Để rồi từ niềm say mê đó mà Fidel Castro đã mời Anh hùng Núp đến thăm Cuba. Đến khi Anh hùng Núp rời Cuba về Việt Nam chống Mỹ, Chủ tịch Fidel Castro đã nhờ về thưa với Bác Hồ rằng: “Trong cuộc chiến đấu mới này, Việt Nam cần gì đã có Cuba”..
Những năm tháng đánh du kích gian khổ
Chủ tịch Cuba Fidel Castro, tên đầy đủ là Fidel Alejandro Castro Ruz, sinh ngày 13/8/1926 tại làng Oriente, quận Birán, tỉnh Hol Giun miền Đông Cuba, cách Thủ đô La Habana 800km. Từ rất sớm, Chủ tịch Fidel Castro đã tiếp xúc được với thực tế chua xót của sự nghèo đói mà Cuba phải hứng chịu mà theo ông nguyên nhân là vì “sự bóc lột của chủ nghĩa đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng ở Cuba”.
Vì có mục tiêu đấu tranh rõ ràng, Chủ tịch Fidel Castro đã được đảng Nhân dân Cuba, chính đảng mà ông tham gia từ năm 1947, đề cử làm ứng viên cho cuộc bầu cử Quốc hội Cuba năm 1952. Tuy nhiên, cuộc bầu cử Quốc hội năm đó không bao giờ xảy ra vì tướng Fulgencio Batista, kẻ được Mỹ hậu thuẫn, đã đảo chính và lên nắm quyền vào tháng 3/1952, khiến hàng nghìn chính khách bị sát hại và dân chúng Cuba phải sống dưới sự đàn áp với 20.000 người bị giết.
Giận dữ trước chính quyền độc tài thân Mỹ của Fulgencio Batista, vào ngày 26/7/1953, cùng với 100 người khác Chủ tịch Fidel Castro đã tấn công vào trại lính Moncada ở Santiago nhưng không thành công. Hơn 80 người hy sinh trong trận đánh, bản thân Chủ tịch Fidel Castro cũng bị bắt và bị kết án 15 năm tù. Trận tiến công trại lính Moncada tuy thất bại nhưng là cuộc đấu tranh vũ trang đầu tiên của cách mạng Cuba và Chủ tịch Fidel Castro nhận thức một chân lý đúng đắn sau này được chứng minh là “Kẻ thù sợ nhất nhân dân khi họ cầm vũ khí đấu tranh; đấu tranh vũ trang phải đi đầu”.
 |
| Chủ tịch Cuba Fidel Castro trong những ngày thực hiện chiến tranh du kích ở Sierra Maestra. |
Năm 1955, để “cải thiện hình ảnh”, Fulgencio Batista đặc xá cho nhiều tù nhân chính trị, trong đó có Chủ tịch Fidel Castro. Sau đó, Chủ tịch Fidel Castro sang Mexico lập nhóm vũ trang kháng chiến có tên “Hai Sáu tháng Bảy” và gặp Che Guevara, người khi đó là sinh viên y khoa đang tập sự tại thủ đô Mexico City.
Lập tức, vì lý tưởng giống nhau, hai người đã trở thành đồng chí của nhau. “Không có gì thôi thúc con tham gia bất kỳ cuộc cách mạng nào chống lại một bạo chúa, nhưng một người phi thường như Fidel đã gây ấn tượng với con. Anh ấy có một niềm tin mãnh liệt rằng một khi chúng ta chiến đấu, chúng ta sẽ chiến thắng”, Che Guevara đã kể về Chủ tịch Fidel Castro trong bức thư gửi cho cha mẹ năm 1955 như vậy.
Năm 1956, Chủ tịch Fidel Castro và 81 đồng đội đổ bộ vào bờ biển phía Đông Cuba nhưng bị lính của Fulgencio Batista bao vây. Sau trận đụng độ dữ dội, khoảng 18 người trong số đó đã sống sót và đã rút lui an toàn, bao gồm Chủ tịch Fidel Castro, em trai của ông là Raul Castro và Che Guevara.
“Ngày 18/12/1956, anh Fidel và tôi đứng ở Cinco Palmas, dưới chân núi Sierra Maestra. Sau cái ôm dành cho nhau, anh ấy hỏi tôi: “Em có bao nhiêu súng?”, tôi trả lời “5 khẩu”. Anh ấy nói: “Còn anh có 2. Tổng cộng là 7. Và giờ là lúc chúng ta giành chiến thắng”, Chủ tịch Cuba Raul Castro kể trong cuốn “Đây là Fidel” của Luis Baez xuất bản năm 2009 tại Cuba.
Nhóm kháng chiến được quần chúng ủng hộ và phát triển mạnh mẽ. Trong 2 năm, họ áp dụng chiến thuật đánh du kích gây nhiều thiệt hại cho quân đội độc tài thân Mỹ Fulgencio Batista. Để rồi vào ngày 1/1/1959, cùng với các chiến hữu của mình, Chủ tịch Fidel Castro đã tiến quân vào La Habana lật đổ được chế độ độc tài Fulgencio Batista.
Sự kiện này đã mở ra một kỉ nguyên mới cho nhân dân Cuba, kỷ nguyên làm chủ vận mệnh của chính mình. Từ đây Cuba bước vào công cuộc xây dựng đất nước với mục đích phục vụ nhân dân. Kể từ đó thế giới biết đến Chủ tịch Fidel Castro như là một trong những nhà lãnh đạo chủ chốt của Cách mạng Cuba và nước Cộng hòa Cuba.
Fidel Castro đã giữ chức vụ Thủ tướng Cuba từ năm 1959 tới năm 1976, và sau đó là Chủ tịch Cuba cho tới khi từ nhiệm vào năm 2008. Ông cũng là Bí thư thứ nhất của Đảng Cộng sản Cuba trong giai đoạn 1965-2011. Nhưng với người dân Cuba và quân đội Cuba, Chủ tịch Fidel Castro được biết đến như là “El Comandante” (Tư lệnh) của cách mạng Cuba.
Kiên trì chống đế quốc
Người viết tiểu sử Leycester Coltman đã mô tả Chủ tịch Fidel Castro là “người nhiệt huyết, tận tâm, trung thành, hào phóng và hào hiệp nhưng luôn giữ thái độ không khoan nhượng với kẻ thù”. Đó chính là chủ nghĩa đế quốc và tay sai của chúng. Bởi vậy, đánh giá về Chủ tịch Fidel Castro, đạo diễn Mỹ Oliver Stone cũng nói về Chủ tịch Fidel Castro như sau: “Chúng ta phải nhìn nhận Fidel như một trong những người sáng suốt, biết lẽ phải nhất trên Trái đất này, một trong những người chúng ta cần hỏi ý kiến”.
Bởi vậy đối với nước Mỹ, Chủ tịch Fidel Castro đã nhiều lần lên án và đấu tranh không khoan nhượng đối với sự hiếu chiến và dã tâm của Mỹ đối với Cuba. Trong cuốn “Những trích dẫn của ông Kennedy” của Gerald C.Gardner năm 1962, Tổng thống Mỹ John F.Kennedy đã nói rằng: “Tham vọng của Castro đã vượt xa bến bờ của riêng ông”.
 |
| Chủ tịch Cuba Fidel Castro tự nhận là em của Anh hùng Núp. |
Điều này ý nói Chủ tịch Fidel Castro sẽ biến Cuba thành “ngọn hải đăng” của cách mạng Mỹ Latin trong việc chống lại sự hiện diện của Mỹ. Bởi vì năm 1960, Chủ tịch Fidel Castro đã quốc hữu hóa tất cả doanh nghiệp Mỹ ở Cuba và ngày 16/4/1961, Chủ tịch Fidel Castro cũng tuyên bố tính chất xã hội chủ nghĩa của cách mạng Cuba. Dó đó, ngày 17/4/1961, Mỹ đã chi 10 triệu USD và yểm trợ 1.300 lính Cuba lưu vong đổ bộ lên vùng vịnh Con Lợn.
Tuy vậy, nhóm quân lưu vong này đã bị đánh tan bởi Quân đội Cách mạng Cuba trong thời gian ngắn ngủi với hơn 1.000 tên bị bắt sống. Đích thân Chủ tịch Fidel Castro đã chỉ huy trận đánh trên một chiếc xe tăng T-34 dẫn đầu đội hình chiến đấu của quân đội Cuba trong cuộc chiến trên vịnh Con Lợn. Đặc biệt chiếc T-34 do ông chỉ huy đã bắn hạ 2 chiếc xe tăng M4 Sherman của quân lưu vong trong khi tham chiến.
Ngày 1/5/1961, Chủ tịch Fidel Castro tuyên bố Cuba là một quốc gia xã hội chủ nghĩa. Ông tuyên bố: “Tại châu Mỹ Latinh này, không có một chính phủ nào dân chủ hơn chính phủ cách mạng của chúng ta... Nếu ngài Kennedy không ưa xã hội chủ nghĩa, thì chúng ta cũng ghét chủ nghĩa đế quốc vậy. Chúng ta căm ghét chủ nghĩa tư bản”.
Vào năm 1962, nhằm cản trở sự bành trướng của tên lửa hạt nhân Mỹ trên thế giới và bảo vệ Liên Xô và các nước chủ nghĩa xã hội anh em trước những tên lửa hạt nhân của Mỹ được đặt tại Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp, Chủ tịch Fidel Castro đồng ý cho Liên Xô bố trí các tên lửa mang đầu đạn hạt nhân tại đất nước mình. Chủ tịch Fidel Castro đã nói: “Chúng tôi đồng ý để bố trí tên lửa Liên Xô ở hòn đảo chúng tôi. Chúng tôi có thể sẽ là những người phải hy sinh trước tiên trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc Mỹ”.
Bởi vậy, Cơ quan nghiên cứu an ninh nhà nước Cuba cho hay có 637 âm mưu và 164 lần ám sát Chủ tịch Fidel Castro trong giai đoạn 1958-2000. Các âm mưu ám sát bao gồm xì-gà tẩm độc hoặc tẩm thuốc nổ, bút bi chứa ống tiêm tẩm chất độc chết người, và thuê mafia ám sát... Chính vì bản lĩnh của một người chiến sĩ cộng sản quốc tế chân chính, không hề run sợ trước các thế lực phản động của Mỹ nên Chủ tịch Fidel Castro luôn được nhân dân Cuba và nhân dân thế giới hết lòng ủng hộ, bảo vệ.
 |
| Bức ảnh chụp Chủ tịch Cuba Fidel Castro và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. |
Chẳng hạn, Chủ tịch Fidel Castro trong năm 1959 đã đến thăm Mỹ và cầm trên tay một tờ báo ở New York viết về âm mưu ám sát mình. Khi được hỏi về âm mưu ám sát nhằm vào mình, Chủ tịch Fidel Castro lạc quan trả lời: “Ở Cuba, họ có xe tăng, máy bay mà cuối cùng họ vẫn phải bỏ chạy. Vậy thì ở đây họ định làm gì? Tôi vẫn ngủ ngon và không thấy lo lắng chút nào cả”. Vượt qua mọi khó khăn và âm mưu lật đổ, Chủ tịch Fidel Castro vẫn bình an vô sự qua 9 đời tổng thống Mỹ, từ thời Dwight Eisenhower đến Bill Clinton và cả khi ông về nghỉ hưu khi Tổng thống George W.Bush đang lãnh đạo Nhà Trắng với kế hoạch “Cuba dân chủ”!
Ngày 18/2/2008, sau gần 50 năm điều hành đất nước, Chủ tịch Fidel Castro từ chức Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Tổng tư lệnh quân đội nhân dân Cuba. “Đây không phải là lời chia tay của tôi gửi đồng bào. Ước nguyện lớn nhất của tôi là làm một người lính trên mặt trận ý tưởng”, Chủ tịch Fidel Castro bảy tỏ trong bức thư gửi nhân dân Cuba đăng trên báo Granma.
Sau đó Chủ tịch Fidel Castro liên tục có những bài viết phản ánh sắc sảo đăng trên tờ Granma, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Cuba. Tất cả những sự kiện quan trọng ông đều có bài phản ánh, như sự kiện Bin Laden bị Mỹ tiêu diệt trên đất Pakistan, khủng hoảng nợ ở Mỹ, cuộc chiến của Mỹ ở Iraq, Afghanistan...
Ngày 26/11/2016, truyền hình nhà nước Cuba đã đưa tin Lãnh tụ cách mạng Fidel Castro đã từ trần vào 22h29 tối 25/11/2016 (giờ Cuba), hưởng thọ 90 tuổi. Đưa tin về sự kiện này, báo New York Times của Mỹ viết: “Nhà cách mạng Cuba đánh bại Mỹ đã qua đời”. Trước đó, vào năm 2012, Tạp chí Time của Mỹ cũng từng vinh danh lãnh tụ Fidel Castro là một trong 100 nhân vật có sức ảnh hưởng nhất mọi thời đại.
Tự nhận là em của Anh hùng Núp
Sau khi Cách mạng thành công, Cuba đẩy mạnh việc tìm hiểu cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ của nhân dân Việt Nam, lấy đó làm bài học thực tiễn sinh động trong cuộc chiến chống chủ nghĩa đế quốc Mỹ của Cuba. Cuba đã cho dịch hàng loạt cuốn sách từ tiếng Việt sang tiếng Tây Ban Nha như “Chiến tranh nhân dân, Quân đội nhân dân” của Đại tướng Võ Nguyên Giáp; “Đất nước đứng lên” của Nguyên Ngọc với nhân vật Anh hùng Núp mà Chủ tịch Fidel Castro và các đồng chí của ông ngưỡng mộ từ lâu nhằm phổ biến rộng rãi trong nhân dân và truyền bá sang các nước khác ở khu vực Mỹ Latin.
“Đất nước đứng lên” là cuốn tiểu thuyết của nhà văn Nguyên Ngọc viết về chặng đường chiến đấu bất khuất chống thực dân Pháp của những nhân vật mà nguyên mẫu là Anh hùng Núp và đồng bào Tây Nguyên. Cuốn sách được dịch sang tiếng Tây Ban Nha và phát hành ở Cuba lập tức làm say mê Chủ tịch Fidel Castro. Bởi vậy Chủ tịch Fidel Castro rất muốn mời Anh hùng Núp sang thăm Cuba. Bà Menba Hécnanđê - Chủ tịch Ủy ban Cuba đoàn kết với Việt Nam nhớ lại: “Chính Fidel Castro là người đầu tiên đã phát hiện ra Việt Nam và tìm thấy ở đây một tiềm năng cách mạng rất lớn, điều đang cần cho cách mạng Cuba”.
Vào dịp kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1964, Cuba tổ chức đợt đoàn kết từ ngày 15 đến ngày 23/7 với nhiều hoạt động độc đáo. Một nét độc đáo của đợt hoạt động đoàn kết này là việc Đảng, Nhà nước Cuba mời Anh hùng Núp - người con của núi rừng Tây Nguyên, một trong những biểu tượng cao đẹp của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp sang Cuba. Đây chính là mong muốn của Chủ tịch Fidel Castro và cũng của toàn thể nhân dân Cuba muốn tận mắt thấy Anh hùng Núp, người chỉ dùng vũ khí thô sơ mà cùng buôn làng đánh được giặc Pháp.
Ngay từ giây phút đầu đặt chân đến Cuba, Anh hùng Núp đã thấy không khí thân mật như khi ở buôn làng. Chủ tịch Fidel Castro, Raul Castro và Che Guevara đã tiếp đón Anh hùng Núp. Chủ tịch Fidel Castro nhiều râu, mắt sáng, nói cười to đã hỏi tuổi Anh hùng Núp rồi tự nhận là em. Bởi Anh hùng Núp sinh ngày 2/5/1914 còn Chủ tịch Fidel Castro sinh ngày 13/8/1926.
Nghe Chủ tịch Fidel Castro nói vậy Anh hùng Núp cười vang rồi nói: “Đồng chí ít tuổi nhưng đồng chí là chỉ huy cao nên là anh”. Chủ tịch Fidel Castro xua xua bàn tay rộng rồi nói: “Đã là anh em thì không nói đến cấp chức. Ai hơn tuổi, người đó là anh. Đồng chí Núp làm anh mới đúng! Cách mạng Cuba phải học tập kinh nghiệm những người anh em đi trước!”.
Tất cả mọi người nghe thấy vậy đều cười vui vẻ. Bởi vì tất cả biết rằng Cuba luôn mong muốn học tập Việt Nam, một đất nước có bề dày đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân đế quốc.
Chủ tịch Fidel Castro nói tiếp: “Nhân dân Cuba thấy nhìn thấy anh còn sống, lại khỏe mạnh thế này là mừng rồi, vì mọi người đọc sách thấy anh khổ quá, đồng bào Tây Nguyên khổ quá. Thiếu đến cả muối ăn thì thật không tưởng tượng nổi! Vậy mà vẫn đánh Pháp, mà lại thắng bằng cung tên rất thô sơ thì thật kỳ lạ! Cuốn sách viết về anh đối với nhân dân Cuba là cuốn sách gối đầu giường đấy!”.
Anh hùng Núp không ngờ câu chuyện của buôn làng mình, đất nước mình lại được nhân dân Cuba cảm thông, chia sẻ đến như thế. Những ngày ở Cuba, Chủ tịch Fidel Castro đã dặn dò Chủ tịch Cuba Raul Castro và Che Guevara đích thân đưa Anh hùng Núp đi thăm các đơn vị quân đội và các nhà máy, nông trường. Tới đâu Anh hùng Núp cũng nghe nhân dân Cuba reo to: “Du kích Núp! Du kích Việt Nam! Thần thoại! Thần thoại!”.
Nhân dân Cuba vây quanh Anh hùng Núp và một điệu múa bột phát chợt nổi lên. Những đôi chân họ nhún nhảy, hai tay vỗ vào nhau. Anh hùng Núp thấy người Cuba giống người Tây Nguyên của mình quá. Cũng mạnh mẽ, sôi nổi, bụng dạ hào phóng như cánh cửa bỏ ngỏ. Bị cuốn vào những vũ điệu đó, Anh hùng Núp thấy mình như đang ở buôn làng Tây Nguyên.
Chuyến đi ấy, Anh hùng Núp phải từ biệt đất nước Cuba sớm hơn dự định. Bởi vì lúc đó hàng dàn máy bay Mỹ đang ném bom Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị. Cả Cuba biết tin đã ầm ầm phẫn nộ. Anh hùng Núp nóng lòng trở về nước tham gia kháng chiến chống Mỹ. Khi chia tay, Chủ tịch Fidel Castro gửi tặng Bác Hồ một hộp xì-gà, đặc sản của Cuba và nhờ Anh hùng Núp mang giùm. Chủ tịch Fidel Castro cũng nhờ Anh hùng Núp về thưa với Bác Hồ rằng: “Trong cuộc chiến đấu mới này, Việt Nam cần gì đã có Cuba”.
Sau lần gặp Anh hùng Núp, Che Guevara - một đồng chí thân thiết của Chủ tịch Fidel Castro đã xin rời Cuba cùng với đội ngũ gồm các chiến sĩ du kích kiên trung lên đường đi chiến đấu giải phóng các dân tộc anh em còn bị áp bức ở Mỹ Latin. Từ tháng 1/1965, Che Guevara rời Cuba để đến với Congo và sau đó là Bolivia nhằm mục đích khởi động một cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, để biến các nước này thành một, hai, ba và nhiều Việt Nam đang kiên cường chống Mỹ. Và cũng từ đấy trên Đài Phát thanh và Truyền hình Cuba hàng ngày phát đi, phát lại vở kịch với nhan đề “Người anh hùng của núi rừng” chuyển thể theo nội dung cuốn tiểu thuyết “Đất nước đứng lên” của nhà văn Nguyên Ngọc.
Đặc biệt, sau cuộc gặp với Anh hùng Núp, một điển hình của dân tộc Việt Nam gan góc đánh Pháp, đánh Mỹ, Chủ tịch Fidel Castro đã dành một tình cảm đặc biệt đối với cách mạng Việt Nam. Ngày 2/1/1966, khi nhân dân Việt Nam bước vào giai đoạn gay go nhất của cuộc đụng đầu lịch sử đối với đế quốc Mỹ, trong cuộc mítting có trên 1 triệu người Cuba tham dự và khách mời của các nước đến từ các châu Á, Phi, Mỹ Latinh, Chủ tịch Fidel Castro tuyên bố: “Vì Việt Nam Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”. Lời tuyên bố chí tình ấy đã làm rung động cả lương tri nhân loại. Hàng ngàn thanh niên Cuba viết đơn tình nguyện xin đến Việt Nam để cùng nhân dân Việt Nam đánh Mỹ.
Trong tháng 9/1973, bất chấp sự nguy hiểm, Chủ tịch Fidel Castro đã đến tận khu giải phóng Quảng Trị. Hình ảnh Chủ tịch Fidel Castro đứng trên chiếc xe tăng Mỹ phất cao lá cờ truyền thống bách chiến bách thắng của Quân giải phóng miền Nam Việt Nam mãi là biểu tượng cho tình hữu nghị giữa Cuba và Việt Nam và cũng là biểu tượng cho sự hữu nghị chân chính của mọi thời đại.
