Hệ lụy của nó có lẽ tiềm ẩn nhiều hiểm họa đối với du lịch Sầm Sơn và hàng vạn hộ dân sống dọc theo lưu vực hạ lưu sông Mã vẫn đang hàng ngày sử dụng nguồn nước này cho việc sinh hoạt .
Ám ảnh hãi hùng
Ông Nguyễn Văn Thịnh ở thôn Diệu Sơn (xã Yên Lâm, huyện Yên Định – Thanh Hóa) năm nay 70 tuổi, được các bác sỹ phát hiện bệnh ung thư gan cánh đây 5 tháng. Căn bệnh quái ác này đang hành hạ ông Thịnh ở giai đoạn cuối.
Gượng dậy trong sự đớn đau của bệnh tật, ông Thịnh mô tả lại không gian và hoàn cảnh của bà con thôn Diệu Sơn kéo dài trong nhiều năm phải sinh sống trong môi trường nhiễm độc thuốc trừ sâu và các loại sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật, cho chúng tôi nghe.
Gia đình ông Thịnh sinh sống cách Công ty Nicotex Thanh Thái chừng 2,5 km, nhưng mấy năm nay nguồn nước giếng khơi bị ngả màu vàng nhạt. Ông Thịnh nhiều lần bơm nước lên bể ngửi thấy mùi hôi rất khó chịu. Con ông thả cá rô vào bể nước. Cá chết.
Cả nhà không dám dùng nước giếng cho sinh hoạt nữa. Các con ông Thịnh lại thuê thợ về khoan giếng sâu gần 30 mét. Bơm lên, thoạt nhìn nước trong vắt như mắt mèo, nhưng có hôm ngửi thấy mùi nước hắc, nồng, rất khó tả. “Chưa có tiền xây bể nước mưa, nên vẫn phải dùng bể cát lọc nước giếng khoan để dùng. Hơn 5 tháng qua, cứ thấy bụng trướng phềnh lên…”, ông Thịnh nhắm nghiền đôi mắt lại rồi nằm xuống giường khẽ quằn quại, các con ông lại lấy thuốc xoa bóp lên “bụng bầu” của bố.
Bên giường bệnh, các con ông Thịnh kể: “Ở thôn Thắng Long có gia đình em Phạm Thị Nga (SN 1992) nằm sát với Công ty Nicotex Thanh Thái, cách đây vài tháng em Nga đã trút hơi thở cuối cùng vì căn bệnh ung thư quái ác; chồng chị Lê Thị Hạnh (SN 1979) ở thôn Hành Chính cũng bị căn bệnh ung thư tiễn về cư ngụ ở nghĩa địa Yên Lâm. Còn nhiều, nhiều lắm, các nhà báo lên xã, lên huyện mà hỏi…”
Chính quyền đang ở đâu?
Lên UBND xã Yên Lâm, chúng tôi được cán bộ văn phòng cho biết, ngày 14/9/2013, Ủy ban xã đã thành lập đoàn điều tra khảo sát về những người mắc bệnh hiểm nghèo của địa phương do ông Nguyễn Văn Chỉ (Phó Chủ tịch UBND xã Yên Lâm) làm trưởng đoàn và mới có Báo cáo tổng hợp. Theo báo cáo này, từ năm 1998 khi Công ty Nicotex Thanh Thái về đóng trên địa bàn xã Cẩm Vân (huyện Cẩm Thủy) giáp ranh với xã Yên Lâm thì đến nay địa phương này có 144 người chết bị bệnh ung thư, 161 phụ nữ thai nghén đang lo ngại có dấu hiệu quái thai và 1243 người mắc các bệnh hiểm nghèo khác.
Cả xã Yên Lâm có 1691 hộ (6529 khẩu) thì hầu hết các giếng khơi của họ đều có dấu hiệu ô nhiễm, nguồn nước ngả màu vàng, bốc mùi khó chịu.
Trong 10 thôn của xã, các thôn càng gần với Công ty Nicotex Thành Thái thì càng bị các chất như thuốc trừ sâu và các loại thuốc bảo vệ thực vật làm ô nhiễm không khí khiến họ mắc bệnh thần kinh nhiều hơn.
Cụ thể, thông Thắng Long 60 người đang mắc bệnh thần kinh, thôn Phong Mỹ 1 có 68 người và thôn hành chính 43 người.
Về bệnh ung thư, các thôn có mương rạch, ao hồ lắng đọng ô nhiễm thuốc trừ sâu và thuốc bảo vệ thực vật càng nhiều thì càng đông người mắc bệnh và chết vì ung thư nhiều hơn, như thôn Phong Mỹ 1 có 25 người; Phúc Trí và Cao Khánh mỗi thôn 15 người; Diệu Sơn, Đông Sơn và Phong Mỹ mỗi thôn 14 người.
Ở các thôn có người ung thư giai đoạn cuối như ông Thịnh và số người đang ủ trong mình mầm bệnh thì chưa có cơ quan chuyên môn trong tỉnh đến để xét nghiệm, thống kê.
Về Trung tâm Y tế huyện Yên Định, chúng tôi lại được cán bộ văn phòng (người được ủy quyền phát ngôn) đưa cho Báo cáo “Kết quả điều tra khảo sát tình hình ô nhiễm môi trường do thuốc trừ sâu từ Công ty Thanh Thái Nicotex Cẩm Thủy gây ảnh hưởng sức khỏe người dân.
 |
| Bà con xã Yên Lâm, Cẩm Tâm và Cẩm Vân (Cẩm Thủy) đã có nhiều kiến nghị việc gây sự cố môi trường của Công ty Nicotex Thanh Thái với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa. |
Báo cáo này, nhận xét: “Tỷ lệ tử vong ở 3 thôn (Thắng Long, Hành Chính, Cao Khánh) có nguồn nước từ Công ty Nicotex chảy vào hồ Thắng Long:… thôn Hành Chính có tỷ lệ tử vong thấp hơn hai thôn còn lại và thấp hơn so với tỷ lệ tử vong chung của xã. Hai thôn còn lại tỷ lệ tử vong cao hơn tỷ lệ chung của xã từ 0,09% - 0,2%. Tỷ lệ tử vong do ung thư có sự chệnh lệch trong từng năm”.
Nhìn rộng ra một số xã giáp danh Công ty Nicotex Thanh Thái, báo cáo cho biết: “Thị trấn Thống Nhất có tỷ lệ tử vong so với dân số trung bình 5 năm là 0,56%; xã Quý Lộc 0,52%; xã Yên Lâm 0,74%”.
Như vậy, xã Yên Lâm là xã gần nhất với Công ty Nicotex Thanh Thái có tỷ lệ tử vong cao hơn Thống Nhất và Quý Lộc, có nguyên nhân từ đâu ?
Ẩn họa trong lòng đất
Được biết, cơ quan điều tra công an tỉnh Thanh Hóa cùng các cơ quan chuyên môn đang giám sát Công ty cổ phần Đầu tư Công nghệ tài nguyên môi trường Việt Nam (DTM), chính thức khai quật các điểm chôn lấp, thải trái phép ra môi trường các loại chất độc được điều chế từ thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật của Công ty Nicotex Thanh Thái kể từ ngày 11/10 cho đến nay.
Trong 1/10 hố khai quất đầu tiên, có 18 thùng phuy chất độc hại đã bị ăn mòn, tụt nắp và đáy, khui lên có màu trắng đục của thuốc bảo vệ thực vật dạng đặc được hòa lẫn vôi và phèn sắt.
Trong lúc tổ công tác đang tiến hành khai quật, bà con nông dân các xã quanh khu vực và cơ quan chức năng xác định thêm 7 điểm chôn lấp thuốc bảo vệ thực vật khác có chứa nhiều thùng phuy hóa chất như thuốc trừ sâu và các loại hóa chất sang chiết thuốc bảo vệ thực vật khác.
Trước thời điểm này, ngày 19/9/3013, UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản số 7479/UBND-NN báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường của Công ty Nicotex Thanh Thái, khẳng định có những mẫu đất bị ô nhiễm vượt chuẩn cho phép hàng nghìn lần.
Chẳng hạn, mẫu đất D1 sau khi giám định có 7/11 chỉ tiêu vi phạm. Trong đó, chất Cypermethrin (thuốc trừ sâu độc nhóm 2), vượt mức cho phép 9.276 lần; chất isoprothiolane (thuốc trừ bệnh độc nhóm 2), vượt mức cho phép 37,8 lần; chất petacyperthrin vượt cho phép 7.710 lần; chất fenoucard vượt 60 lần so với quy định…
……….
Trở lại câu chuyện của ông Thịnh khi đang trên giường bệnh ở Trung tâm Y tế xã Yên Lâm. Ông kể, mấy năm trước những cơn mưa rào đầu hạ ập về Yên Lâm, hồ Thắng Long gần Công ty Nicotex Thanh Thái ngập tràn, phần theo kênh rạch ra đồng ruộng; phần chảy theo suối Hón Sỏi qua xã Cẩm Tâm và Cẩm Vân (Cẩm Thủy) tuột xuôi xuống dòng sông Mã. Nước ô nhiễm thuốc sâu tràn ra ruộng một số thôn của Yên Lâm khiến chạch, lươn, cá, cua nhao nhao ngoi lên rồi chết đến nay đã tiệt nọc.
Khi xảy ra sự cố môi trường, phần nước ô nhiễm thuốc trừ sâu và bảo vệ thực vật từ suối Hón Sỏi chảy ra sông Mã xuôi xuống lưu vực Yên Định, Thiệu Hóa, Hoằng Hóa và của Lạch Hới – Sầm Sơn, độc tố này trôi đến đâu tôm cá trên dòng sông Mã chết sặc nổi trắng bụng đến đó.
Cũng nhiều năm qua, các cơn mưa đầu hạ đã mang độc tố ô nhiễm môi trường từ suối Hón Sỏi về hạ lưu, khiến ngao, vạng, cá lồng của ngư dân nuôi ở các đầm bãi bồi thủy triều hai bên bờ Lạch Hới chết hàng loạt. Họ bị phá sản chẳng biết kêu ai, chỉ biết ngửa mặt kêu… trời !
