Tiền đâu xây nghìn siêu thị?
Thống kê của Sở Công Thương Hà Nội cho thấy, đến hết năm 2012, trên địa bàn TP.Hà Nội có khoảng 110 siêu thị, 20 TTTM, tập trung chủ yếu tại các quận nội thành. Dự kiến đến năm 2020, quy mô dân số Thủ đô sẽ là 9,4 triệu người, thu nhập bình quân khoảng 7.500 USD/người nên tổng mức bán lẻ sẽ đạt khoảng 45,6 tỉ USD…
Trên cơ sở đó, Sở Công Thương tham mưu cho thành phố ban hành Quy hoạch phát triển đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, theo lời bà Trần Thị Phương Lan - Phó giám đốc Sở Công Thương Hà Nội - trên địa bàn Thủ đô sẽ có khoảng 999 siêu thị, 64 TTTM.
Cụ thể, tại đô thị trung tâm sẽ hình thành 19 siêu thị hạng 1 (đại siêu thị), 82 siêu thị hạng 2, 530 siêu thị hạng 3. Đô thị vệ tinh sẽ hình thành 4 siêu thị hạng 1, 26 siêu thị hạng 2, 308 siêu thị hạng 3. Các thị trấn sẽ hình thành 3 siêu thị hạng 2, 27 siêu thị hạng 3.
Với mức đầu tư từ nay tới năm 2020 là 6.000 tỷ đồng/năm và 10.000 tỷ đồng/năm sau năm 2020, Hà Nội sẽ lấy đâu tiền để xây siêu thị, TTTM? Bà Lan cho biết: “Phần lớn số tiền kêu gọi từ các kênh đầu tư chứ không phải toàn bộ từ ngân sách nhà nước”.
Hàng trăm siêu thị “lên đời” từ cửa hàng tiện ích
Con số hàng ngàn siêu thị quả là rất ấn tượng, thu hút được nhiều sự quan tâm của các chuyên gia. Theo GS-TS Đặng Đình Đào - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và Phát triển, ĐH Kinh tế Quốc dân (Hà Nội), việc sắp xếp các siêu thị liên quan đến quỹ đất, nguồn vốn, hệ thống cơ sở hạ tầng, kết cấu… như giao thông, đường sá, bãi đỗ xe, kho vận... Vì thế, ông Đào cũng lo ngại vấn đề sắp xếp quỹ đất cho việc xây dựng số lượng siêu thị quá lớn bởi đất đai trong các khu nội đô vốn đã rất căng thẳng.
TS.Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Hà Nội – cũng băn khoăn về quỹ đất cho 1.000 siêu thị các loại, trong khi thành phố còn bao nhiêu quy hoạch khác về trường học, bệnh viện, công trình dân sinh… Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Phương Lan cho biết, không xây dựng siêu thị, TTTM dựa trên việc sử dụng quỹ đất mới hoàn toàn mà sẽ sử dụng khu vực chân đế tại các tòa nhà ở các khu vực đang đô thị hóa để phát triển siêu thị.
Ở góc độ một tiểu thương, chị Huỳnh Thu (phố Hàng Đường, Hà Nội) sau khi đọc thống kê của thành phố về hiện trạng siêu thị, TTTM hiện nay thì lại tỏ ra khá yên tâm: “Có thể thấy, đa phần siêu thị sẽ là các siêu thị loại 3, tức là siêu thị nhỏ, phục vụ ít dân, diện tích mặt bằng khoảng 400m2 trở lên. Trong danh sách, tôi thấy các siêu thị như Bibomart, siêu thị đồng hồ Đăng Quang, siêu thị thể thao Sport 1… thực tế chỉ nhỉnh hơn cửa hàng tiện ích tự chọn tí chút, chứ phương thức phục vụ cũng không có gì mới.
Bản thân tiểu thương chúng tôi bán hàng mấy chục năm tương tác trực tiếp thế này cũng phải tính toán các phương thức kinh doanh cho phù hợp với nhu cầu thị trường. Như thế này, với sự phát triển mạnh mẽ thị trường bán lẻ, có khi trong 10 – 15 năm tới số lượng các siêu thị nhỏ còn có thể lớn hơn số lượng quy hoạch – cũng là do thị trường đào thải mà thôi”.
Theo ông Vũ Vinh Phú – Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, 87% người dân Hà Nội mua hàng thực phẩm, tiêu dùng trong các chợ cóc, chợ tạm, chợ truyền thống. Ông Phú đề xuất không nên mở nhiều đại siêu thị bởi chi phí quá lớn, chỉ nên mở siêu thị nhỏ, cửa hàng mini, tự chọn. Còn GS.TS Đặng Đình Đào cho rằng, siêu thị không thể thay thế hoàn toàn chợ truyền thống được nên cần xem xét quy hoạch cho hợp lý.
Đại diện của Sở Công Thương Hà Nội cũng cho biết sẽ không xóa bỏ chợ truyền thống ở ngoại thành mà phát triển song song hệ thống bán lẻ hiện đại nhằm từng bước xây dựng thói quen cho người dân, phát triển lan tỏa và thu hút các nhà đầu tư… B.N
Dừng triển khai mô hình chợ kết hợp với TTTM
Hiện Hà Nội có 5 chợ kết hợp với TTTM đã đưa vào sử dụng, 2 chợ xây dựng thành TTTM khác chuẩn bị được đưa vào hoạt động và 3 chợ dự định xây thành TTTM bị hủy bỏ. Bà Nguyễn Thị Phương Lan – Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội – cho biết, sau khi nhận thấy việc chuyển đổi chợ thành TTTM hiệu quả không cao, Sở Công Thương Hà Nội đã đánh giá lại và báo cáo UBND TP về những mặt được và chưa được của mô hình này, đồng thời, kiến nghị lãnh đạo thành phố, với các công trình chưa khởi công thì tiến hành rà soát lại quy mô, năng lực tài chính của các chủ đầu tư và TP đã cho dừng mô hình này.
Cải tạo chợ cũ thành TTTM thất bại do xác định sai chức năng
Theo đánh giá của ông Lê Anh Tuấn – một người có kinh nghiệm trong lĩnh vực thương mại ở Hà Nội và Kiến trúc sư Lê Minh Hải thì một trong những nguyên nhân khiến các TTTM chuyển đổi từ chợ truyền thống không thành công là do đã xác định sai mục đích dự án, khiến cho thiết kế không phù hợp với công năng. Vì TTTM được coi là một phân khúc bất động sản, nên việc chuyển đổi chợ cũ thành TTTM được giao cho các nhà phát triển bất động sản – mà hầu hết không có chuyên môn về thương mại. Vì thế, cả phần chợ truyền thống và phần TTTM đều không được chú trọng thiết kế phù hợp với công năng, không tiện lợi cho cả người mua và người bán, không phù hợp với truyền thống mua bán của người Việt, dẫn đến không mang lại hiệu quả.
Quy mô siêu thị được xác định như sau:
-Hạng 1: Phục vụ khoảng 300 nghìn khách hàng, bán kính 2 – 3km, diện tích khoảng 6.000m2, hàng hóa đa dạng;
-Hạng 2: Phục vụ khoảng 50 - 100 nghìn khách hàng, bán kính 1 – 2km, áp dụng phương pháp bán hàng tự chọn, chủ yếu bán các mặt hàng đại chúng, diện tích từ 2.500m2 trở lên;
-Hạng 3: Phục vụ khoảng 4 - 20 nghìn khách hàng, bán kính 0,5 km, phương pháp bán hàng tự chọn, chủ yếu bán thực phẩm, hải sản, thực phẩm phụ, đồ dùng sinh hoạt hàng ngày, diện tích 400- 1000m2.
