Điều không muốn
Dù không phải vấn đề mới nhưng tình trạng quấy rối tình dục nơi công cộng, đặc biệt với trẻ em gái, phụ nữ và nhóm LGBTIQ+ (đồng tính nam, đồng tính nữ, chuyển giới...) vẫn đang diễn ra khá phổ biến với tính chất ngày càng phức tạp.
Đặc biệt là khi nó có thể xảy ra ở cả không gian hữu hình, những nơi công cộng như nhà chờ xe bus, xe bus, công viên, rạp chiếu phim... đến những không gian vô hình như không gian mạng. Mặc dù nhận được sự quan tâm cũng như nỗ lực giải quyết từ các bên liên quan như các cơ quan nhà nước, trường học, các tổ chức xã hội và cộng đồng nhưng các vụ quấy rối, xâm hại tình dục vẫn diễn ra phổ biến với tính chất ngày càng phức tạp. Đặc biệt, trong thời điểm dịch bệnh COVID-19 diễn ra, vấn nạn quấy rối tình dục trên không gian mạng gia tăng mạnh mẽ hơn.
Theo Báo cáo Khảo sát An toàn của em gái ở nơi công cộng và trên phương tiện công cộng của Tổ chức Plan International Việt Nam thực hiện năm 2014, 31% trong số 1.128 các em gái được hỏi đã từng bị quấy rối tình dục khi đi xe buýt và chỉ có 13% em gái và 8% em trai cho rằng các em gái luôn luôn cảm thấy an toàn nơi công cộng.
Về những biện pháp ứng phó và phòng chống quấy rối trên không gian mạng, chuyên gia Mai Thị Bưởi - Trưởng phòng đào tạo, Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học về Giới, Gia đình, Phụ nữ và Vị thành niên (CSAGA) chia sẻ: “Khi bị quấy rối trên mạng xã hội, chúng ta nên chặn ngay nick của họ. Trước khi chặn, hãy nói rõ với họ hành vi mà họ đang thực hiện là hành vi quấy rối sau đó chặn nick họ để bảo vệ chính bản thân mình. Còn hướng giải quyết, chúng ta nên tìm đến một bên thứ 3 (ví dụ các tổ chức bảo vệ giới) để có thể nhận được lời khuyên đúng đắn cho hành động của mình”.
Theo khảo sát của câu lạc bộ Thủ lĩnh của sự thay đổi Trường Đại học Giao thông Vận tải Hà Nội vào tháng 10/2021 với 100 sinh viên: 75% những người được hỏi đã từng bị quấy rối, xâm hại, trong đó có đến 58.3% thủ phạm là những người đàn ông xa lạ. Những năm gần đây, với việc bước vào thời đại 4.0, khi mà chỉ cần chiếc điện thoại thông minh là đã có thể tiếp cận internet dễ dàng và nhanh chóng thì phụ nữ, trẻ em gái và nhóm LGBT còn đứng trước nguy cơ là nạn nhân của quấy rối trên môi trường mạng.
Ngay trong buổi tọa đàm “Điều tớ không muốn” do Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững MSD – United Way Việt Nam phối hợp cùng Khoa Công tác xã hội - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội mới tổ chức, qua chia sẻ của các bạn sinh viên có thể thấy tỉ lệ các bạn gái, phụ nữ là nạn nhân của nạn quấy rối tình dụ nơi công cộng và trên không gian mạng rất lớn.
Em Giáp Đình Ngự Bình, sinh viên K70 Khoa Công tác xã hội Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: “Vấn đề quấy rối rất phổ biến trong trường học và nơi công cộng như trên xe bus. Những hành vi quấy rối phổ biến nhất mà bạn trẻ hay gặp như quấy rối trên không gian mạng qua tin nhắn và bị động chạm vào cơ thể”. Chia sẻ từ nhiều sinh viên tham gia tọa đàm cũng chỉ ra, kẻ quấy rối có thể là từ chính những người thân xung quanh các em gái và phụ nữ, dưới vai trò là người thân trong gia đình, những lời tố cáo của nạn nhân với phụ huynh là bị lờ đi và cho rằng đó chỉ là cử chỉ thể hiện sự quý mến, thân thiết giữa họ hàng với nhau…
Là thanh niên, đừng im lặng!
Phân tích nguyên nhân của những “điều không muốn”, ông Trần Quang Thọ - đại diện Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) – United Way Việt Nam nêu quan điểm, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến điều này, nhưng nguyên nhân sâu xa hơn cả chính là những định kiến giới, bất bình đẳng giới. Có khi nhiều người cho đó là chuyện bình thường bởi quan điểm “Làm hoa cho người ta hái, làm gái cho người ta trêu”, hay nếu các em gái bị quấy rối, các em lại có thể bị mặc định “Con gái mà, chuyện bình thường”. Việc đổ lỗi cho nạn nhân như “chắc lại ăn mặc hở hang hay thế nào!”, “ai bảo ra đường vào giờ đấy”… cũng khiến các nạn nhân không thể lên tiếng, người chứng kiến thì im lặng, thờ ơ. Đó là cách dung dưỡng cho các hành vi xấu tiếp diễn và leo thang. “Tôi xin khẳng định, chuyện quấy rối không thể là chuyện bình thường, không có bất kỳ nguỵ biện nào hợp lý cho việc quấy rối, xâm hại và không thể dung thứ” – ông Thọ nhấn mạnh.
 |
| Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tham dự tọa đàm thanh niên “Điều tớ không muốn”. |
Dưới vai trò không chỉ là giảng viên khoa Công tác xã hội và còn là người có nhiều năm nghiên cứu, quan sát và tư vấn trong lĩnh vực xã hội, TS. Nguyễn Lê Hoài Anh – Phó Trưởng Bộ môn Cơ sở CTXH, Khoa Công tác xã hội Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: “Khi bị quấy rối, mọi người thường có tâm lý sợ hãi và im lặng vì khi thổ lộ ra bản thân sẽ bị mọi người đổ lỗi, đánh giá, bàn tán hoặc thậm chí bị trả thù bởi người quấy rối. Im lặng chỉ làm danh sách nạn nhân gia tăng, nếu chúng ta tiếp tục im lặng mọi người xung quanh sẽ là những nạn nhân tiếp theo của quấy rối, không chỉ riêng chúng ta. Nhiều khi chúng ta cũng thiếu kỹ năng để ứng phó trước vấn đề quấy rối, không biết nhiều thông tin địa điểm để lên án... chúng ta thiếu rất nhiều thứ vì vậy mới chọn im lặng. Vì vậy, các bạn trẻ nên và có thể tham gia các hoạt động như tọa đàm hôm nay, tìm hiểu và học hỏi thêm nhiều kiến thức và chuẩn bị đầy đủ hành trang để bảo vệ bản thân”.
Theo TS. Nguyễn Lê Hoài Anh, Trường ĐH Sư Phạm Hà Nội là một trường đại học luôn tích cực hưởng ứng chuỗi hoạt động nhằm xây dựng không gian an toàn, các sinh viên của khoa Công tác xã hội của trường đã được học hỏi rất nhiều kiến thức khi giáo viên lồng ghép rất nhiều nội dung vào chương trình đào tạo. Bên cạnh đó, trường còn tổ chức rất nhiều cuộc thi để giúp các em học hỏi kiến thức về quấy rối, xâm phạm tình dục nói riêng và về giới nói chung. “Chúng tôi luôn cố gắng tạo ra một môi trường văn mình, an toàn nhất để các bạn phát triển và học tập. Chúng tôi sẽ tiếp tục các hoạt động: triển khai với khoa Tâm lý xây dựng “Trường học an toàn”, và đồng thời phối hợp cùng Viện MSD thực hiện nhiều hơn nữa các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức và kĩ năng cho các bạn sinh viên”, theo TS. Nguyễn Lê Hoài Anh.
Đại diện sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, bạn Giáp Đình Ngự Bình - sinh viên K70, khoa Công tác xã hội chia sẻ: “Là sinh viên của khoa Công tác xã hội và cũng thuộc thế hệ thanh niên thời đại mới, tôi nghĩ chúng tôi sẽ lên tiếng trước những hành vi quấy rối, kêu gọi mọi người cùng chung tay và đưa nạn quấy rối tình dục nơi công cộng vào các đề tài nghiên cứu để vấn đề được giải quyết triệt để”.
Là một nhà sáng tạo nội dung tích cực trong các chiến dịch cộng đồng, Nguyễn Việt Anh - thành viên nhóm Vlog 1977 khách mời của tọa đàm chia sẻ: “Đại diện cho sinh viên, mình nghĩ thế hệ thanh niên sẽ cố gắng, và hành động quyết liệt chống nạn quấy rối tình dục qua các hoạt động và sản phẩm truyền thông tuyên truyền. Mình mong rằng mỗi sản phẩm của mình sẽ phần nào ngăn chặn được những hành vi của mọi người. Mình cũng muốn gửi thông điệp đến mọi người hãy trân trọng giá trị của bản thân mình, yêu thương bản thân, có như vậy khi gặp tình trạng quấy rối các bạn mới đưa ra những phương pháp giải quyết đúng đắn nhất”.
“Những con số đáng báo động được thống kê để nói về tình trạng quấy rối và xâm hại tình dục còn rất ít, chỉ phản ánh một phần các diễn biến tình trạng đang diễn ra phức tạp liên quan đến vấn đề này. Hiện nay những hình thức quấy rối nơi công cộng và đặc biệt trên không gian mạng rất đa dạng, khó đoán, ranh giới giữa những lời nói, hành động thể hiện tình cảm bình thường với hành vi quấy rối cũng rất mong manh”.
TS.Nguyễn Lê Hoài Anh
x
