Những năm qua, Lạng Sơn luôn được xác định là địa bàn phức tạp về hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép pháo nổ từ Trung Quốc vào Việt Nam. Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng tỉnh Lạng Sơn đã phát hiện, bắt giữ 135 vụ, 175 đối tượng buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo nổ, thu giữ trên 6 tấn pháo các loại. Đã khởi tố, điều tra 68 vụ, 89 bị can.
Tuy nhiên, hiện nay việc đấu tranh, xử lý hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép các loại pháo gặp khó khăn do Luật Đầu tư 2014, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2017 quy định bổ sung “Kinh doanh pháo nổ” là ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, còn việc kinh doanh các loại pháo khác là ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
Theo đó, hành vi sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép pháo nổ khi có đủ căn cứ sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự, còn hành vi sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng các loại pháo khác (gồm pháo hoa, pháo hoa đơn, pháo hoa kép,…) là hàng hóa kinh doanh có điều kiện, không xem xét trách nhiệm hình sự.
 |
| Thu giữ pháo lậu vận chuyển trái phép qua vùng biên giới |
Tại địa bàn cửa ngõ biên giới, luôn thường trực với công tác kiểm tra, kiểm soát đấu tranh với các hành vi buôn bán, vận chuyển hàng lậu, hàng cấm, ông Nguyễn Minh Tuấn - Trạm trưởng Trạm KSLH Dốc Quýt, Lạng Sơn cho biết: “Qua công tác kiểm tra, kiểm soát tại trạm KSLH Dốc Quýt, việc áp dụng các quy định của pháp luật về chế tài xử lý hành chính về pháo trong thời gian qua là chưa phù hợp, chưa đảm bảo đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng buôn bán, vận chuyển trái phép các loại pháo trong thời gian tới sẽ tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán Mậu Thân năm 2018 đang tới gần”.
Thời gian qua khi đưa xét xử các vụ án về pháo, Tòa án nhân dân các cấp của tỉnh Lạng Sơn yêu cầu phải giám định tang vật để kết luận là pháo nổ hoặc pháo hoa để làm căn cứ xác định có phạm tội hay không.
Khi tiến hành trưng cầu giám định các vụ pháo bắt giữ được thì Cơ quan Giám định khoa học hình sự - Bộ Công an đã đưa ra kết luận pháo dạng hộp loại 25, 36, 50 quả/1hộp và pháo hình cầu (pháo lựu đạn) do Trung Quốc sản xuất khi đốt phát ra tiếng nổ và màu sắc, ánh sáng là loại “pháo hoa” nên không xử lý hình sự.
Trong khi đó, loại pháo này xét về tính chất, mức độ nguy hiểm tương tự như pháo nổ và chiếm khoảng 80% số lượng pháo được phát hiện, bắt giữ tại địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Mặt khác, việc giám định để xử phạt vi phạm hành chính đối với người vận chuyển hiện nay ngành chức năng tỉnh cũng gặp khó khăn.
 |
| Tang vật vụ vận chuyển pháo lậu |
Trao đổi với PV về vấn đề bất cập này, đ/c Thượng tá Lục Văn Chính - Phó Chánh văn phòng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lạng Sơn cho biết: “Đối với loại pháo, khi giám định là pháo hoa chỉ có xử phạt hành chính, mà theo Luật xử phạt hành chính đối với hành vi XPHC, từ khi lập biên bản đến khi ra quyết định trong thời hạn 7 ngày phải ra quyết định xử phạt VPHC, trong trường hợp tình thế phức tạp thì có thể kéo dài thời hạn không quá 1 tháng. Luật xử phạt VPHC quy định thời gian ngắn, trong khi kết quả giám định không thể có ngay, có thể 1 tháng, 2 tháng mới có kết quả, sẽ ảnh hưởng đến việc xử lý hành chính của các cơ quan chức năng và ảnh hưởng đến hiệu quả đấu tranh”.
Trước đây, các cơ quan tố tụng đã vận dụng Thông tư liên tịch số 06 ngày 25/12/2008 giữa Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao và Tòa án Nhân dân tối cao để xử lý về hình sự nếu đủ định lượng. Tuy nhiên, với việc áp dụng các quy định pháp luật như hiện nay thì chế tài xử lý hành vi vi phạm về pháo là không phù hợp với thực tiễn, không đảm bảo sức răn đe, dẫn đến tình hình buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép các loại pháo trong thời gian tới sẽ tiềm ẩn diễn biến rất phức tạp cả ở địa bàn biên giới và trong nội địa, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán Mậu Thân 2018.
 |
| Lực lượng chức năng kiểm tra một vụ vận chuyển pháo lậu |
Bà Hồ Thị Lan Anh - Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Lạng Sơn cho biết: “Với những vướng mắc như vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng ở địa phương chúng tôi đã kịp thời báo cáo cấp ủy, HĐND tỉnh, báo cáo lãnh đạo Viện KSND tối cao để có ý kiến kiến nghị kịp thời với các cơ quan ở Trung ương trong việc xem xét, hướng dẫn quy định với hành vi mua bán, vận chuyển pháo hoa nổ, phải coi đó là hàng cấm và phải bị xử lý về hình sự, mới đảm bảo đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, giữ vững an ninh chính trị, TTATXH trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nói riêng, cả nước nói chung”
Nếu quy định pháo hoa là mặt hàng kinh doanh có điều kiện và chỉ bị xử lý vi phạm hành chính thì chắc chắn tình hình buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng pháo sẽ ngày càng phức tạp, nhất là đối với tỉnh biên giới như Lạng Sơn. Trước thực trạng trên, Ban chỉ đạo 389 tỉnh Lạng Sơn đã có văn bản gửi Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, đề xuất các cấp có thẩm quyền xem xét, đưa pháo hoa vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh và xử lý hình sự.
