Hạc cầm và mỹ nhân

Đàn Hạc là “hoàng tử”, yêu "chàng" bằng một tình yêu thuần khiết

Tôi nghe Lân Nhã hát bản “Xanh bạc mái đầu” (nhạc Đức Trí, lời Hà Quang Minh) trong chương trình Musique de Salon thấy xúc động vô cùng. Xúc động bởi bản hòa âm quá hay của Đức Trí như nhìn thấy quê hương Việt Nam trong gian nan nhưng vẫn kiêu hãnh như vạt lụa Hà Đông. Tôi đã xem phim “Áo lụa Hà Đông” và khi nghe bản nhạc này, tiếng đàn của Đan Vy, thấy mọi thứ cứ trôi dạt như phận người, nhưng chưa bao giờ đầu hàng, mà gắng gượng, tranh đấu vươn lên, để được tỏa sáng. Tôi tìm Đan Vy để trò chuyện với cô.

Nguyễn Đình Đan Vy theo học chuyên ngành Harp với NSƯT Harpist Mai Ý Nhi và tốt nghiệp năm 2019. Cô từng học Master class với nghệ sĩ Ishizaki Nana trong thời gian cô làm việc tại Việt Nam, nghệ sĩ Nanako Murakami. Đan Vy hiện đang là nghệ sĩ khách mời thường xuyên với các dàn nhạc như: Dàn nhạc giao hưởng nhạc vũ kịch TP HCM (HBSO), Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam (VNSO), Dàn nhạc giao hưởng Sài Gòn (SPO), Saigon Pops Orchestra, Imagine Philharmonic Orchestra (IPO), Dàn nhạc Musique de Salon…

Đan Vy không chia sẻ vì sao mình bén duyên với chương trình Musique de Salon của anh Đức Trí vì cô cảm thấy câu trả lời sẽ hơi chủ quan. Nhưng Vy cho biết sự ăn nhập trong khi biểu diễn là nhờ vào tập luyện. Dàn nhạc đã được chương trình và nhạc sĩ Đức Trí sắp xếp giờ tập rất hợp lý trước khi biểu diễn. “Em không quá trẻ nữa nhưng đúng là em khá non trẻ trong tuổi nghề của mình. Em không cố gắng để thay đổi gì ở em, nếu có thì em chỉ cố gắng ngày một tốt hơn ở kỹ thuật cá nhân, còn lại em nghĩ nên để tự nhiên”, Đan Vy tâm sự.

Theo học đàn Hạc là một nhạc cụ lớn và ít phổ thông, nhưng theo Đan Vy, lý do đầu tiên để chọn học là vì yêu thích âm thanh của cây đàn này, nên khi quyết định học không nghĩ quá xa về những vấn đề sau. “Em chỉ tập trung vào chuyện học đàn, còn lại thì “tùy duyên” ạ”, Vy kể về chuyện học và tương lai.

Cá nhân tôi thì thấy Đan Vy “trầm” và dường như lối sống của cô cũng rất “lặng”, không ồn ã. Vy cho rằng công chúng mê tiếng đàn hay nghệ sĩ cũng là “duyên”: “Là một người biểu diễn thì em nghĩ tập luyện là điều duy nhất em nên duy trì, em nghĩ em nên là người yêu tiếng đàn của mình đầu tiên, còn lại thì cứ để mọi thứ diễn ra tự nhiên. Em cũng thấy mình vẫn chưa đủ để ra album hay một show nhỏ, em vẫn đang cố gắng hoàn thiện mình hơn để có thể làm điều này”.

Thật bất ngờ và thú vị với tôi khi trò chuyện với Đan Vy là cô chưa có một kế hoạch nào cụ thể và cũng là một người thích lên kế hoạch cho lắm, bình thản để tập trung vào nghề. “Em vẫn đang trên con đường trau dồi kỹ năng và tích lũy thêm kinh nghiệm, vì em luôn quan niệm rằng cơ hội sẽ đến khi em có đủ năng lực”, Vy cho biết.

Theo Đan Vy, học đàn Hạc khó khăn hơn các nhạc cụ khác vì nhạc cụ này ít phổ biến ở Việt Nam, nên khi cần tìm kiếm tài liệu, học các lớp chuyên sâu sẽ bị động hơn so với những nhạc cụ khác, nhưng trong mắt của Đan Vy, “hoàng tử” đàn Hạc luôn rất đẹp và cô yêu chàng bằng một tình yêu âm nhạc thuần khiết cùng với đam mê được cháy hết mình trên sân khấu.

Huỳnh Gia Nguyên Đan cũng giống như Đan Vy hiện đang theo học chuyên ngành Harp bậc đại học với NSƯT Mai Ý Nhi tại Nhạc viện TP HCM và làm việc với Dàn nhạc giao hưởng nhạc vũ kịch TP HCM (HBSO), Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam (VNSO), Dàn nhạc giao hưởng Sài Gòn (SPO), Imagine Philharmonic Orchestra (IPO). Cô nhận được Huy chương Vàng khi tham dự cuộc thi Gold Star International Music Competition năm 2024. Nguyên Đan hiện là cộng tác viên và cũng là nghệ sĩ khách mời thường xuyên biểu diễn cùng nhóm Saigon Classical, Dàn nhạc kèn gõ Saigon Winds, Dàn hợp xướng Saigon Choir, cũng như các chuỗi Saigon Guitar Concert series, Khoảng cách ngắn concert series.

Nguyên Đan cho biết, đàn Harp ít được biết đến, lại khó học mà chi phí đầu tư cho nhạc cụ phải nói là đắt đỏ, nhưng đã yêu và chơi thì công phu và tốn kém: “Hầu như bản thân em và các bạn đồng môn đều lựa chọn theo học vì đam mê và sự yêu thích dành cho nhạc cụ này là chính, chứ không định hướng rõ ràng về nghề nghiệp ở bộ môn biểu diễn nhạc cụ này”, Nguyên Đan chia sẻ.

Nguyên Đan cho rằng đã đam mê thì cũng không cần nói ra lý do hay đặt mục tiêu rõ ràng và mọi thứ của “thuận theo tự nhiên”, tiếng đàn sẽ vang lên, thu hút công chúng như nó từng được tôn trọng trong lịch sử. “Em nghĩ bước ngoặt lớn nhất là vào năm 2018, giảng viên của em - NSƯT Mai Ý Nhi thấy lứa học trò đào tạo dần cứng cáp hơn và đưa ra quyết định tổ chức Concert riêng cho đàn Harp lần đầu tiên tại Việt Nam, thu hút mọi người đến xem vì đa số chưa ai thật sự nhìn thấy đàn Harp tận mắt, ngoại trừ các buổi diễn ở Nhà hát lớn và Nhạc viện (đàn Harp cũng chỉ đóng vai trò nhỏ trong dàn nhạc giao hưởng). Từ đây đàn Harp bắt đầu được biết đến nhiều hơn và các nghệ sĩ nhận được nhiều lời mời biểu diễn dưới nhiều hình thức cũng như nhiều người tìm đến học bộ môn này hơn”, Nguyên Đan nói về sự cuốn hút của tiếng đàn.

Đàn Hạc không thể dễ chơi phổ thông như ghi ta, dương cầm, vĩ cầm hay kèn… vì nó khó học, Nguyên Đan nói về bí quyết học đàn và sự quyến rũ của nó: “Trước tiên đàn Harp rất khó học nên nghệ sĩ đàn Harp cần trau dồi kỹ năng chơi nhạc cụ ở mức nhất định, chơi nhuần nhuyễn, làm chủ được nhạc cụ của mình. Song song với đó, trau dồi thêm kiến thức và hiểu biết trong âm nhạc, tư duy và giữ sự tỉnh táo khi chơi. Và đặc biệt, khi luyện tập không quên tập trung vào việc làm sao để âm thanh phát ra từ từng đầu ngón tay thật đẹp, vì đối với em, những âm thanh đó mang theo tâm hồn và tư duy âm nhạc của người nghệ sĩ. Từ việc rèn luyện những điều này mỗi ngày thì khi biểu diễn thì mới thật sự trở nên tự nhiên và đẹp đẽ”.

Cả Đan Vy và Nguyên Đan vẫn rất thận trọng chưa có một kế hoạch cụ thể để đưa nhạc cụ này vang lên trên sân khấu thưởng thức như một show diễn cá nhân, nếu có cơ hội sẽ tiếp tục du học để nâng cao trình độ: “Em cũng từng nghĩ tới việc tổ chức buổi biểu diễn cho riêng mình, nhưng có lẽ em nghĩ em là người khá kỹ tính, chú trọng nội dung hơn là hình thức, nên em cảm nhận bây giờ chưa phải là thời điểm thích hợp, em chưa đủ độ “chín” để có một buổi diễn thật chu toàn, ít nhất bản thân em phải cảm thấy thỏa mãn thì em mới mang đến cho khán giả. Hy vọng trong tương lai em sẽ sớm thực hiện dự định này”, Nguyên Đan nói về dự định.

Tâm sự của cô giáo dạy đàn Hạc

NSƯT Mai Ý Nhi mà hai học viên nhắc đến ở trên mê tiếng đàn từ thuở ấu thơ nhưng chưa biết tiếng đàn ra sao, khi đang học trung cấp piano, nghe Nhạc viện Hà Nội cử đích danh mình sang Nga học đàn Harp, Mai Ý Nhi đã không hề do dự. Sau hơn 10 năm đèn sách, năm 1994, Mai Ý Nhi về nước và... thất nghiệp vì không nơi nào có đàn. Hai năm sau, trong một buổi đi nghe hòa nhạc tại Nhà hát TP HCM, chị tình cờ gặp nhà tỷ phú Mỹ, người đã từng tặng cho Nhạc viện thành phố cây đàn dương cầm hiệu Steinway đắt giá (phải đến gần 100.000 USD). Ông lắng nghe câu chuyện của chị và hứa sẽ gửi sang cho trường một cây đàn Hạc.

Gần một năm sau, Mai Ý Nhi được Nhạc viện mời đến để nhận đàn và nhận luôn quyết định vào trường giảng dạy. Chị như không tin vào mắt mình khi nhìn thấy cây đàn Harp hiệu Lyon and Healy đắt tiền, dành cho những buổi hòa nhạc quy mô. Nhạc viện TP HCM từ ngày ấy có thêm môn đàn Harp và cô giáo Mai Ý Nhi được say mê với tiếng đàn, truyền dạy cho thế hệ tiếp nối.

Tuy được tôn vinh là loại nhạc cụ quý tộc, đầy nữ tính nhưng ngành Hạc cầm vẫn có rất ít sinh viên. Để học được nó, ngoài năng khiếu âm nhạc và lòng say mê, còn cần phải có người dài (thân cao), cánh tay dài, ngón tay khỏe, thịt tay chắc (dùng thịt đầu ngón tay để bấm, không phải dùng móng như guitar).

Và một điều kiện quan trọng nữa là phải có đàn. Một cây hạc cầm loại “hàng chợ” của Trung Quốc đã mua với giá từ 8.000 đến 10.000 USD. Còn người chơi chuyên nghiệp, “bèo” nhất cũng phải sắm cây loại 20.000 - 25.000 USD của Nhật. Ngay cô giáo “trưởng bộ môn” Mai Ý Nhi, học xong về nước cũng về người không, đến nay vẫn chưa thể mua được đàn riêng.

“Nghiệp đàn Harp không phải là nghề biểu diễn dễ kiếm tiền như các nhạc cụ khác, nhưng tôi vẫn muốn được dạy, được biểu diễn, muốn cho mọi người thấy tiếng Hạc cầm hay như thế nào. Cứ mỗi lần được ôm cây đàn trong những chương trình biểu diễn, tôi lại thấy lòng rộn ràng một niềm hạnh phúc khôn tả. Nhưng khi trở về với cuộc sống đời thường, với những học trò ít ỏi của mình, trong tôi lại là một nỗi cô đơn khôn tả”, NSƯT Mai Ý Nhi bộc bạch.

Nhạc sĩ, NSƯT Mai Ý Nhi công tác tại Nhạc viện TP HCM môn đàn Harp và hòa tấu thính phòng. Ngoài ra, chị còn là cộng tác viên lâu năm của Dàn nhạc giao hưởng và nhạc vũ kịch TP HCM (HBSO). Trong sự nghiệp nghệ thuật của mình, Ý Nhi đã tham gia biểu diễn với các dàn nhạc uy tín của Việt Nam cũng như quốc tế, trong đó có Dàn nhạc giao hưởng Việt Nam (VNSO), Dàn nhạc giao hưởng Mặt Trời (SSO), Dàn nhạc giao hưởng Tokyo Metropolitan… Chị đã làm việc với các nhạc trưởng đẳng cấp như Lê Phi Phi, Honna Tetsuji, Olivier Ochanine… và là đạo diễn nghệ thuật và người dàn dựng chính cho chương trình “Wings of Angels”.