Hiểm họa từ quy hoạch bị phá vỡ

Khu vực cống C1 phường Hải Thành ô nhiễm nặng vì các doanh nghiệp xả rác, nước bẩn ra nguồn nước

Ngập lụt, nỗi lo thường trực

Sau cơn mưa rào gần một tuần, trời  nắng chang chang nhưng một khoảng sân rộng ở  Trường THCS Hải Thành (quận Dương Kinh) vẫn đọng nước. Một người dân ở gần trường học cho biết: “Vào những ngày mưa cả sân trường ngập trắng băng, thầy và trò phải Xắn quần lội nước bì bõm,  nhiều ngày sau, nước mới rút”. Tình trạng lụt lội, khó tiêu thoát nước còn diễn ra ở nhiều khu dân cư các vùng ven đô khác. Anh Nguyễn Thái Vinh, nông dân xã Tân Tiến  (An Dương) phàn nàn: “Trên địa bàn xã và một số xã lân cận KCN Nomura Hải Phòng như An Hưng, An Hồng gần đây cũng khó tránh khỏi tình trạng úng, lụt cục bộ làm ảnh hưởng lớn đến đời sống của nhân dân địa phương”.

Tình trạng ngập, úng khó tiêu thoát nước đang hiển hiện ở các vùng ven đô nhưng chưa nơi nào giải quyết được triệt để. Lãnh đạo một số địa phương  thừa nhận thực tế đang diễn ra, nhưng đành bó tay hướng giải quyết. Ông Nguyễn Văn Thuận, Phó chủ tịch UBND xã Tân Tiến than thở: “Cũng phải nhận thấy rõ vấn đề là trước đây chính quyền địa phương chưa sâu sát trong việc quy hoạch hệ thống thoát nước cho phù hợp. Vài năm gần đây, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh, hệ thống thoát nước cũ bị phá vỡ trong khi chưa có quy hoạch mới phù hợp. Giải quyết vấn đề này vô cùng nan giải vì liên quan đến quy hoạch chung, tổng thể của toàn địa phương”. Qua khảo sát một số vùng ven đô, một thực tế khác là khu vực này đang thu hút khá nhiều các dự án công nghiệp, xây dựng nhà ở…, làm ảnh hưởng đến hệ thống tiêu, thoát nước hiện tại. Một nông dân xã An Hưng cho biết: “Vài năm trước ở các vùng ven đô còn thông, thoáng. Bây giờ khó mà nhìn thấy  ao, mương… vì một phần lớn đã được san lấp,  nhằm mục đích xây nhà trọ kiếm sống…Không còn nơi để tiêu, thoát nước nên không ngập, lụt khi mưa xuống mới là chuyện lạ”.

Sản xuất cầm chừng

Bên cạnh một số hộ dân vươn ra phát triển dịch vụ ăn theo đà đô thị hóa, nhiều người dân khác ở vùng ven đô vẫn sống chủ yếu nhờ sản xuất nông nghiệp từ phần diện tích đất còn lại sau khi đã dành cho các dự án. Tuy nhiên, một thực tế dễ nhận thấy là các phần diện tích này thường nằm đan xen trong các dự án hoặc nếu không cũng bị ảnh hưởng bởi các dự án, nên khó canh tác. Diện tích đất canh tác còn lại ở khu vực Trại Lẻ, phường Kênh Dương (quận Lê Chân) hiện bỏ hoang, cỏ lau mọc đầy. Một số gia đình tranh thủ trồng rau ngắn ngày nhưng hiệu quả kém. Theo phản ánh của một số hộ dân ở khu vực này, tình trạng đất bỏ không canh tác hoặc canh tác không có hiệu quả là bởi hệ thống thủy lợi bị phá vỡ, các loại cây trồng khó thể sống nổi. Tình trạng này phổ biến ở một số nơi khác như khu vực phường Anh Dũng (Dương Kinh), khu vực các xã ven khu công nghiệp lớn thuộc các huyện An Dương, Thủy Nguyên, An Lão…

Sau cơn mưa nhiều ngày, sân Trường THCS Hải Thành vẫn còn ngập lụt

Đặc biệt, nguồn thải từ các doanh nghiệp đang là thủ phạm chính khiến nhiều nơi  nông dân sản xuất cầm chừng hoặc phải ngừng sản xuất. Vài năm trước, khu vực phường Hải Thành, Tân Thành (quận Dương Kinh) xôn xao các đầm tôm, cá nhưng đến nay khá đìu hiu. Có những đầm nuôi tôm phải ngừng hoạt động để chờ xử lý nguồn nước đang bị ô nhiễm trầm trọng. Dẫn chúng tôi đi thăm khu vực cống C1 thực hiện việc cấp, tiêu thoát nước cho vùng nuôi trồng thủy sản tại địa phương, Phó chủ nhiệm HTX nuôi trồng thủy sản Hải Thành Nguyễn Văn Vương bức xúc cho biết sự xuất hiện của các doanh nghiệp đi cùng với việc xả thải nước bẩn làm ô nhiễm trầm trọng môi trường nước nơi đây. Theo ông Vương, từ khi có dự án lớn đầu tư vào địa phương  làm cho cống tiêu nước C2 bị chặn đứng. Chỉ còn cống C1  làm nhiệm vụ cấp và tiêu thoát nước cho vùng thủy sản. Tuy nhiên khu vực này đang phải gánh chịu nguồn nước thải ô nhiễm của 7 doanh nghiệp đang hoạt động . Cuối giờ chiều, mùi nồng nặc của nguồn nước từ cống C1 khiến người qua lại rất khó chịu. Nguồn nước ô nhiễm từ cống C1 là thủ phạm làm tôm, cá ở các đầm nuôi trồng thủy sản tại khu vực này liên tục chết hàng loạt. Theo ước tính của HTX nuôi trồng thủy sản Hải Thành, trong tổng số 138 ha  mặt nước nuôi trồng thủy sản còn lại của địa phương chỉ khoảng 50% diện tích đang sản xuất có hiệu quả, còn lại hầu hết  sản xuất cầm chừng hoặc bỏ hoang.

Sự phát triển của các vùng ven đô là  tín hiệu vui, tạo nên diện mạo mới cho thành phố. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh ở các vùng ven đô kéo theo những hệ lụy khó tránh khỏi trong đó có vấn đề làm mất cân bằng hệ sinh thái, phát sinh nhiều bức xúc về môi trường… Bởi vậy, việc quan tâm, điều chỉnh, tạo điều kiện khơi dậy những tiềm năng vùng ven đô trên cơ sở sự phát triển hài hòa, bền vững về môi trường sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn sự phát triển tổng thể của cả thành phố, tạo niềm tin cho các doanh nghiệp khi đầu tư vào khu vực ven đô, vừa bảo đảm an sinh  xã hội cho người dân ở các khu vực này.

Bài và ảnh Hồ Hương