Chia tách đơn vị hành chính làm tăng chi thường xuyên
Đánh giá của Bộ Nội vụ công bố tại Hội thảo góp ý kiến xây dựng đề án tổng thể sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã từ nay đến năm 2021 do Bộ Nội vụ tổ chức ngày 10/7 cho thấy, quá trình chia, tách đơn vị hành chính, nhất là những năm đầu của giai đoạn chuyển đổi nền kinh tế năm 1986, ở một mức độ nhất định đã đạt được một số kết quả tích cực, thúc đẩy sự phát triển về kinh tế - xã hội, hạ tầng cơ sở được đầu tư, năng lực quản lý của bộ máy nhà nước đã ngày càng gần dân, sát với dân hơn, quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội và đời sống của người dân được bảo đảm…
Tuy nhiên, quá trình chia tách các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã thời gian qua cũng đã dẫn đến một số bất cập và hạn chế. Việc tăng số lượng đơn vị hành chính các cấp đã dẫn đến bộ máy các cơ quan nhà nước ngày càng cồng kềnh; tăng biên chế cán bộ, công chức, viên chức; làm tăng chi ngân sách nhà nước, do tăng biên chế và quỹ tiền lương xây dựng trụ sở, mua sắm mới trang thiết bị làm việc, tăng chi thường xuyên.
Quá trình trên cũng đã gây ra nhiều khó khăn trong công tác lập kế hoạch, quy hoạch dài hạn, định hướng phát triển kinh tế - xã hội tầm vĩ mô, làm cho không gian phát triển bị chia cắt, manh mún, phân tán các nguồn lực, tiềm năng của địa phương cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong điều kiện Trung ương đang đẩy mạnh phân cấp, trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương; ảnh hưởng đến quy hoạch, kế hoạch phát triển vùng của cả nước; gây xáo trộn đến đời sống nhân dân trong việc thay đổi giấy tờ; thủ tục, địa chỉ, nơi làm việc đối với số lượng không nhỏ cán bộ, công chức, làm chia, tách không gian văn hóa – xã hội.
Sắp xếp đơn vị hành chính phải bảo đảm công khai, dân chủ
Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị TƯ 6 khóa XII yêu cầu đến năm 2021 phải sắp xếp thu gọn hợp lý các đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số, diện tích tự nhiên; từ năm 2022 - 2030, cơ bản hoàn thành việc sắp xếp thu gọn các đơn vị hành chính cấp huyện, xã theo tiêu chuẩn quy định. Do đó, các đơn vị hành chính cấp huyện, xã chưa đạt tiêu chuẩn sẽ phải sắp xếp lại.
Theo Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 của UBTVQH thì hiện trên cả nước có đến 259/713 đơn vị hành chính cấp huyện chưa đạt 50% tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, quy mô dân số (chiếm 36,33%); trong đó có 199 huyện (gồm 71 huyện miền núi, vùng cao; 120 huyện đồng bằng, trung du; 8 huyện hải đảo), 21 quận, 23 thành phố thuộc tỉnh và 16 thị xã. Đối với các đơn vị hành chính cấp xã hiện cũng có tới 6.191/11.162 đơn vị chưa đạt 50% các tiêu chuẩn này (chiếm 55,46%).
Ông Phan Văn Hùng - Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ nêu rõ, về nguyên tắc, việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không đạt 50% tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, dân số từ nay đến năm 2021 phải bảo đảm công khai, dân chủ, lấy ý kiến cử tri của địa phương; thực hiện đúng quy trình, thủ tục theo quy định. Theo đó, ưu tiên sáp nhập nguyên trạng một đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã không đạt tiêu chuẩn vào một đơn vị hành chính cùng cấp liền kề. Trường hợp đặc biệt liên quan đến các yếu tố về lịch sử, truyền thống, văn hoá, phong tục, tập quán, điều kiện địa lý tự nhiên, cộng đồng dân cư và tình hình, điều kiện cụ thể có thể điều chỉnh, chia tách một số đơn vị hành chính cấp xã hoặc một số thôn, tổ dân phố để sáp nhập vào các đơn vị hành chính cùng cấp khác. Việc này nhằm bảo đảm đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên, dân số theo quy định.
Về lộ trình thực hiện, trong năm nay, các tỉnh, TP trực thuộc TƯ sẽ xây dựng xong Đề án. Năm 2019, bố trí nguồn kinh phí cần thiết cho việc xây dựng đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã. Đến năm 2020, hoàn thành việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã còn lại chưa đạt 50% tiêu chuẩn diện tích tự nhiên, dân số; sắp xếp tổ chức bộ máy, giải quyết chế độ, chính sách đối với những người dôi dư. Trong năm 2021, các địa phương sẽ tổng kết và xây dựng đề án tổng thể sắp xếp từ năm 2022 - 2030.
