biện pháp can thiệp diễn ra vào thời điểm căng thẳng giữa Nga-Mỹ đang ở mức cao, trước các cuộc đàm phán trong tuần này về cuộc khủng hoảng Ukraine.
"Một số cơ sở chiến lược đã được chuyển giao dưới sự bảo vệ của đội gìn giữ hòa bình thống nhất của các quốc gia thành viên CSTO", văn phòng Tổng thống cho biết trong một thông báo nêu chi tiết cuộc họp giao ban an ninh do Tổng thống Tokayev chủ trì.
Tuần trước, cơ quan vũ trụ Nga cho biết an ninh đã được tăng cường xung quanh Sân bay vũ trụ Baikonur của Kazakhstan, được Nga sử dụng cho các vụ phóng vệ tinh vào không gian. Các cuộc biểu tình đã làm gián đoạn hoạt động sản xuất tại mỏ dầu Tengiz do Chevron (tập đoàn năng lượng đa quốc gia có trụ sở tại San Ramon, California, Mỹ và hoạt động tại hơn 180 quốc gia), điều hành.
"Tình hình đã được ổn định ở tất cả các khu vực của đất nước", thông báo của Văn phòng Tổng thống Kazakhstan nói và cho biết thêm các cơ quan thực thi pháp luật đã giành lại quyền kiểm soát các tòa nhà hành chính và các dịch vụ quan trọng đang được khôi phục.
Tòa nhà văn phòng của đảng cầm quyền Nur Otan bị hư hại trong cuộc biểu tình hàng loạt do tăng giá nhiên liệu, ở Almaty, Kazakhstan. Ảnh: Reuters (chụp ngày 8/1/2022)
Bạo lực đã giáng một đòn mạnh vào hình ảnh của Kazakhstan như một quốc gia được kiểm soát chặt chẽ và ổn định, quốc gia đã từng thu hút hàng trăm tỷ đô la đầu tư của phương Tây vào các ngành công nghiệp dầu mỏ và khoáng sản của mình.
Nó đã mở ra một sự rạn nứt trong giới tinh hoa cầm quyền, khi ông Tokayev đấu tranh để củng cố quyền lực của mình sau khi sa thải các quan chức chủ chốt và loại bỏ ông Nazarbayev khỏi vai trò quyền lực là người đứng đầu Hội đồng An ninh.
Cựu giám đốc tình báo và thủ tướng hai thời Karim Massimov, được coi là thân cận với ông Nazarbayev, đã bị bắt vì tình nghi phản quốc nhưng nhà chức trách không tiết lộ bất kỳ chi tiết nào về các cáo buộc chống lại ông ta.
Đài truyền hình nhà nước đã thực hiện một bước bất thường ở đầu bản tin hàng giờ khi nhấn mạnh rằng ông Tokayev là "quan chức cao nhất của nhà nước, chủ tịch Hội đồng Bảo an. Với tư cách này, ông ấy đưa ra các quyết định một cách độc lập".
Chính quyền cho biết 5.800 người đã bị bắt vì liên quan đến tình hình bất ổn. Truyền hình nhà nước cho biết hai binh sĩ nằm trong số những người thiệt mạng và 163 người bị thương. Khi các hoạt động an ninh tiếp tục, họ cho biết khoảng 400 người đã bị bắt tại thành phố Shymkent gần biên giới với Uzbekistan.
Riêng ở Almaty, thành phố lớn nhất nơi tập trung nhiều bạo lực, cuộc sống bình thường dường như đã trở lại vào Chủ nhật mặc dù với ít xe hơn bình thường. Lực lượng an ninh đã thiết lập các trạm kiểm soát xung quanh chu vi của thành phố. Quảng trường Cộng hòa, nơi có văn phòng Thị trưởng bị đốt cháy vẫn bị phong tỏa.
Tình hình Kazakhstan đã được kiểm soát. Nguồn: Reuters |
