Trung tướng cho biết những kết quả hoạt động của Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam trong thời gian qua?
- Đáp ứng sự mong mỏi của hàng chục vạn gia đình liệt sĩ, của toàn dân và xã hội, Hội HTGĐLS Việt Nam ra đời vào tháng 9/2010 với tôn chỉ mục đích hoạt động là tôn vinh và tri ân các anh hùng liệt sĩ, gia đình liệt sĩ. Trong đó, nhiệm vụ tham gia tìm kiếm thông tin về liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ còn thiếu thông tin được đặc biệt coi trọng. Hiện nay, Hội có hàng nghìn hội viên là cán bộ, nhân viên đang công tác, hoặc đã nghỉ hưu, nhiều người là thương binh, thân nhân liệt sĩ, hoặc sinh sống ở nước ngoài nhưng vì nghĩa tình với đồng đội đã hy sinh, nỗi đau của các gia đình liệt sĩ, đã tích cực tham gia các hoạt động; tham gia tìm kiếm, quy tập hài cốt đồng đội, người thân...
Ngay sau khi ra đời, Hội HTGĐLS Việt Nam đã được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết gửi thư chúc mừng động viên, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến thăm hoặc gửi thư động viên, cổ vũ; thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về công tác Tri ân liệt sĩ và đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Năm 2011, Hội đã phối hợp với Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học - Công nghệ Việt Nam, Viện Pháp y Quân đội và sau này là Viện Pháp y Quốc gia tiến hành giám định ADN, xác định danh tính liệt sĩ (hỗ trợ cho các gia đình liệt sĩ từ nguồn kinh phí xã hội hóa). Năm 2013, Hội cùng một số cơ quan chuyên môn, các địa phương và Ban Liên lạc mặt trận 31 toàn quốc tiến hành lấy mẫu sinh phẩm hơn 1.050 thân nhân liệt sĩ ở 36 tỉnh, thành phố trong cả nước để giám định ADN xác định danh tính liệt sĩ tại Nghĩa trang hữu nghị Việt - Lào, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An; tiến hành lấy mẫu hài cốt liệt sĩ và mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ theo nhóm mộ liệt sĩ để giám định ADN xác định danh tính liệt sĩ trên địa bàn hai tỉnh Quảng Bình, Thừa Thiên - Huế. Đến nay, Hội đã tiếp nhận và giám định hơn 700 hài cốt liệt sĩ, đạt kết quả giám định đúng danh tính liệt sĩ hơn 76%; tổ chức 28 đợt trao kết quả giám định đúng cho gia đình liệt sĩ xác định đúng danh tính, “trả lại tên” cho gần 600 liệt sĩ.
Với phương châm xã hội hóa công tác tri ân liệt sĩ, Hội đã tặng hơn 200 nhà tình nghĩa, hơn 2.000 sổ tiết kiệm, hàng nghìn suất quà cho các gia đình liệt sĩ có hoàn cảnh khó khăn, hàng trăm suất học bổng cho con cháu liệt sĩ, với tổng trị giá hơn 40 tỷ đồng.
Thưa Trung tướng, việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ hiện nay có những khó khăn, thuận lợi gì?
- Trải qua các cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế, hàng triệu cán bộ, chiến sĩ và đồng bào ta anh dũng hy sinh cho độc lập tự do của dân tộc. Hiện vẫn còn gần 200.000 liệt sĩ chưa tìm thấy mộ, 300.000 liệt sĩ tuy đã quy tập vào các nghĩa trang nhưng chưa xác định được danh tính.
Do chiến tranh đã lùi xa, nhiều đơn vị cũ đã giải thể hoặc biến động; hồ sơ lưu trữ về liệt sĩ một số đã thất lạc hoặc không còn đầy đủ; số đồng đội của liệt sĩ nay đã già yếu, trí nhớ giảm sút, thông tin về liệt sĩ ngày càng ít đi. Địa bàn nơi xảy ra các trận đánh hiện đã thay đổi nhiều; hài cốt liệt sĩ được quy tập, dịch chuyển có trường hợp tới vài ba lần... Tìm được hài cốt liệt sĩ đã khó, nhưng xác định hài cốt đó là của liệt sĩ nào lại càng khó khăn hơn.
Cùng với đó, việc điều tra, xác minh thân nhân liệt sĩ theo dòng mẹ để lấy mẫu sinh phẩm làm mẫu đối chứng khó khăn do địa chỉ nơi ở của nhiều gia đình liệt sĩ hiện đã thay đổi; có trường hợp khi cán bộ của hội tìm về quê của liệt sĩ, nhưng đại diện chính quyền địa phương không biết bố, mẹ liệt sĩ là ai; nhiều gia đình liệt sĩ không còn dòng mẹ để lấy mẫu sinh phẩm làm mẫu đối chứng giám định ADN xác định danh tính liệt sĩ...
Bên cạnh những khó khăn trên, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cũng có những thuận lợi nhất định khi nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước. Nhiều chủ trương, giải pháp được triển khai tích cực tại các tỉnh, thành phố trong cả nước, góp phần đáp ứng nguyện vọng của các gia đình liệt sĩ và toàn xã hội về công tác liệt sĩ.
lHiện nay, lợi dụng tâm nguyện của các gia đình liệt sĩ, nhiều trung tâm, dịch vụ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ra đời nhưng không có thông tin chính xác, quan điểm của hội về vấn đề này như thế nào?
- Lợi dụng tâm nguyện của các gia đình liệt sĩ mong muốn tìm được người thân, một số “trung tâm”, dịch vụ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ra đời, gây tốn kém tiền của, thời gian cho các gia đình liệt sĩ. Đã có không ít “trung tâm”, “nhà ngoại cảm” đề nghị được phối hợp với Hội trong việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ. Song Hội tôn trọng mọi thông tin, nhưng không hợp tác với bất cứ “trung tâm”, “nhà ngoại cảm” nào.
Hội cho rằng, đây là vấn đề hệ trọng, là trách nhiệm của người lính đối với đồng đội đã hy sinh, nên phải bảo đảm tính chính xác, khoa học và tư cách pháp nhân. Vì vậy, Hội tích cực phối hợp các cơ quan, đơn vị, địa phương, ban liên lạc cựu chiến binh các đơn vị để thu thập thông tin về liệt sĩ, đi đôi tư vấn trực tiếp hoặc thông qua website trianlietsi.vn; tạp chí điện tử Trian.vn. Hội xác định danh tính liệt sĩ bằng hai phương pháp chủ yếu: Tổ chức giám định ADN và thông qua thực chứng.
Trong dịp cả nước đang kỷ niệm trọng thể 70 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ, Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam có gửi gắm điều gì đến các gia đình liệt sĩ không?
- Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam hoạt động không có bất cứ một nguồn kinh phí nào, mà dựa hoàn toàn bằng nguồn xã hội hóa và làm việc theo tinh thần “Tâm huyết, nghĩa tình, hiệu quả” trong tri ân liệt sĩ. Hội cũng đã xây dựng quy ước về “Đạo đức của những người làm công tác trong Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam” và tự nguyện thực hiện theo các quy ước ấy.
Nhân dịp này, Hội Hỗ trợ GĐLS Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn tới lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân đội, các cấp, ngành, các địa phương trong cả nước; cảm ơn toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, người Việt Nam ở nước ngoài đã ủng hộ, giúp đỡ hội hoàn thành nhiệm vụ và luôn đồng hành cùng hội trong công tác tri ân liệt sĩ.
Xin cảm ơn Trung tướng!
