Trong tất cả những khuyến cáo liên quan đến thuốc lá, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) luôn nhấn mạnh cai thuốc lá vẫn là giải pháp tốt nhất cho sức khỏe đối với những người đang hút thuốc. Nhưng thực tế vẫn có những người tái nghiện, không muốn cai cần phải có những sản phẩm thay thế ít tác hại hơn dành cho họ.
Hiện thông tin các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có hàm lượng các chất gây hại thấp hơn so với thuốc lá điếu giúp giảm thiểu phơi nhiễm của các chất gây hại lên cơ thể đã và đang được nhiều tổ chức y tế công cộng ở các nước công bố rộng rãi trên toàn cầu.
Vì sao thuốc lá điếu gây hại hơn với thuốc lá thế hệ mới?
Hiện có hai loại sản phẩm thuốc lá thế hệ mới phổ biến nhất là thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử. Thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) còn được gọi là thuốc lá không đốt cháy hoặc thuốc lá không khói vì không xảy ra quá trình đốt cháy nguyên liệu thuốc lá. Điều này cũng đã được các cơ quan y tế công cộng xác nhận.
Đồng thời cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) còn phân loại thuốc lá làm nóng là thuốc lá không đốt cháy (Non-Combusted Cigarettes) để tạo sự khác biệt với thuốc lá điếu (thuốc lá đốt cháy – Combusted Cigarettes). Còn thuốc lá điện tử chỉ làm nóng dung dịch có chứa nicotine để tạo ra khí hơi aerosol có chứa nicotine trong đó.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng cả thuốc lá điếu và thuốc lá thế hệ mới đều có đặc điểm chung có chứa nicotine, một chất gây nghiện điển hình trong mọi loại sản phẩm thuốc lá.
Trong khi đó, thuốc lá điếu phải đốt nguyên liệu thuốc lá ở 800 – 900 độ C để tạo ra khói. Theo các kết quả nghiên cứu khoa học, chính quá trình đốt cháy này là vấn đề cốt lõi của tác hại do hút thuốc lá gây ra.
 |
Mọi sản phẩm thuốc lá đều ít nhiều có hại cho sức khỏe. (Ảnh minh họa) |
Ngoài nicotine, khói của thuốc lá điếu đốt cháy còn giải phóng hơn 6.000 chất hóa học khác và có đến 100 chất trong số đó là tác nhân gây ra các bệnh liên quan đến hút thuốc lá điển hình như COPD (viêm phổi tắc nghẽn mạn tính), tim mạch và ung thư. Một số chất hóa học gây hại thường được các chuyên gia y tế nhắc đến có trong khói thuốc lá là hắc ín (tar), carbon monoxide, nitrosamine. Đây đều là những chất gây ung thư điển hình ở bệnh nhân hút thuốc lá.
Tại Đức, nghiên cứu năm 2018 với sự tham gia của Viện Đánh giá Nguy cơ Liên bang Đức (BfR) cho kết quả thuốc lá làm nóng tạo ra lượng aldehyde giảm 80-95% và các hợp chất dễ bay hơi giảm 97-99% so với thuốc lá điếu.
Đánh giá về độc tính của FDA Hoa Kỳ cũng cho thấy, khí hơi từ thuốc lá làm nóng chứa nồng độ chất gây ung thư và các chất hoá học có khả năng gây tổn hại cho hệ hô hấp và hệ sinh sản thấp hơn đáng kể so với khói thuốc lá thông thường.
Ông Scott Gottlieb, cựu ủy viên FDA, cho biết các sản phẩm thay thế chứa nicotine có thể là một sự lựa chọn cho những người lựa chọn tiếp tục hút thuốc. Theo ông, FDA tin rằng các sản phẩm chứa nicotine đều tồn tại rủi ro ở những mức độ khác nhau.
Các nghiên cứu từ ngành công nghiệp thuốc lá và các nghiên cứu độc lập, bao gồm từ một số tổ chức chính phủ của Đức, Hà Lan và Anh Quốc, khẳng định hàm lượng các chất độc hại trong khí sản sinh từ thuốc lá làm nóng thấp hơn so với khói của thuốc lá điếu thông thường.
Mặc dù vẫn thận trọng khi xem xét về các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, tổ chức WHO cũng ghi nhận rằng đánh giá tổng quan từ các nghiên cứu đã công bố cho thấy, hàm lượng các chất độc hại được phân tích [trong khí hơi của thuốc lá làm nóng] thấp hơn ít nhất 62% và các hạt chất rắn (PM) thấp hơn 75% so với khói của thuốc lá điếu thông thường.
WHO kêu gọi quản lý trước sự phổ biến của sản phẩm
Theo báo cáo của WHO tại cuộc họp Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) lần thứ 7, thị trường toàn cầu của các sản phẩm thuốc lá điện tử có và không có chứa nicotine vào năm 2015 ước tính là gần 10 tỷ USD. Khoảng 56% thị phần thuộc về Hoa Kỳ và 12% là Anh quốc. Có 21% thị phần được phân chia giữa Trung Quốc, Pháp, Đức, Ý và Ba Lan (3-5% mỗi quốc gia).
Ở một diễn biến khác, cũng theo thống kê của WHO, có hơn 346 triệu người trưởng thành sử dụng các sản phẩm không khói trên toàn cầu. Trong đó phần lớn là các nước Đông Nam Á, chiếm khoảng 86%.
Đi kèm với những con số, WHO đã nhấn mạnh tính cần thiết của việc quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới tại cuộc họp Công ước Khung FCTC nói trên. WHO cho biết việc để cho các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới thâm nhập vào các quốc gia trong điều kiện không có cơ chế quản lý sẽ có thể đe dọa các chiến lược kiểm soát thuốc lá, cũng như có thể làm suy yếu nỗ lực của Công ước FCTC trong việc bảo vệ quy tắc không bình thường hóa hành vi hút thuốc lá.
Một số nước như Mỹ, Anh, Nhật, Hy Lạp, NewZealand... khuyến khích người hút thuốc lá điếu, nếu không cai thuốc thì chuyển đổi sang các sản phẩm không khói. Các quốc gia này cũng thực hiện quản lý, kiểm soát đầy đủ các sản phẩm thay thế thuốc lá điếu.
Gần đây nhất, New Zealand và Philippines đang xúc tiến thông qua chính sách đưa thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử trở thành một phần của chính sách y tế công, và các quốc gia này khẳng định điều này phù hợp với Công ước quốc tế FCTC mà WHO đã thiết lập cho các quốc gia thành viên.
