Di cư tự do ở khu vực biên giới Việt Nam – Lào là vấn đề đã tồn tại từ nhiều năm nay và vẫn tiếp diễn. Kéo theo dòng di cư là những vấn đề hộ tịch, quốc tịch, liên quan thiết thực đến đời sống, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân cần được giải quyết thấu đáo.
 |
| Du khách chờ làm thủ tục tại vùng biên cửa khẩu. |
Hợp thức hóa hôn nhân không giá thú
Hiện những người di cư tự do từ Lào sang cư trú ở Việt Nam và những người di cư tự do từ Việt Nam sang cư trú ở Lào, tập trung chủ yếu ở 20 tỉnh của Việt Nam và Lào có chung đường biên giới. Riêng tại Sơn La, theo ông Lường Văn Chựa - Giám đốc Sở Tư pháp Sơn La - đã có khoảng 403 trường hợp cần xem xét giải quyết về hộ tịch và 703 trường hợp cần xem xét, giải quyết về quốc tịch. Các trường hợp đó đều là người dân tộc thiểu số (dân tộc Mông chiếm trên 90%, còn lại là các dân tộc thiểu số khác).
| Tổng số dân Lào di cư tự do sang Việt Nam được thống kê sơ bộ là 5.188 người và 666 trường hợp kết hôn không giá thú sống trên đất Việt Nam; tổng số dân Việt Nam di cư tự do sang Lào là 4.251 người và 992 trường hợp kết hôn không giá thú sống trên đất Lào.
|
Trước thực trạng đó, cơ quan chức năng hai nước Việt Nam – Lào đã thống nhất việc giải quyết tình hình dân di cư tự do và việc kết hôn không giá thú ở khu vực biên giới của hai nước. Năm 2010, việc giải quyết vấn đề di cư tự do, chung sống không đăng ký kết hôn trên biên giới 2 nước đã được thí điểm tại hai cặp tỉnh Kon Tum – Xê Koong và Nghệ An – Bo Ly Khăm Xay và đã có những kết quả tích cực.
Chủ trương người di cư tự do ở vùng biên giới Việt Nam - Lào được giải quyết theo hướng giải quyết nhập quốc tịch, hợp thức hóa hôn nhân không giá thú cho những người di cư trước năm 1985 và những người di cư từ sau năm 1985 đến nay, nếu họ tôn trọng pháp luật nước sở tại, có gia đình (vợ, chồng, con cháu...) sinh sống ổn định, có nhà cửa, tài sản cố định, có mồ mả của người thân được chôn cất tại nước sở tại.
Còn những người không chấp hành tốt pháp luật nước sở tại và những người mới đến, chưa có cuộc sống ổn định về kinh tế, nhà cửa chưa xây dựng vững chắc, chưa có con cháu lấy vợ, lấy chồng là người nước sở tại, chưa có mồ mả của người thân tại địa bàn họ sinh sống thì trả về nước.
Ổn định cuộc sống cho người dân
Theo báo cáo của UBND các tỉnh có chung đường biên giới với Lào, các tỉnh đã tiến hành rà soát, phân loại, thống kê tại địa phương những người dân di cư có quốc tịch Lào và những người dân di cư từ Lào sang mà không có giấy tờ chứng minh quốc tịch đã được phép cư trú ổn định tại các xã biên giới, hướng dẫn cho họ tiến hành làm hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam. Số dân di cư này tập trung nhiều tại một số tỉnh như: Quảng Trị (406 hộ/2012 nhân khẩu), Kon Tum (383 hộ/1157 nhân khẩu), Nghệ An (388 hộ), Thừa Thiên Huế (112 hộ/447 nhân khẩu).
Để giải quyết quốc tịch cho những người đã sinh sống ổn định, có nhu cầu theo qui định của Luật Quốc tịch, tổ công tác liên ngành (Tư pháp, Công an, Ngoại vụ, Biên phòng, UBND huyện, xã) lưu động đến tận địa bàn huyện, xã để khảo sát, thống kê, phân loại, tuyên truyền, vận động và hướng dẫn, hỗ trợ bà con làm hồ sơ xin đăng ký hộ tịch, xin nhập quốc tịch Việt Nam theo hướng đơn giản hóa thủ tục và miễn một số điều kiện đã được pháp luật về hộ tịch, quốc tịch quy định.
Bộ Tài chính cũng được chỉ đạo ưu tiên hỗ trợ kinh phí cho 10 tỉnh biên giới với Lào, trước mắt là cho tỉnh Nghệ An và Kon Tum, để triển khai các hoạt động của Tổ công tác liên ngành lưu động và đón nhận số bà con không được phép cư trú tại Lào, thuộc đối tượng phải chuyển giao về Việt Nam, tổ chức cuộc sống, hỗ trợ kinh phí để bà con tái thiết nhà cửa, khôi phục sản xuất ngay sau khi trở về Việt Nam.
Bộ Tư pháp đã nhận được 1.575 hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam của người Lào và con của họ sinh sống dọc biên giới Việt Nam – Lào, trong đó có 353 người đã được Chủ tịch nước cho nhập quốc tịch Việt Nam.
Huy Anh
