Hội thảo thực trạng vấn đề sụt lún tại TP Hồ Chí Minh: Chuyên gia lưu ý chú trọng quy hoạch, giảm khai thác nước ngầm

Ông Nguyễn Thanh Nhuận, Phòng đo đạc, bản đồ và viễn thám, Sở TN&MT TP cho biết, theo khảo sát của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), tình trạng sụt lún đất nền ở TP HCM diễn ra liên tục từ năm 1990, với độ lún tích lũy đến nay ước tính khoảng 1m, tốc độ lún khoảng 2 - 5cm/năm.

Riêng những khu vực tập trung các công trình thương mại, tốc độ sụt lún khoảng 7 - 8cm/năm. Tốc độ lún đất nền cao gấp khoảng hai lần mực nước biển dâng (khoảng 1cm/năm).

Quan trắc thời điểm năm 2019 của Bộ TN&MT cũng cho thấy, TP HCM tiếp tục có hiện tượng sụt lún bề mặt đất nền, khu vực bị sụt lún lớn nhất với giá trị lún đo được là 31mm, trong đó, diện tích vùng lún nhanh trên 15mm/năm là 14.775ha, diện tích vùng lún tương đối nhanh từ 10 - 15mm/năm là 22.331ha.

So với giai đoạn 1996 - 2014, khu vực quận 8, huyện Bình Chánh, quận 12 vẫn tiếp tục bị lún; khu vực quận 5, quận 10, quận 11 đã không còn xuất hiện các vùng lún. Tuy nhiên, có nhiều vùng lún mới xuất hiện ở khu vực quận 9 (cũ), các huyện Nhà Bè, Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh và các quận như Tân Phú, Phú Nhuận, quận 6, Bình Thạnh.

Theo nhận định của các chuyên gia, có bốn nguyên nhân chính gây sụt lún ở TP HCM.

Đầu tiên là nguyên nhân khách quan thuộc về nền địa chất yếu. Kết quả khảo sát cho thấy các nơi lún nặng đều nằm ở nơi nền địa chất yếu. Những nơi này dù không có tác động từ con người nhưng vẫn lún đều đặn qua mỗi năm.

Ba nguyên nhân còn lại là do con người. Đầu tiên là tác động của hoạt động giao thông. Những vùng có tần suất hoạt động giao thông lớn, nhiều xe tải trọng nặng đi qua thì lún nhiều hơn các nơi khác.

Tiếp theo là tác động của công trình dân dụng (nhà, cao ốc, chung cư). Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy việc tác động chỉ mang tính nhất thời khi thi công. Sau đó bề mặt sẽ ổn định, không bị lún hoặc lún rất ít theo thời gian.

Cuối cùng là tác động của khai thác nước ngầm. Trước năm 2010, đây được cho là nguyên nhân gây lún chính ở vùng Gò Vấp, Tân Bình, quận 12, Củ Chi, Hóc Môn… Hiện nay TP HCM đã hạn chế tối đa việc khai thác nước ngầm.

Bốn nguyên nhân trên cũng mang tính tương đối. Hiện nay việc nghiên cứu và tìm ra nguyên nhân gây sụt lún vẫn còn nhiều khó khăn do nguồn dữ liệu khảo sát còn chưa đủ.

Theo nhìn nhận của PGS. TS Huỳnh Quyền, Hiệu trưởng Trường ĐH TN&MT TP HCM, sụt lún đất nền kết hợp triều cường và mực nước biển dâng làm cho nguy cơ TP HCM ngày càng “chìm dần” và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển lâu dài của TP HCM trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Đồng thời, sụt lún cũng gây nhiều thiệt hại và ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân.

Nhiều ý kiến cho rằng, với tình hình biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nhanh, thời tiết ngày càng cực đoan và nước triều ngày càng cao, hiện tượng sụt lún tại TP HCM sẽ làm cho TP có nguy cơ đối mặt với ngập lụt diện rộng. Để giảm tình trạng sụt lún trên diện rộng, TP cần đồng bộ triển khai các giải pháp như chú trọng đến vấn đề quy hoạch, giảm khai thác nước ngầm... Đặc biệt, TP cần đầu tư một hệ thống giám sát thường xuyên và dự báo về tình hình sụt lún nền đất trên địa bàn nhằm đưa ra các quyết sách phù hợp với điều kiện tự nhiên và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.