Báo động tình trạng mua bán trái phép
Hiện nay, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được rất nhiều người quan tâm, nhất là giới trẻ. Chỉ cần gõ từ khóa “thuốc lá điện tử” vào thanh công cụ tìm kiếm Google thì kết quả cho thấy có khoảng 47.600.000 kết quả (0,54 giây), cho thấy mức độ quan tâm của cộng đồng mạng.
Dạo quanh một số trang thương mại điện tử như Sendo có thể thấy giá cả các loại thuốc lá điện tử rất phong phú, dao động từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng. Đặc điểm chung của các sản phẩm này đều không hề thấy người bán quảng cáo, giới thiệu về nguồn gốc xuất xứ cũng như độ an toàn của các thiết bị này.
Thay vào đó là một vài dòng ngắn gọn về cấu tạo của sản phẩm và kèm theo khuyến mại là một vài lọ tinh dầu nếu mua sản phẩm. Trên trang mạng xã hội facebook cũng dễ bắt gặp các quảng cáo, các hội nhóm hay cửa hàng bán, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng.
Tại một số tuyến phố trên địa bàn quận Cầu Giấy – Hà Nội, không khó để bắt gặp các cơ sở kinh doanh ngang nhiên treo biển, bày bán sản phẩm thuốc lá điện tử một cách công khai. Tìm đến một cơ sở bán thuốc lá điện tử tại đường Nguyễn Văn Huyên, phóng viên được nhân viên tư vấn rất nhiệt tình về các loại mẫu mã, kiểu dáng, chất lượng ở các mức giá khác nhau.
Rất nhiều chủng loại thuốc lá điện tử với đủ các hình dạng, mẫu mã như bút, USB, chìa khoá, thanh trụ... được bày bán với giá chỉ từ vài trăm ngàn đồng đến vài triệu đồng. Tuy nhiên, khi được hỏi về nguồn gốc của các loại thuốc lá điện tử thì nhân viên tại cơ sở này không trả lời được về nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm, nhưng vẫn cam đoan là hàng chính hãng.
Tuy nhiên, theo các cơ quan chức năng, tất cả các loại thuốc lá điện tử hiện nay đều là hàng xách tay, nhập lậu bằng đường tiểu ngạch, không rõ nguồn gốc gốc xuất xứ. Cho đến thời điểm hiện tại, thuốc lá điện tử vẫn chưa được cơ quan nào cấp phép nhập khẩu, mọi hình thức buôn bán và sử dụng mặt hàng này đều là những hành vi vi phạm pháp luật. Điều này đã đặt ra một dấu hỏi lớn về chất lượng cũng như sự an toàn của các loại thuốc lá điện tử.
Tăng cường chống buôn lậu thuốc lá điện tử
Thống kê tại nhiều quốc gia trên thế giới, lượng người chủ yếu sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng nằm ở độ tuổi thanh thiếu niên. Thống kê sau 7 năm nghiên cứu tại Mỹ, tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 1,5% (2011) lên đến 27,5% (2018). Ở Romania, tỷ lệ dùng sản phẩm này tăng từ 6,7% (2013) lên 8,2% (2017), ở Italy tăng từ 8,4% (2014) lên 17,5% (2018).
Ở Hàn Quốc, chỉ sau một năm ra mắt thị trường, 2,8% thanh niên độ tuổi từ 12 - 18 thừa nhận đã sử dụng thuốc lá nung nóng. Tại Việt Nam, theo điều tra GATS 2015, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 0,2%. Tuy nhiên sau 5 năm, con số này tăng lên 2,6%, chỉ tính riêng trong độ tuổi vị thành niên.
Phân tích về tác hại của loại hàng cấm này, ThS. Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam khẳng định, nicotine có trong thuốc lá nói chung, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe người hút và người bị phơi nhiễm.
Do đó, Tổ chức Y tế thế giới kết luận: “Không giống như các dược phẩm chứa và không chứa nicotine đã được thử nghiệm có tác dụng giúp bỏ thuốc lá, WHO không xác nhận thuốc lá điện tử giúp hỗ trợ cai nghiện”.
Vừa qua, các cơ quan truyền thông đưa tin về tình hình nhập lậu, kinh doanh trái phép thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng diễn ra ngày càng phức tạp. Về việc này, Thủ tướng Chính phủ giao các Bộ: Tài chính, Công Thương, Công an, Quốc phòng, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (nhất là các tuyến, khu vực biên giới, cửa khẩu, địa bàn trọng điểm) chỉ đạo các lực lượng chức năng phối hợp chặt chẽ, tăng cường quản lý, tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn việc nhập lậu, tàng trữ, vận chuyển và kinh doanh trái phép thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng.
Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; xác lập các chuyên án để đấu tranh, xử lý nghiêm các đường dây, ổ nhóm, các đối tượng đầu nậu, buôn bán thuốc lá nhập lậu theo quy định của pháp luật hình sự.
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Y tế phối hợp với các cơ quan thông tin, báo chí đẩy mạnh công tác tuyên truyền tác hại của thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nhập lậu và thuốc lá giả đối với sức khỏe cộng đồng; Bộ Công Thương khẩn trương đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng; báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 12/2020…
