Hát bội vẫn còn đất sống

Lối diễn xuất của hát bội nặng tính ước lệ, điệu bộ đi đứng đều biểu lộ
Lối diễn xuất của hát bội nặng tính ước lệ, điệu bộ đi đứng đều biểu lộ
(PLVN) - Giữa muôn vàn cái hay, cái mới mẻ của một thời đại công nghệ, người trẻ chỉ cần một chiếc smartphone là có thể vô tư thưởng thức những “món” nghệ thuật hiện đại, độc đáo và đa dạng trên toàn thế giới. Dường như những loại hình mang tính truyền thống, dân gian như hát bội, cải lương chưa đủ sức kéo người xem về phía mình, song không phải vì thế mà hết đất sống. 

Độc đáo hát bội 

Hát bội (còn gọi là hát bộ hay tuồng) được đánh giá là bộ môn nghệ thuật sân khấu mang tính ước lệ cao, phức tạp trong lối hát, điệu múa và đòi hỏi người hát không chỉ ở năng khiếu, kỹ thuật diễn mà phải có một lòng yêu nghề nồng nhiệt.

Ngày xưa, tuồng vốn chỉ hát trong cung đình, cho vua chúa và quan lại xem. Sau này, nó xuất hiện trong dân gian là bởi lẽ, người ta quan niệm “sống làm tướng, thác làm thần”, nên loại hình này được đem diễn ở các đình làng, nơi thờ các vị tướng, vị thần.

Ban đầu, tuồng chỉ xuất hiện ở miền Bắc, sau đó dần “bôn ba” vào miền Nam, từ tên gọi hát tuồng cũng chuyển thành hát bội (hay hát bộ). Hát bộ, từ “bộ” nghĩa là bộ tịch, ý chỉ động tác, diễn xuất. Còn tên hát bội, từ “bội” này nằm trong “thập bội”, nghĩa là hơn gấp nhiều lần, ý chỉ đây là loại hình nghệ thuật cao hơn những nghệ thuật khác.

Khi hát bội vào miền Nam, cách hát được biến tấu khác đi, sáng tạo theo bài bản riêng, màu sắc riêng. Người ta sẽ dựa theo một số giai điệu của đờn ca tài tử như bài đờn Nam Xuân, Nam Ai, Xuân Nữ... làm nên chất riêng của hát bội Nam Bộ. Theo thời gian, hát bội ở 3 miền dần có nét độc đáo, đặc trưng riêng biệt. 

Chưa đủ sức kéo người xem

Giữa muôn vàn cái hay, cái mới mẻ của một thời đại công nghệ, người trẻ chỉ cần một chiếc smartphone là có thể vô tư thưởng thức những “món” nghệ thuật hiện đại, độc đáo và đa dạng trên toàn thế giới.

Dường như những loại hình mang tính truyền thống, dân gian như hát bội, cải lương, múa rối... chưa đủ sức kéo người xem về phía mình. Tuy nhiên, hát bội vốn chủ yếu phục vụ cho các lễ hội, đình thần nên khi nào vẫn còn lễ hội, vẫn còn cúng đình thì khi đó hát bội vẫn còn đất sống.

Ở phương diện khác, có thể thấy cải lương và hát bội cùng là nghệ thuật trình diễn dân tộc. Ở tuồng, người ta chú trọng thủ pháp khoa trương cách điệu và ước lệ tượng trưng. Lối diễn nặng hơn cả cải lương hồ quảng, trong khi cải lương hồ quảng diễn nặng hơn cải lương.

Khán giả vẫn còn mê hát bội
Khán giả vẫn còn mê hát bội

Bởi vậy, cải lương dễ học, dễ diễn hơn hát bội rất nhiều. Đây là lí do để giải thích vì sao người ta đặt hát bội là môn nghệ thuật có tầm cao hơn những nghệ thuật khác. Thay vì trong cải lương người ta “hò ơi” thì hát bội phải “ư ử ư”. 

Nếu người hát hát không đúng tiết tấu thì người nghe chỉ nghe mấy từ “ư ư” mà không hiểu gì, nghe không rõ lời. Không phải “ư” ở đâu cũng được, mà phải có nhịp phách đàng hoàng. Dẫn chứng như câu: “Thập vạn ư hùng ư binh ử ử ư đáo trận ư ự tiền”, “Giục mã a phi đề quốc khúc tự đào khê mang ừ nới lộ”.

Ngày xưa, vì người ta thường hát theo truyện Tàu nên những câu từ mang đậm văn nho và đôi khi người hát họ chỉ biết câu là vậy thôi chứ cũng không hiểu hết, không dịch hết được đâu. Sau này, khi dạy lại cho con cháu, người ta bắt đầu viết lại những lời văn mới cho dễ hiểu.

Đọc thêm

Dalat Best Dance Crew 2025 không bán vé

Dalat Best Dance Crew 2025 không bán vé
(PLVN) - Ông Trần Đình Tài - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Hoa Sen cho biết chương trình Dalat Best Dance Crew 2025 sẽ mở cửa tự do để khán giả có thể hòa cùng vũ điệu sôi động của các nhóm nhảy.

“Điểm hẹn tài năng 2025” - không giới hạn sáng tạo

“Điểm hẹn tài năng 2025” - không giới hạn tài năng (Ảnh: BTC).
(PLVN) - Chương trình “Điểm hẹn tài năng 2025” là sự kết hợp hài hòa giữa chuyên môn và yếu tố giải trí. Thí sinh sẽ được phát triển trong một không gian sáng tạo không giới hạn, nơi tài năng và dấu ấn cá nhân được tôn vinh.

TP HCM chiếu phim kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước

TP HCM chiếu phim kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước
(PLVN) - Tối 26/4, triển lãm, chiếu phim kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) chủ đề “Âm vang đại thắng mùa xuân 1975 trong điện ảnh” sẽ khai mạc tại phố đi bộ Nguyễn Huệ, TP HCM.

'Đất ơi nở hoa' - Ca khúc mừng thống nhất non sông

 NSƯT Hoàng Tùng thể hiện ca khúc "Đất nước nở hoa". (Ảnh H.V)
(PLVN) - Chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung vừa sáng tác tác phẩm “Đất ơi nở hoa”. Tác phẩm như lời tri ân của nhạc sĩ với quê hương, đất nước, với mẹ trong những ngày tháng tư lịch sử đong đầy những cảm xúc thương yêu, tự hào.

Hòa nhạc “Tchaikovsky’s night” công diễn những tác phẩm bất hủ

Hòa nhạc “Tchaikovsky’s night” công diễn những tác phẩm bất hủ
(PLVN) -  “Tchaikovsky’s night” – chương trình hòa nhạc giao hưởng tối 19/4 là sân khấu nghệ thuật đặc biệt với sự tham gia của Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội. Với vai trò là đơn vị đồng hành, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) mong muốn lan toả tình yêu âm nhạc cổ điển đến đông đảo khán thính giả Việt.

Cục trưởng Nguyễn Xuân Bắc: Bất kỳ ai quảng cáo sai sự thật đều phải chịu trách nhiệm trước pháp luật

BTV Quang Minh, MC Vân Hugo bị xử phạt vì quảng cáo sai sự thật.

(PLVN) - Theo Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Xuân Bắc, bất kỳ công dân nào có hành vi quảng cáo sai sự thật, bán hàng giả… đều chịu trách nhiệm trước pháp luật, không chỉ riêng những người nổi tiếng; Liên quan tới việc quảng cáo sữa sai sự thật, dự kiến BTV Quang Minh và MC Vân Hugo sẽ bị phạt với tổng số tiền là 107,5 triệu đồng.

41 thí sinh rạng rỡ tại đêm chung khảo 'Hoa hậu Việt Nam 2024'

Các thí sinh rạng rỡ, duyên dáng với trang phục áo dài truyền thống. (Ảnh BTC)
(PLVN) - Bám sát chủ đề “Rạng rỡ Việt Nam” và bốn trụ cột: “Nhan sắc - Văn hóa - Trí tuệ - Cống hiến”, 41 thí sinh có màn thể hiện ấn tượng tại đêm chung khảo "Hoa hậu Việt Nam 2024" diễn ra tối 20/4/2025 tại Cung thể thao Quần Ngựa (Ba Đình, Hà Nội).

Sân khấu kịch nỗ lực đưa lịch sử đến gần khán giả trẻ

Sân khấu kịch nỗ lực đưa lịch sử đến gần khán giả trẻ
(PLVN) - Sau “Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử”, “Lệ Chi Viên! (Bí mật vườn Lệ Chi)” là vở diễn tiếp theo của chương trình “Sân khấu Sử Việt học đường” được Sân khấu kịch Idecaf (nay là Nhà hát kịch Idecaf) thực hiện mục tiêu lan tỏa tinh thần yêu sử đến thế hệ trẻ.