Hai anh em đam mê khoa học

Niềm tự hào của gia đình

Lần đầu tôi gặp Nguyễn Bình Minh tại Lễ biểu dương học sinh, sinh viên xuất sắc năm 2007 do thành phố tổ chức tại khu di tích Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Thủ khoa Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Nguyễn Bình Minh là một trong năm sinh viên giỏi người Hải Phòng tốt nghiệp thủ khoa các trường đại học, cao đẳng trên cả nước. Tuy nhiên lần gặp đó, Minh chỉ nói về thành tích học tập, nghiên cứu khoa học của cậu em trai Nguyễn Minh Đức, sinh viên năm thứ 4 Trường Đại học Hàng hải khiến tôi rất ngạc nhiên và quyết định tìm tới nhà họ trên đường Lạch Tray để gặp cả hai anh em Minh, Đức.

Hai anh em hơn kém nhau 1 tuổi (Minh sinh năm 1984, Đức 1985). Họ khác nhau đôi chút về tính cách, người anh thâm trầm kín đáo còn người em sôi nổi, mạnh mẽ hơn, nhưng họ giống nhau ở một điểm: thông minh, nhanh nhẹn. Sinh ra trong một gia đình bố là công chức, mẹ là giáo viên nên từ nhỏ hai cậu bé Minh, Đức đã được bố mẹ định hướng theo con đường học vấn. Cả hai anh em đều là những cựu học sinh chuyên hóa của Trường THPT năng khiếu Trần Phú. Vào đại học với những môi trường, chuyên ngành khác nhau nhưng cả hai đều phát huy được tố chất thông minh, học giỏi. Sau 5 năm học ngành điện Trường Đại học Bách khoa, Minh tốt nghiệp với tấm bằng đỏ và danh hiệu thủ khoa, điểm tổng kết toàn khóa 8,93. Còn cậu em trai cũng không kém cạnh bao nhiêu với số điểm toàn khóa 8,22. Không những học giỏi, anh em họ đều hăng hái tham gia các hoạt động phong trào như Đoàn thanh niên, Hội sinh viên, có những đóng góp tích cực trong phong trào thanh niên của các trường mình theo học, cả hai anh em họ đều được kết nạp Đảng ngay trong trường học.

Nguyễn Bình Minh - thời sinh viên sung túc nhờ... học bổng

Nguyễn Bình Minh, thủ khoa Trường Đại học Bách khoa, Hà Nội.

Thấy tôi ngạc nhiên về những vật dụng đắt tiền Minh đang sở hữu, cậu giải thích:  "Chiếc xe máy Honda WaveRS em đang đi là giải thưởng của quỹ Honda Foudation trao tặng năm 2006. Phần thưởng gồm 3.000 USD và chiếc xe máy này. Ngoài ra sau khi tốt nghiệp, nếu em đi du học sau đại học tại Nhật Bản sẽ được nhận thêm tài trợ trị giá 10.000 USD". Honda Foudation là giải thưởng dành cho 10 sinh viên xuất sắc trong lĩnh vực khoa học công nghệ trong cả nước. Ngoài học bổng của Honda Foudation, trước đó Minh đã kịp lập một "bộ sưu tập" các giải thưởng, học bổng khác nhau của các tổ chức trong và ngoài nước như: học bổng OdonVallet, Toyota, Samsung, học bổng công ty thép Miền Nam... và nhiều bằng khen, giải thưởng của Thành Đoàn Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa.... Liên tục 5 năm học đại học, Minh đều nhận được học bổng của trường. Những học bổng, phần thưởng ấy ghi nhận quá trình nỗ lực học tập, nghiên cứu khoa học của Minh, đồng thời giúp Minh có khoản thu nhập bình quân hàng tháng tương đương mức lương của một công chức khiến cậu sống khá sung túc trong quãng đời sinh viên.

Tới nay, mặc dù mới ra trường, Minh lại miệt mài chuẩn bị các bước để sang Thái Lan đưa công trình nghiên cứu khoa học của mình dự hội nghị do Hiệp hội các Kỹ sư điện tử quốc tế (IEE) tổ chức. Minh say sưa nói về công trình mình đang thực hiện mang tên: "Phương pháp dịch pha mở rộng dải điều chỉnh tốc độ động cơ một chiều không chổi than". Tôi không hiểu nhiều lắm những giải thích của Minh về công trình, nhưng tôi biết để thực hiện đề tài tâm đắc này, Minh đã chuẩn bị, nghiên cứu rất công phu. Hy vọng những sáng kiến của Minh tiếp tục gặt hái được những thành công tại cuộc thi sáng tạo khoa học quốc tế này.

Nguyễn Minh Đức với ý tưởng "biến cát thải thành gạch block"

Với cậu em Nguyễn Minh Đức, có vẻ như những học bổng hay giải thưởng không nhiều như anh trai nhưng Đức lại để lại dấu ấn rõ nét hơn đối vơi người dân thành phố Cảng khi có những sáng kiến, ý tưởng trực tiếp phục vụ lợi ích của thành phố.

Nguyễn Minh Đức tại cuộc thi ý tưởng sáng tạo vì môi trường do WB tổ chức.

Năm 2004, trong những lần đi thực tập tại các công ty đóng tàu, cậu sinh viên năm thứ hai khoa vận tải biển, Đại học Hàng hải Nguyễn Minh Đức nhận thấy những đống cát thải như những quả núi nhỏ, mỗi lần gặp gió bay mù mịt gây ô nhiễm môi trường xung quanh. Trong ngành công nghiệp đóng tàu, luôn phải dùng loại cát đặc biệt để phun rửa vỏ tàu. Người ta phải mua nó với giá rất đắt, khoảng trên 200.000 đồng/m3 trong khi cát thường chỉ khoảng 60.000 đồng/m3. Cát phun rửa tàu xong trở thành những đống cát thải gây ô nhiễm môi trường, trong khi nhiều nhà máy sản xuất gạch block lại phải  mua cát thường về làm nguyên liệu. Một ý tưởng nảy ra trong đầu Đức - sẽ lấy nguồn cát thải của ngành công nghiệp đóng tàu làm nguyên liệu sản xuất gạch. Vậy là hàng ngày ngoài việc học tập trong trường, Đức lang thang tới các nhà máy đóng tàu, chơi với ...cát. Cậu nghĩ cát thải kia nếu qua quá trình sàng tuyển, cấp phối và pha với tỷ lệ phụ gia thích hợp sau đó nén ép thủy lực sẽ tạo ra gạch block chất lượng cao, không gây ô nhiễm môi trường.

Vấn đề lớn đối với công trình của Đức là đưa ý tưởng này vào thực tế như thế nào? Đúng lúc đó, Đức tìm thấy thông tin về cuộc thi ý tưởng sáng tạo vì môi trường do Ngân hàng thế giới tổ chức với số tiền tài trợ có thể lên tới 10.000 USD. Tuy nhiên đây là một cuộc thi lớn, tổ chức ở cấp quốc tế nên đòi hỏi tính khả thi của các ý tưởng rất cao.

Cậu sinh viên Nguyễn Minh Đức lao vào thực hiện ý tưởng bằng cách đưa những sản phẩm thử nghiệm của mình đi kiểm định tại các cơ quan khoa học như : Trung tâm kiểm định chất lượng, Trường Đại học Xây dựng; phòng thí nghiệm hóa, Trường Đại học Bách khoa. Có những "bảo bối" trong tay là những chứng nhận về sản phẩm, Đức tiếp tục tìm tới các nhà máy đóng tàu liên hệ nguồn nguyên liệu, tới các nhà máy sản xuất gạch đề nghị hợp tác sản xuất nếu được nhận tài trợ. Nhiều vị lãnh đạo các công ty đóng tàu, công ty sản xuất gạch ngạc nhiên khi thấy một cậu sinh viên năm thứ hai tới không phải để xin thực tập mà xin ...hợp tác. Cuối cùng Minh đã tìm được đối tác tiềm năng cho ý tưởng của mình. Công ty đóng tàu Phà Rừng đồng ý cung cấp nguồn nguyên liệu cát thải và Công ty TNHH Thanh Phúc đồng ý hợp tác dây chuyền sản xuất gạch block của Đức.

 Chương trình dự án với tính khả thi cao của Đức nhanh chóng thuyết phục được Ban Giám khảo cuộc thi ý tưởng sáng tạo vì môi trường của Ngân hàng thế giới. Đề tài của Đức đã đoạt giải khu vực Châu Á- Thái Bình Dương và Đức được cấp 150 triệu đồng để triển khai áp dụng. Có vốn, Đức phối hợp với Công ty TNHH Thanh Phúc sản xuất gạch block. Hiện nay, cậu sinh viên Nguyễn Minh Đức ngoài những ngày lên giảng đường hay đi thực tập, cậu lại đi nhiều nơi tìm đầu ra cho sản phẩm, tới giám sát quá trình sản xuất gạch tại công ty TNHH Thanh Phúc. Ước mơ của Đức là sản phẩm làm từ cát thải sẽ được sử dụng rộng rãi hơn trong đời sống, góp phần làm sạch môi trường cho ngành công nghiệp đóng tàu. Bên cạnh đó cậu còn nhiều ý tưởng mới như tìm cách giải quyết lượng xỉ than của nhà máy nhiệt điện khi nhà máy này đi vào hoạt động, sản xuất tấm kè chắn sóng tại những bãi biển...

Phạm Việt