Hành trình giải án oan giết người và Giải báo chí Phòng chống tham nhũng, tiêu cực

Nhớ lại quãng thời gian thực hiện loạt tác phẩm này, nhà báo Hoàng Vượng cho biết, trong suốt gần 5 tháng, nhóm phóng viên đã đi thực tế tại nhiều nơi. Cùng với “tư liệu sống” từ thực tế và hàng chục cuộc trao đổi, phỏng vấn với những người trong cuộc, chuyên gia pháp lý, cũng như với lãnh đạo các cơ quan chức năng, nhóm phóng viên đã triển khai xây dựng loạt bài “Hành trình giải oan cho 3 cụ ông mang tội “giết người” kêu cứu gần 40 năm ở Vĩnh Phúc” với hy vọng công lý được thực thi cho người dân.

Cũng theo nhà báo Hoàng Vượng, điều vui mừng nhất là sau khi loạt bài đăng tải, dư luận và các cơ quan ban ngành tỉnh Vĩnh Phúc đã ghi nhận và chia sẻ. TAND tỉnh Vĩnh Phúc (nay là tỉnh Phú Thọ) đã công khai xin lỗi đối với ba cụ ông Trần Trung Thám, Trần Ngọc Trinh và Khổng Văn Đệ. Và chính loạt bài trên đã được vinh danh trong Giải báo chí toàn quốc về phòng chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ III năm 2021. “Giải thưởng là niềm vinh dự, tự hào cũng là động lực để chúng tôi tiếp tục cống hiến, tiếp tục sáng tạo để có những tác phẩm có chất lượng tốt hơn”, nhà báo Hoàng Vương chia sẻ.

Ít người biết rằng phía sau những bài báo giải oan là câu chuyện về 3 cụ ông như một cuốn phim. Gần 40 năm mang hàm oan giết người, 3 cụ ông Trần Trung Thám, Trần Ngọc Trinh, Khổng Văn Đệ (ở thôn Vạn Thắng, xã Đồng Thịnh, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phú) cũng ngần ấy năm nỗi muộn phiền cứ đeo đẳng trong tâm can mỗi con người, nhưng không được cơ quan chức năng nào đứng ra giải oan khiến cuộc sống của các cụ ông lâm vào bế tắc.

Khi đang trong cơn cùng cực của nỗi thất vọng, thì cũng là lúc “ánh sáng cuối đường hầm” thắp lên cho những phận người leo lắt. Họ đã gặp được Luật sư Nguyễn Văn Hưng, Đoàn luật sư Vĩnh Phúc. Tiếp cận hồ sơ, cùng các bị hại đi thu thập tài liệu chứng cứ, gửi đơn kêu cứu đến các ban ngành địa phương, trung ương, Luật sư Hưng đã hướng dẫn tận tình, cùng đồng hành cùng ông Trinh, anh Mạnh (con ông Thám) trên những cung đường đi tìm công lý.

Và rồi cũng chính Luật sư Hưng là người kết nối các bị hại với Báo Pháp luật Việt Nam, để đăng tải những thông tin oan khuất của các bị hại mà bấy lâu nay giấu kín, chôn sâu. Nói về hành trình gian nan đi tìm công lý, sẽ chẳng có từ ngữ nào miêu tả cho hết được những nỗi vất vả đấy. Nhưng chính sự cố gắng, cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình của Luật sư Hưng và sự đồng không biết mệt mỏi của nhóm phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, đã mang lại công lý cho ba phận người.

Trong câu chuyện trao đổi với phóng viên, ông Trần Ngọc Chinh nhớ lại như in ngày ông và em trai bị lực lượng chức năng bắt đi vì cáo buộc có liên quan đến việc sát hại Bí thư thôn Vạn Thắng.

Hôm ấy vào sáng 28/12/1979 (AL), trong lúc đi làm mộ cho nhà người quen về, ông Chinh nghe mọi người xôn xao bàn tán về việc có người thắt cổ trên đồi gần nhà. Sẵn bản tính tò mò, ông Chinh theo mọi người đến xem, nhưng do sợ nên ông chỉ đứng ở vòng ngoài mà không vào trực tiếp xem. Đến sáng 17/1/1980 (AL), khi ông Chinh đang trồng lạc ở đồng thì lãnh đạo xã cùng Công an tỉnh Vĩnh Phú tới đọc lệnh bắt ông về tội giết người, đồng thời đưa ông về nhà để thi hành lệnh khám xét.

"Trong lúc tôi còn ngơ ngác chưa hiểu chuyện gì xảy ra thì ông Chủ tịch xã đọc lệnh "Trần Ngọc Chinh cùng đồng bọn giết người", sau đó trói tôi bằng dây thừng đưa về nhà để khám xét. Trong nhà tôi không có một thứ gì là vũ khí giết người, công an khám xét hồi lâu rồi dẫn giải tôi lên đồn và đưa tới trại giam Phủ Đức (Phú Thọ) ngay trong chiều cùng ngày", ông Chinh nhớ lại. Tại trại giam, ông Chinh phát hiện ngoài ông, công an còn bắt thêm em ruột ông là Trần Trung Thám, ông Khổng Văn Đệ (trú cùng thôn) và ông Nguyễn Đình Ký với cùng cáo buộc giết người. Những ngày đầu, ông Chinh bị công an lấy cung hai lần. Tuy nhiên, trong những lần lấy cung, ông một mực khẳng định không giết người và không hề liên quan đến vụ án. 8 tháng sau, ông bị cùm chân trong phòng biệt giam chỉ vừa một người ngồi và có một ô sáng.

Sau đó, quá trình điều tra xác định chỉ một mình ông Nguyễn Đình Ký phạm tội giết ông Chu Văn Quản. Ngày 15/6/1983, ông Ký TAND tỉnh Vĩnh Phú tuyên án tù chung thân.

Về phía 3 người chịu án oan, ông Thám, em trai ông Chinh, qua đời vào ngày 24/5/1980 tại Bệnh viện thị xã Phú Thọ với lý do mắc bệnh kiết lỵ, chuyển tới viện điều trị nhưng không qua khỏi. Ngày 10/10/1980, ông Chinh nhận quyết định đình cứu và được trả tự do. Được trả tự do, ông Chinh hốc hác, chỉ còn khoảng 39kg, vượt hơn 13 km từ trại giam để trở về với gia đình. Chứng kiến cảnh gia đình ông Chinh hạnh phúc trong ngày đoàn tụ, dân làng chỉ đứng xa dè bỉu và cho rằng "thằng giết người mãn hạn tù, được thả rồi", không một ai lui tới hỏi thăm, chia vui.

Thời điểm ông Chinh bị bắt, một mình vợ ông phải nuôi 4 đứa con nhỏ và bố mẹ già, phải chịu sự ghẻ lạnh của làng xóm cho đến khi ông về và tới tận bây giờ, nhiều người vẫn chưa hiểu chuyện ông bị oan. "Thời bao cấp, vợ tôi phải đi vay từng củ sắn, củ khoai để lo bữa ăn cho gia đình. Các con thì phải nghỉ học, không ai chơi cùng vì bị bạn bè kỳ thị có bố giết người…", giọng ông Chinh nghẹn lại…

Ngày 9/10/2019, Viện KSND tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp với Công an tỉnh Vĩnh Phúc cùng các bên liên quan tổ chức buổi xin lỗi trực tiếp và đính chính công khai với ông Trần Ngọc Chinh, ông Trần Trung Thám (em ruột ông Chinh, đã mất năm 1982) và ông Khổng Văn Đệ (cùng trú tại thôn Vạn Thắng, xã Đồng Thịnh) phải chịu án oan, sai về tội giết người suốt gần 40 năm qua.