Về tôn trọng nhân dân, phát huy dân chủ, chăm lo đời sống nhân dân: Theo Hồ Chí Minh, người cách mạng “yêu nước” là phải “thương dân”, “trung với nước” là phải “hiếu với dân”. Tôn trọng nhân dân là phải có thái độ đánh giá đúng vai trò, vị trí của nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, có dân là có tất cả, “vô luận việc gì, đều do người làm ra, từ nhỏ đến to, từ gần đến xa đều thế cả”.
Người chỉ ra rằng: “Chúng ta phải ghi tạc vào đầu cái chân lý này: dân rất tốt. Lúc họ đã hiểu thì việc gì khó khăn mấy họ cũng làm được, hy sinh mấy họ cũng không sợ”. Theo Người: “Nếu không có nhân dân thì Chính phủ không đủ lực lượng…Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”.
Phát huy dân chủ là một khía cạnh biểu hiện ý thức tôn trọng nhân dân. Hồ Chí Minh nhấn mạnh trách nhiệm của Đảng, Nhà nước trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, làm sao cho họ có năng lực làm chủ, biết hưởng, dùng quyền dân chủ, dám nói, dám làm. Dân chủ được Người giải thích ngắn gọn, súc tích là dân làm chủ và dân là chủ.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là vì con người, do con người, trước hết là vì dân và do dân. Người nói rằng: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”.
Đạo đức Hồ Chí Minh về tôn trọng nhân dân: Ý thức tôn trọng Nhân dân ở khía cạnh đạo đức Hồ Chí Minh được thể hiện rõ trong quan niệm: “Ý dân là ý trời. Làm đúng ý nguyện của dân thì ắt thành. Làm trái ý nguyện của dân thì ắt bại”.
Tôn trọng nhân dân trong đạo đức Hồ Chí Minh là đề cao ý dân, sức dân, bởi “Dễ mười lần không dân cũng chịu. Khó trăm lần dân liệu cũng xong”. Vì vậy, “đối với dân, ta đừng có làm gì trái với ý dân. Dân muốn gì, ta phải làm nấy”. Người yêu cầu cán bộ, đảng viên hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, yêu kính nhân dân, thật sự tôn trọng nhân dân.
Đạo đức Hồ Chí Minh về phát huy dân chủ: Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải nắm chắc quan điểm giai cấp, theo đúng đường lối nhân dân, thành tâm học hỏi quần chúng, kiên quyết dựa vào quần chúng, phát động quần chúng thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Phải khiêm tốn, gần gũi quần chúng, không được kiêu ngạo; phải thực sự cầu thị, không được chủ quan.
Về tư cách người đảng viên, lãnh đạo, Người cho rằng: “Mỗi người đảng viên, mỗi người cán bộ từ trên xuống dưới đều phải hiểu rằng: Mình vào Đảng để làm đày tớ cho nhân dân, Bác nhấn mạnh: làm đày tớ nhân dân chứ không phải làm “quan” nhân dân”.
Đạo đức Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống nhân dân. Người nói: “Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân”. “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng”.
Khi được hỏi mục đích của CNXH là gì, Hồ Chí Minh trả lời: “Nói một cách giản đơn và dễ hiểu là: Không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, trước hết là nhân dân lao động”.
Phong cách Hồ Chí Minh về tôn trọng nhân dân, phát huy dân chủ, chăm lo đời sống nhân dân: Phong cách Hồ Chí Minh về tôn trọng nhân dân xuất phát một cách tự nhiên từ nhân cách, cuộc đời, cái tâm, cái đức vì nước, vì dân của Người.
Người luôn coi nhân dân là chủ, giữ địa vị cao nhất, còn mình chỉ là người đày tớ trung thành của nhân dân, phục vụ nhân dân. Khi được Quốc hội giao giữ vị trí Chủ tịch Chính phủ, Người coi việc “phải gánh chức Chủ tịch là do đồng bào ủy thác”, đảm trách nhiệm vụ Chủ tịch là thực hiện mệnh lệnh của Tổ quốc và nhân dân. Vì vậy, khi nào “đồng bào cho tôi lui, thì tôi rất vui lòng lui”.
Phong cách Hồ Chí Minh trong phát huy dân chủ xuất phát từ chỗ tôn trọng nhân dân, đề cao vai trò, vị trí của nhân dân. Dù bận rất nhiều công việc đối nội, đối ngoại, nhưng về với dân, đến với quần chúng, để học dân, hỏi dân, hiểu dân, nghe dân nói, thấy dân làm, để nắm vững dân tình, dân tâm, dân ý là nhu cầu thường trực của Bác.
Phong cách Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống nhân dân thể hiện ở chỗ Người cho rằng: “Hễ còn có một người Việt Nam bị bóc lột, bị nghèo nàn, thì Đảng vẫn đau thương, cho đó là vì mình chưa làm tròn nhiệm vụ”.
Theo Hồ Chí Minh, Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải gần gũi nhân dân, quan tâm đến cả những việc nhỏ trong đời sống hàng ngày của nhân dân. Người khẳng định: “Chính sách của Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống của nhân dân”.
Một số nhiệm vụ, giải pháp cụ thể trong Đảng bộ Bộ Tư pháp để “Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy dân chủ, chăm lo đời sống nhân dân theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”:
a. Đối với các tổ chức đảng, đơn vị thuộc Bộ
- Quán triệt đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước, về “dân làm gốc”; xây dựng chương trình, kế hoạch ý thức tôn trọng nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; phát huy dân chủ của nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong đơn vị, coi đây là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, tạo động lực để thực hiện các nhiệm vụ chính trị trong đơn vị.
- Tập trung chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân tự do sản xuất, kinh doanh theo pháp luật, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, không ngừng nâng cao đời sống nhân dân.
- Nghiêm túc triển khai thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị khóa XI về việc ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội.
- Nhận thức sâu sắc, quán triệt và thực hiện nghiêm Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành Quy định về việc MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
- Triển khai thực hiện có hiệu quả Quy định số 124-QĐ/TW ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư khóa XII về giám sát của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên.
b. Đối với cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu
- Chủ động, tích cực trong thực hiện các chương trình, kế hoạch, mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường; phát huy sức dân, huy động nhân dân tham gia thực hiện các mục tiêu đề ra vì lợi ích của nhân dân.
- Nói đi đôi với làm, tạo uy tín tốt trong nhân dân, làm gương để nhân dân noi theo; tiền phong, gương mẫu, có trách nhiệm và chịu trách nhiệm cao nhất trong công việc và cuộc sống.
- Thực hiện nghiêm Quy định số 08-QĐ/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên BCHTW”. Hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân dân, của Quốc gia – dân tộc. Không làm bất cứ việc gì có hại cho Đảng, cho đất nước và nhân dân. Lấy ấm no, hạnh phúc và sự hài lòng của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.
- Nghiêm khắc với bản thân và kiên quyết chống độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa dân, thờ ơ, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc của nhân dân.
- Nghiêm túc thực hiện việc: “cán bộ chủ chốt và cán bộ dân cử các cấp phải thường xuyên tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân, chủ động nắm bắt tâm tư, đánh giá, dự báo diễn biến tư tưởng của cán bộ, đảng viên và có biện pháp giải quyết kịp thời” đã được quy định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”.
c. Đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động
- Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái trong đội ngũ cán bộ. Thực hiện tốt Nghị quyết số 26-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”.
- Thực hiện đúng các quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong thực hành công vụ, trong quan hệ với nhân dân. Tích cực tham gia các chương trình, mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, con người do Đảng, Nhà nước đề ra, làm gương và giúp đỡ nhân dân xóa đói, giảm nghèo ở địa phương, trong cộng đồng.
- Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, tiêu cực, tự giác cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, vận động nhân dân cùng tham gia.
- Tự giác thực hiện nghiêm Quy định số 47-QĐ/TW ngày 01/11/2011 của BCHTW khóa XI “Về những điều đảng viên không được làm”; Quy định số 101-QĐ/TW ngày 7/6/2012 của Ban Bí thư khóa XI “về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp”; Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị khóa XII; Quy định số 08-QĐ/TW ngày 25/10/2018 của BCHTW khóa XII.
