Hiện nay, bằng nhiều nguồn vốn đầu tư, hệ thống thoát nước của thành phố từng bước được mở rộng, cải tạo, nâng cấp, cải thiện đáng kể tình hình tiêu thoát nước đô thị. Tuy nhiên, do tốc độ đô thị hóa diễn ra khá nhanh, việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật đô thị, trong đó có thoát nước chưa đáp ứng yêu cầu.
Phần lớn nước thải chưa được xử lý
Hệ thống thoát nước Hải Phòng xây dựng từ vài chục năm trước, mạng lưới đường ống thoát nước phục vụ cho 2 mục đích: thoát nước mưa và nước thải, sau đó xả trực tiếp ra sông hoặc ra hồ điều hòa, chảy ra sông qua các kênh dẫn và cống ngăn triều. Hiện tại, toàn thành phố chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, nên tình trạng ô nhiễm môi trường do xả nước thải vào kênh, mương, hồ điều hòa, sông ngòi gây bồi lắng hệ thống thoát nước, làm giảm tiết diện, dung tích thiết kế của các công trình thoát nước dẫn đến ngập lụt tại một số khu vực, đặc biệt gây ô nhiễm môi trường là khá phổ biến.
 |
| Phường Đồng Quốc Bình (Ngô Quyền) luôn phải chịu cảnh ngập lụt mỗi khi trời mưa to, kết hợp với triều cường Ảnh: Trường Giang |
Đáng chú ý, trong đô thị có một số xí nghiệp, khu công nghiệp, bệnh viện có hệ thống xử lý nước thải cục bộ, nhưng hầu như không hoạt động hoặc hoạt động không thường xuyên, ngoại trừ trạm xử lý nước thải của Khu công nghiệp Nomura hoạt động tốt. Trong khi đó, trong nội thành còn các cơ sở: giết mổ gia súc, sản xuất bia, chế biến thực phẩm, cơ khí, xả nước thải thẳng ra hệ thống thoát nước chung.
Do chưa có hệ thống thoát nước phù hợp, việc thoát nước tại hầu hết khu vực đô thị đều đưa ra mạng lưới thoát nước chung, một phần nhỏ nửa chung, nửa riêng, thực hiện bởi giếng tách và trạm bơm nước thải trên 2 tuyến kênh Đông Bắc và Tây Nam của thành phố. Mạng lưới này thu gom vận chuyển toàn bộ nước thải từ các bể phốt, nước sinh hoạt của nhân dân, nước thải từ quá trình sản xuất, nước mưa, sau đó xả vào nguồn thoát nước mặt, gây ô nhiễm môi trường.
Thành phố hiện có duy nhất một trạm xử lý chất thải bể phốt, bùn cống, công suất 26.000m3/ngày đêm do Công ty TNHH MTV Thoát nước quản lý vận hành, chỉ phục vụ hoạt động thu gom chất thải bể phốt, bùn cống, hố ga của công ty.
Hệ thống thoát nước trước nguy cơ ách tắc
Hệ thống thoát nước của thành phố chủ yếu tự chảy, vì vậy vị trí địa lý và địa hình ảnh hưởng rất lớn đến việc tiêu thoát. Ngoài ra, hệ thống thoát nước này cũng liên quan mật thiết đến chế độ thủy văn của hệ thống sông, hồ liên kết thông qua các kênh, mương thoát nước hở tạo thành các trục tiêu thoát nước chính. Tuy nhiên, những năm qua, công tác quy hoạch với các tiêu chí chung để phối hợp đầu tư đồng bộ các công trình hạ tầng kỹ thuật chưa được đầu tư đúng mức. Bên cạnh đó, do chưa có trạm xử lý tập trung, nên hầu hết nước thải sinh hoạt, nước mưa, nước sản xuất đều xả thẳng ra hệ thống thoát nước chung rồi thoát ra sông hồ, trong khi các mương, hồ còn làm nhiệm vụ điều hòa khi có mưa lớn. Vì vậy, khi mưa, phải mở các cánh phai ra hồ, nước thải sinh hoạt, nước mưa, nước sản xuất và bùn trong lòng cống theo đó chảy vào mương hồ gây ô nhiễm nguồn nước mương hồ. Dự án thoát nước 1B hoàn thành đưa vào sử dụng những năm qua đã cải tạo, nâng cấp một số tuyến, nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng việc tiêu thoát nước.
Thực tế hiện nay có rất ít tổ chức, cá nhân tuân thủ các quy định về thoát nước khi xây dựng các công trình mới, mà nguyên nhân chính là việc xử phạt theo Nghị định 88/CP còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Các tổ chức, cá nhân sẵn sàng nộp phạt hơn là thực hiện các quy định về thoát nước. Điều đáng nói, các dự án thoát nước đô thị của Hải Phòng hiện do nhiều đơn vị thực hiện, quá trình thẩm định, phê duyệt chưa căn cứ vào quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước thành phố, dẫn đến tình trạng các dự án chồng chéo nhau, chưa phát huy hiệu quả cao… Đó là những thách thức đối với hệ thống thoát nước thành phố hiện nay.
Không thể thiếu những giải pháp đồng bộ
Thoát nước là nhiệm vụ quan trọng đối với mỗi đô thị, chỉ riêng việc ngập lụt đô thị gây ra tắc nghẽn, tai nạn giao thông, ảnh hưởng lớn đến vệ sinh môi trường sống. Hiện tại công tác thoát nước đô thị mới tập trung cho giải quyết úng ngập. Vì vậy, để thực hiện tốt nhiệm vụ, theo đại diện lãnh đạo Công ty TNHH MTV Thoát nước, cần tuân thủ quy hoạch thoát nước đã được phê duyệt, giữ đúng nguyên tắc giải quyết thoát nước theo lưu vực tự nhiên, không quản lý theo đơn vị hành chính. Các cơ quan chức năng khi phê duyệt dự án, cấp đất xây dựng phải tuân thủ quy hoạch trên. Tuyên truyền nâng cao nhận thức của các cá nhân, tổ chức về bảo vệ hệ thống thoát nước, thể chế hóa mức thưởng, phạt về bảo vệ hệ thống thoát nước. Nâng cấp các hạng mục công trình, nâng cao năng lực quản lý, vận hành, bảo đảm hệ thống thoát nước hoạt động ổn định, hiệu quả. Xây dựng các công trình xử lý nước thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường tại các mương, hồ.
Thủy An
