Hiệp định VIFTA: Động lực mới thúc đẩy hợp tác kinh tế – thương mại Việt Nam – Israel

Theo ông Lê Thái Hòa – Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Israel, dù mức cam kết của VIFTA chưa phải là cao nhất so với các FTA mà Israel từng ký kết, hiệp định vẫn bảo đảm hài hòa lợi ích và phù hợp với mong muốn của cả hai bên.

Israel – đối tác giàu kinh nghiệm FTA, nhưng bảo hộ mạnh mẽ

Israel hiện đã ký 16 hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương với khoảng 48 đối tác như EU, EFTA, Mercosur, Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada, Colombia, Mexico, Anh, Hàn Quốc, UAE… và Việt Nam. Đồng thời, nước này cũng đang đàm phán FTA với Liên minh Kinh tế Á – Âu, Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản.

Dù theo đuổi tự do hóa thương mại, Israel vẫn bảo hộ thị trường khá chặt, đặc biệt trong nông nghiệp. Cách tiếp cận FTA của Israel được đánh giá linh hoạt nhưng thận trọng, tùy từng đối tác như: Với EU, UAE, Mỹ Latin: đàm phán nhanh, cam kết cao; Với Canada, Hàn Quốc, Việt Nam: đàm phán thận trọng, cam kết ở mức vừa phải; Với Trung Quốc, Ấn Độ: đến nay vẫn chưa hoàn tất.

Ví dụ, FTA Israel – Hàn Quốc là hiệp định thế hệ mới, trong đó Israel xóa bỏ 95,1% số dòng thuế, còn Hàn Quốc xóa bỏ 95,2%. FTA với UAE cũng rất toàn diện, với 96% sản phẩm giữa hai nước được xóa thuế.

VIFTA – dấu mốc lịch sử trong hợp tác kinh tế Việt Nam – Israel

VIFTA có ý nghĩa đặc biệt với hai nước: Đối với Israel: đây là FTA đầu tiên ký với một nước Đông Nam Á và là FTA song phương thứ ba với quốc gia châu Á (sau Hàn Quốc và UAE).

Đối với Việt Nam: đây là FTA song phương đầu tiên ký với một quốc gia khu vực Trung Đông – Châu Phi.

Về thuế quan: Israel cam kết xóa bỏ 92,7% số dòng thuế theo lộ trình. Việt Nam cam kết xóa bỏ 85,8% số dòng thuế.

Dù không phải là mức cam kết cao nhất, lộ trình này vẫn được đánh giá hài hòa lợi ích, phù hợp năng lực và nhu cầu của cả hai bên.

Hiệp định đã tạo “xung lực” mạnh mẽ cho quan hệ kinh tế hai nước. Thương mại hai chiều năm 2024 đạt 3,25 tỷ USD, trong đó xuất khẩu Việt Nam gần 800 triệu USD. Dự kiến năm 2025, thương mại song phương có thể đạt 3,75 tỷ USD, xuất khẩu của Việt Nam tăng lên 850–880 triệu USD, tương đương tăng trưởng hơn 10%.

Về đầu tư: Israel đã đầu tư vào Việt Nam 45 dự án với tổng vốn hơn 156 triệu USD; Việt Nam đầu tư sang Israel 4 dự án với vốn đăng ký hơn 78 triệu USD.

Việc mở đường bay thẳng Việt Nam – Israel ngày 5/1/2026 được kỳ vọng thúc đẩy giao thương, đầu tư và du lịch mạnh mẽ hơn.

Doanh nghiệp Israel quan tâm mạnh mẽ tới thị trường Việt Nam

Thị trường Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn của doanh nghiệp, thương nhân và nhà đầu tư Israel. Nhiều đoàn doanh nghiệp Israel tích cực sang Việt Nam tìm kiếm nguồn hàng, đối tác và cơ hội dịch chuyển đầu tư.

Israel hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam tại Trung Đông, thị trường xuất khẩu lớn thứ tư, thị trường nhập khẩu lớn thứ hai và là nhà đầu tư lớn thứ ba của Việt Nam trong khu vực.

Ngược lại, Việt Nam là một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Israel tại Đông Nam Á, đồng thời là “cửa ngõ” để Israel tiếp cận thị trường ASEAN rộng lớn.

Doanh nghiệp Việt Nam: nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức

Triển vọng đặc biệt rõ nét đối với ngành điện tử, theo chia sẻ của bà Đỗ Thị Thúy Hương – Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam, Ủy viên BCH VEIA, Israel là một thị trường công nghệ cao, với nhu cầu lớn về linh kiện điện tử, thiết bị y tế, bán dẫn thông minh, đào tạo kỹ sư, thiết kế chip…

Bà Hương cũng nhận định, đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp như: Giảm chi phí thuế quan theo lộ trình rõ ràng; Tăng cường trao đổi thương mại, đặc biệt ở nhóm hàng điện tử; Tiếp cận công nghệ cao của Israel, bổ sung nguồn lực còn thiếu của Việt Nam; Hỗ trợ kết nối chuỗi cung ứng, đặc biệt với doanh nghiệp lớn tại Israel.

Tuy nhiên cũng có những rào cản như: Tiêu chuẩn kỹ thuật rất cao, đặc biệt với nhóm hàng điện tử; Quy tắc xuất xứ phức tạp, chi phí tuân thủ lớn; Chuỗi cung ứng trong nước chưa đủ sâu, khó đáp ứng yêu cầu linh kiện chất lượng cao; Logistics xa, chi phí vận tải lớn, thủ tục hải quan và thanh toán đôi khi gặp trở ngại; Thiếu thông tin thị trường chuyên sâu, đặc biệt với SME.

Bà Hương kỳ vọng những rào cản này sẽ được khắc phục trong quá trình thực thi VIFTA, giúp doanh nghiệp Việt Nam khai thác tốt hơn thị trường Israel.

Thị trường Israel: tiêu chuẩn cao, nhu cầu hàng chế biến lớn

Theo ông Lê Thái Hòa – Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Israel: Doanh nghiệp Israel ưa chuộng hàng thành phẩm, chế biến, giá trị gia tăng cao, đóng gói hoàn chỉnh.

Israel yêu cầu hàng nhập khẩu tuân thủ tiêu chuẩn bản địa nghiêm ngặt, nhưng gần đây đã mở rộng chấp nhận tiêu chuẩn châu Âu, Hoa Kỳ – tạo thuận lợi cho hàng Việt.

Doanh nghiệp Việt Nam cần tích cực hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ Israel để nâng cao chất lượng, tiêu chuẩn sản phẩm.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng nên theo dõi sát tình hình an ninh – chính trị để có kế hoạch kinh doanh phù hợp.

VIFTA không chỉ là một hiệp định thương mại tự do mang tính truyền thống lồng ghép yếu tố hiện đại, mà còn là bước ngoặt chiến lược trong quan hệ Việt Nam – Israel. Hiệp định mở ra không gian hợp tác rộng lớn, đặc biệt trong thương mại, công nghệ và đầu tư.

Dù còn nhiều thách thức về tiêu chuẩn, logistics và quy tắc xuất xứ, VIFTA vẫn đem đến cơ hội tăng trưởng vượt bậc cho doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực điện tử, nông sản chế biến, công nghệ cao.

Với xu hướng hội nhập sâu hơn, cộng với đường bay thẳng dự kiến khai thác từ 2026, quan hệ kinh tế Việt Nam – Israel hứa hẹn sẽ bước sang giai đoạn phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.