Hiệp định EVFTA tạo lực đẩy cho xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào thị trường EU
Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) tiếp tục chứng minh vai trò là đòn bẩy quan trọng cho ngành thủy sản Việt Nam. Với mức cắt giảm thuế quan sâu và lộ trình thực thi nhanh, EVFTA đang mở ra nhiều cơ hội mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng sự hiện diện của thủy sản Việt Nam tại châu Âu.
EU – thị trường xuất khẩu thủy sản lớn thứ 4 của Việt Nam
Theo Chuyên san Thương mại Việt Nam – EU quý III/2025, dẫn số liệu của Cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu thủy sản sang EU trong quý III/2025 đạt 71,07 nghìn tấn, trị giá 327,78 triệu USD – tăng 11% về lượng và 18% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.
Tính chung 9 tháng năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 194,1 nghìn tấn thủy sản sang EU, trị giá 867,22 triệu USD, tăng lần lượt 4,6% và 11,2%. Thị trường EU hiện chiếm 10,73% lượng và 10,62% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, đứng thứ 4 sau Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Các thị trường nhập khẩu lớn trong EU gồm Hà Lan, Đức, Bỉ, Italia và Tây Ban Nha. Trong đó, Bỉ ghi nhận tăng trưởng mạnh nhất: quý III/2025 tăng 17,3% về lượng và 15,7% trị giá; 9 tháng tăng 22,1% và 20,6% so với cùng kỳ 2024.
Nhiều thị trường khác như Lítva, Pháp, Thụy Điển, Ai Len, Hungary và Estonia cũng duy trì tăng trưởng, dù mức tăng không đồng đều giữa các nhóm hàng.
Về cơ cấu mặt hàng, tôm tiếp tục dẫn đầu và đạt mức tăng trưởng ấn tượng: quý III/2025 tăng 20,6% về lượng và 25,6% trị giá; 9 tháng tăng 33,1% và 24,1%. Ngoài tôm, cá đông lạnh và chả cá cũng tăng, trong khi cá ngừ, cá tra – basa, bạch tuộc và cá khô lại giảm.
Thị phần thủy sản Việt Nam tại EU tiếp tục mở rộng
EU hiện là một trong những thị trường tiêu thụ thủy sản lớn nhất thế giới, với mức tiêu thụ bình quân 24,5 kg/người/năm. Người tiêu dùng có xu hướng ưu tiên sản phẩm chế biến sâu, chất lượng cao và tiện lợi – nhóm sản phẩm mà Việt Nam đang có lợi thế.
Theo Eurostat, 8 tháng đầu năm 2025 EU nhập khẩu 3,6 triệu tấn thủy sản ngoài khối, trị giá 19,76 tỷ EUR (22,84 tỷ USD), tăng 8,9% về lượng và 7% trị giá. Việt Nam nằm trong nhóm các nhà cung cấp lớn của EU cùng Na Uy, Ecuador, Maroc, Trung Quốc, Anh, Ấn Độ…
Đáng chú ý, nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam tăng 14,3% về lượng và 15,5% về trị giá so với cùng kỳ 2024. Thị phần của Việt Nam tại EU ngoại khối tăng từ 3,73% lên 3,91% về lượng, và từ 2,91% lên 3,14% về trị giá.
Dự kiến cả năm 2025, Việt Nam sẽ xuất khẩu sang EU khoảng 257,2 nghìn tấn thủy sản, trị giá 1,18 tỷ USD, tăng 2,6% về lượng và 13,6% trị giá. Năm 2026, kim ngạch nhiều khả năng tiếp tục giữ trên 1 tỷ USD.
Tôm giữ vai trò chủ lực, cá ngừ và cá tra có dư địa tăng trưởng
Trong thời gian tới, tôm vẫn được dự báo là mặt hàng xuất khẩu chiến lược của Việt Nam tại EU. Tuy nhiên, mức cạnh tranh cũng sẽ cao hơn khi các nước đối thủ đẩy mạnh cải thiện chất lượng và giảm giá thành.
Đối với cá ngừ, nếu Việt Nam sớm gỡ được “thẻ vàng” IUU và đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn của EU về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và khai thác bền vững, mặt hàng này có thể tăng trưởng mạnh hơn nhờ hưởng ưu đãi thuế từ EVFTA.
Trong khi đó, cá tra – basa tiếp tục được đánh giá cao tại EU nhờ giá thành hợp lý, phù hợp xu hướng tiêu dùng tiết kiệm trong bối cảnh lạm phát và kinh tế châu Âu nhiều biến động. Đây là phân khúc có tiềm năng duy trì đà tăng trưởng nếu doanh nghiệp chú trọng truyền thông, cải thiện chất lượng và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.
Chuyển sang cạnh tranh bằng bền vững và minh bạch
Các chuyên gia nhận định, người tiêu dùng EU ngày càng chú trọng tiêu chí bền vững, truy xuất nguồn gốc và giảm phát thải carbon. Việc ngành thủy sản Việt Nam chuyển mạnh sang mô hình nuôi công nghệ cao, đạt chứng nhận ASC, BAP, GlobalGAP… đang trở thành lợi thế lớn.
Thực tế, các chứng nhận về bền vững không chỉ tạo ưu thế mà dần trở thành yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn tiếp cận hệ thống phân phối lớn tại EU. Do đó, bên cạnh tận dụng ưu đãi từ EVFTA, doanh nghiệp cần chuyển hướng từ cạnh tranh bằng giá sang cạnh tranh bằng chất lượng, sự minh bạch và trách nhiệm môi trường.