Đề xuất do nhóm công tác của WHO về tài chính bền vững đưa ra sẽ tăng mức đóng góp thường niên của mỗi quốc gia thành viên, theo một tài liệu của WHO được công bố trực tuyến vào ngày 4/1.
Kế hoạch này là một phần của quá trình cải cách rộng lớn hơn được đánh dấu bởi đại dịch COVID-19, đã nêu bật những hạn chế về quyền lực của WHO trong việc can thiệp sớm vào một cuộc khủng hoảng.
Tuy nhiên, chính phủ Mỹ đang phản đối cải cách vì lo ngại về khả năng của WHO trong việc đối đầu với các mối đe dọa trong tương lai, các quan chức Mỹ nói với Reuters. Thay vào đó, Hoa Kỳ đang thúc đẩy việc thành lập một quỹ riêng, do các nhà tài trợ trực tiếp kiểm soát, để tài trợ cho việc phòng ngừa và kiểm soát các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe.
Bốn quan chức châu Âu tham gia vào các cuộc đàm phán đã xác nhận sự phản đối của Hoa Kỳ. Chính phủ Hoa Kỳ chưa có bình luận nào.
Tài liệu cho biết, đề xuất được công bố kêu gọi đóng góp bắt buộc của các quốc gia thành viên tăng dần từ năm 2024 để họ sẽ chiếm một nửa ngân sách cốt lõi 2 tỷ đô la của cơ quan vào năm 2028, so với mức dưới 20% hiện nay.
Ngân sách cốt lõi của WHO là nhằm chống lại đại dịch và củng cố hệ thống chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới. Nó cũng tăng thêm 1 tỷ đô la mỗi năm để giải quyết những thách thức toàn cầu cụ thể như các bệnh nhiệt đới và cúm.
Những người ủng hộ nói rằng sự phụ thuộc vào nguồn tài trợ tự nguyện hiện nay từ các quốc gia thành viên và từ các tổ chức từ thiện như Quỹ Bill và Melinda Gates buộc WHO phải tập trung vào các ưu tiên do các nhà tài trợ đặt ra và khiến tổ chức này ít có khả năng chỉ trích các thành viên khi mọi việc diễn ra không như ý muốn.
Một hội đồng độc lập về đại dịch được chỉ định để cố vấn về cải cách WHO đã kêu gọi tăng nhiều hơn các khoản phí bắt buộc, lên 75% ngân sách cốt lõi, coi hệ thống hiện tại là "rủi ro lớn đối với tính toàn vẹn và độc lập" của WHO .
Chính WHO đã trả lời một câu hỏi bằng cách nói rằng "chỉ có các quỹ linh hoạt và có thể dự đoán được mới có thể cho phép WHO thực hiện đầy đủ các ưu tiên của các Quốc gia Thành viên".
Các nhà tài trợ hàng đầu của Liên minh châu Âu, bao gồm cả Đức, ủng hộ kế hoạch, cùng với hầu hết các quốc gia châu Phi, Nam Á, Nam Mỹ và Ả Rập, ba trong số các quan chức châu Âu cho biết.
Đề xuất sẽ được thảo luận tại cuộc họp ban điều hành của WHO vào tuần tới nhưng sự phân chia có nghĩa là không có thỏa thuận nào được mong đợi, ba trong số các quan chức cho biết.
Ảnh: UNAMID
WHO xác nhận hiện không có sự nhất trí giữa các quốc gia thành viên và cho biết các cuộc đàm phán có thể sẽ tiếp tục cho đến cuộc họp thường niên vào tháng 5 của Đại hội đồng Y tế Thế giới, cơ quan ra quyết định hàng đầu của cơ quan này.
Các nhà tài trợ châu Âu đặc biệt ủng hộ việc trao quyền thay vì làm suy yếu các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO.
Một quan chức châu Âu cho biết kế hoạch của Hoa Kỳ "gây ra sự hoài nghi ở nhiều quốc gia" và cho biết việc tạo ra một cấu trúc mới do các nhà tài trợ kiểm soát chứ không phải bởi WHO, sẽ làm suy yếu khả năng của cơ quan này trong việc chống lại các đại dịch trong tương lai.
Trong một thời gian, Washington đã chỉ trích WHO. Cựu Tổng thống Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi WHO sau khi cáo buộc tổ chức này bảo vệ sự chậm trễ ban đầu của Trung Quốc trong việc chia sẻ thông tin khi COVID-19 xuất hiện ở đó vào năm 2019.
Chính quyền ông Biden đã sớm đưa Mỹ tham gia trở lại nhưng các quan chức nói với Reuters rằng họ nghĩ rằng WHO cần cải cách đáng kể, đồng thời nêu lên lo ngại về quản trị, cấu trúc và khả năng đối đầu với các mối đe dọa đang gia tăng.
Một trong những quan chức châu Âu cho biết các nước lớn khác, bao gồm Nhật Bản và Brazil, cũng do dự về đề xuất của WHO được công bố.
Hai trong số các quan chức châu Âu cho biết Trung Quốc vẫn chưa thể hiện rõ lập trường của mình, trong khi một quan chức thứ ba liệt Bắc Kinh vào danh sách những người chỉ trích đề xuất này.
Chính phủ Nhật Bản, Trung Quốc và Brazil không có bình luận ngay lập tức.
