31 năm qua, những cán bộ, chiến sĩ Đội quy tập mộ liệt sĩ 192 vẫn miệt mài giữa núi rừng Trường Sơn, trên đất bạn Lào để tìm đồng đội. Họ ra đi với mong muốn cháy bỏng là tìm cho bằng được những đồng đội đã hy sinh đang nằm lại giữa những cánh rừng bạt ngàn của hai tỉnh Salavan, Se Kong, trên đất nước Triệu Voi… góp phần xoa dịu những mất mát của gia đình các thân nhân liệt sĩ mỗi dịp tháng 7 về.
Mùa khô 2022 - 2023, Trung úy Nguyễn Duy Bình, nhân viên quy tập cùng các thành viên Đội 192 một lần nữa có mặt tại vùng đất Salavan, nước bạn Lào, tiếp tục thực hiện nhiệm vụ. Hàng năm, cứ đến mùa này, Đội 192 lại hành quân lên đường. Là lính thời bình nhưng đèo cao, suối sâu, chênh vênh vực thẳm, nước độc, rừng thiêng, họ đều trải nghiệm. Nơi họ đến là các bản làng xa xôi, những địa danh khốc liệt chiến trường xưa, thậm chí có nơi hàng năm không có dấu chân người qua lại.
Trung úy Bình tâm sự: “Trong thời gian thực hiện nhiệm vụ tại nước bạn Lào, còn nhiều khó khăn về nơi ăn, chốn ở, di chuyển đi lại; nguồn tin thì khan hiếm nhưng chỉ huy đơn vị động viên anh em rất nhiều. Với tinh thần tìm mộ liệt sĩ như tìm người thân thì các thành viên trong Đội luôn đoàn kết, quyết tâm tìm kiếm các bác hy sinh trên đất Lào đưa về quê hương đất mẹ”.
Điều khó khăn nhất trong công tác quy tập mộ liệt sĩ là việc thông tin, địa điểm về các phần mộ không chính xác, hồ sơ lưu trữ thất lạc, nhiều ngôi mộ đã bị bom đạn, mưa gió, thời gian xóa nhòa tất cả. Thêm vào đó, rừng Lào hiểm trở, thời tiết phía Tây Trường Sơn vào mùa khô thường trên dưới 40 độ C; sự bất đồng ngôn ngữ và phong tục tập quán các bộ tộc Lào khác với dân tộc ta; đặc biệt, nhiều loại bom mìn, chất độc hóa học còn sót lại sau chiến tranh khiến cho công việc đã khó khăn lại càng khó khăn gấp bội.
Thực tế những năm qua, tại nhiều địa điểm, công tác khai quật chủ yếu phải dựa vào sức người. Nhiều trường hợp phải cất công tìm kiếm từ năm này sang năm khác, đào nhiều lần, đào ở diện rộng cả 4 - 5ha đồi, sâu 3 - 4m mới tìm đúng nơi các liệt sĩ bị vùi lấp trong chiến đấu năm xưa.
 |
Hành trình tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ của Đội 192, Bộ Chỉ huy quân sự Thừa Thiên Huế tại huyện Thà Tèng, tỉnh Se Kong, Lào. |
Trung tá Hồ Văn Chúc, Phó Đội trưởng Đội 192 cho biết: “Để khắc phục khó khăn, Đội xác định phải phối hợp với tất cả các cơ quan liên quan để làm tốt công tác tuyên truyền đến từng người dân về công tác tìm mộ liệt sĩ để cung cấp cho thông tin; thì Đội sẽ có thông tin khảo sát, xác minh, tìm kiếm hiệu quả hơn”.
Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn song với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", các thành viên Đội 192 vẫn luôn kiên trì đào xới từng tấc đất, quét từng góc suối, đào hàng chục nghìn khối đất đá bằng công cụ thô sơ… để tìm kiếm, đưa hài cốt liệt sĩ về với đất mẹ.
Thiếu tướng Phu Văn Phim Ma Chăn, UVTV Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy, Chỉ huy trưởng Chính trị, trưởng Ban công tác đặc biệt tỉnh SaLaVan - Lào cho biết: Ngoài công tác tìm kiếm, cất bốc, quy tập mộ liệt sĩ, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 còn làm tốt công tác dân vận trên địa bàn đóng quân và công tác đối ngoại quân sự, ngoại giao với chính quyền, thực hiện tốt mối quan hệ với nhân dân địa phương, góp phần vun đắp tình đoàn kết, hữu nghị giữa Đảng, Nhà nước, quân đội và nhân dân hai nước, để lại ấn tượng sâu sắc hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng người dân nơi đây.
Suốt 31 năm qua, những bản làng nằm sâu trong rừng núi, những con đường mòn quanh co hiểm trở, những chiến trường khốc liệt năm xưa có lẽ đã in đậm dấu chân hành trình đi tìm kiếm mộ của Đội 192. Các anh đã đi qua hơn 800 bản làng xa xôi của 15 huyện thuộc nước bạn Lào, tiến hành tìm kiếm hàng ngàn vị trí và đã cất bốc được trên 1.000 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 73 mộ có tên, có quê. Riêng mùa khô 2022 - 2023, đơn vị đã tìm kiếm, cất bốc, quy tập được 16 hài cốt liệt sĩ đưa về an táng tại quê hương.
