Cứ sau tết vài ngày, thường có đám gánh hát bội xuôi về miền quê biểu diễn. Những ngày ấy là những ngày lũ trẻ chúng tôi rất vui mừng và thích thú. Không như ở thành phố bây giờ, người ta dùng xe ô tô có loa phóng thanh chạy quanh các phố chính thông báo và phát tờ rơi. Còn ở quê, quảng cáo cho đêm hát bội ngày ấy, người ta dùng xe đạp chạy quanh các đường làng mang theo chiếc trống nhỏ bịt bằng da trâu giục trống từng hồi cùng với chiếc loa thiếc rao lên.
Lũ trẻ chúng tôi, kéo nhau hàng đoàn chạy theo reo hò ầm ĩ. Sân khấu dành cho đêm hát bội là khu vực đất rộng của làng. Những vở hát bội ngày ấy là những tuồng tích ngày xưa như : Phạm Công Cúc Hoa, Lâm Sanh Xuân Nương, Thoại Khanh Châu Tuấn… Những gánh hát bội ấy thường đi bằng ghe bầu đến bến sông, thỉnh thoảng có đoàn đi bằng xe riêng của mình.
Vào những đêm có hát bội, người ta thường ăn cơm sớm. Các cụ bà thi chuẩn bị một túi trầu cau cùng với cái quạt mo, người lớn thì dắt theo con ra sân làng để xem hát. Lũ trẻ chúng tôi và vội vài chén cơm rạo rực chờ người lớn dẫn đi xem. Hối ấy đâu có tiền nhiều, cha mẹ dẫn đi xem một vài đên đầu, những đêm sau vì thèm xem nên chúng tôi rủ nhau “ coi cọp”. Cái cảnh “coi cọp” gian nan đáo để.
Muốn được coi, chúng tôi bàn nhau nghiên cứu hàng rào của sân khấu, và sau đó tìm cơ hội lẻn vào núp dưới gầm sân khấu trước giờ biểu diễn, mặc cho kiến cắn, muỗi đốt. Khi buổi hát mở đầu được một lúc chúng tôi mới chui ra ngồi bệch xuống đất mà xem. Có nhiều lần bị người trong đoàn hát bắt được chúng tôi bị véo tai, đá đít nhưng vì quá ghiền xem hát chúng tôi vẫn cứ liều mình “coi cọp”.
Không chỉ xem hát, chúng tôi còn bắt chước họ sang bên chợ, đến hàng may, nhặt những mãnh vải màu đủ kiểu về cột quanh trán, thắt ngang lưng, cột vào các thanh kiếm gỗ tự chế ra ruộng múa may hát theo câu đực câu cái của các đào kép và cùng vỗ tay thích chí. Những cú bay trên sân khấu ngoạn mục của các đào kép cũng được chúng tôi học tập bằng cách lấy dây dừa cột ngang lưng những đứa nhỏ và vắt qua nhánh cây thù đâu (sầu đông) còn những đứa lớn thì kéo lên, đứa nhỏ đu đưa lộn đầu xuống đất rồi cười vang khắp xóm.
Đón xuân này nhớ xuân xưa, mùa xuân cùng với những đêm hát bội. Theo thời gian và nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân chuyển dần theo nhịp sống hiện đại, nói theo các nhà lý luận: những gánh hát bội mất dần vai trò lịch sử trong đời sống cộng đồng. Nhưng với chúng tôi, lũ trẻ ngày xưa, mỗi lần xuân về lòng cũng còn thấy nhớ nhớ những đêm hát bội ngày xuân nơi chốn quê nhà.
_MDRC.jpg)
