Tốc độ phát triển kéo theo quá trình đô thị hóa và đè nặng áp lực lên chính quyền và nhân dân TP.Hà Nội, đặc biệt ở khu vực nội thành.
Trong những năm gần đây, Hà Nội chịu áp lực gia tăng dân số quá nhanh, đặc biệt là nội thành tăng trung bình khoảng 70.000 nhân khẩu/năm trong khi quỹ đất nội thành bình quân chỉ đạt 20m2/người khiến tốc độ của làn sóng di cư (chủ yếu từ nông thôn ra thành thị, nhất là Hà Nội) và sự phát triển cơ sở hạ tầng, khả năng cung ứng dịch vụ của TP luôn giống như “cuộc đua giữa thỏ và rùa”.
 |
| Người nhập cư quá đông khiến chất lượng sống Hà Nội giảm sút |
Dân số “bóp nghẹt” chất lượng sống
Hiện 9 quận nội đô có 3,58 triệu dân, nhưng riêng nội đô lịch sử (gồm các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, 3/4 quận Đống Đa, Hai Bà Trưng và một phần quận Tây Hồ) đã có 1,2 triệu dân. Qui hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 dự báo dân số cả TP đến năm 2020 khoảng 7,3-7,9 triệu dân và đến năm 2030 là 9-9,2 triệu dân.
Điều đáng nói là sự phân bổ dân cư theo hình “chiếc gáo” đầu to đuôi nhỏ khiến chất lượng cuộc sống ở các quận trung tâm (chủ yếu là khu vực nội đô lịch sử) bị tác động tiêu cực, gây nhiều hệ lụy khó giải quyết nhanh chóng và dứt điểm nếu không giảm được mật độ dân số.
Gia tăng dân số cơ học ở khu vực nội thành đã thành vấn đề cấp bách và “đẻ” ra những hiện tượng “chỉ có ở Thủ đô”. Đó là thực trạng càng mở nhiều đường càng tắc, phụ huynh phải “đạp cổng trường”, đội mưa cả đêm để xin học cho con, sau một cơn mưa thì Hà Nội biến thành Hà “lội”, bệnh viện quá tải, ô nhiễm ngang tầm “top” thế giới, an ninh trật tự phức tạp…, khiến Hà Nội luôn mang “tiếng xấu” về chất lượng sống và hiệu quả quản lý đô thị.
“Hút” dân qua đô thị vệ tinh
Quan điểm chung đều cho rằng, qui định điều kiện đăng ký thường trú chặt chẽ bên cạnh các giải pháp kinh tế- kỹ thuật nhằm giải quyết vấn đề bức xúc hiện nay là giảm bớt số lượng dân cư tập trung quá đông trong nội thành là cần thiết.
Dự thảo LTĐ đã thể chế hóa qui định của Hiến pháp về “quyền tự do đi lại và cư trú” của công dân theo hướng qui định điều kiện đăng ký thường trú chặt chẽ để vừa bảo đảm đáp ứng tốt hơn các nhu cầu về an sinh xã hội của đa số người dân đang sinh sống, vừa hạn chế được những tồn tại do việc tập trung dân cư quá đông ở nội thành như hiện nay.
| Việc tập trung quá đông dân cư ở các thành phố (TP) lớn nói chung, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội đã gây ra những vấn đề xã hội bức xúc. “Giải thoát” Thủ đô khỏi sự ngột ngạt vì dân số để có thể phát triển bền vững mà vẫn đảm bảo quyền cư trú của công dân là mục tiêu mà Dự thảo Luật Thủ đô (LTĐ) đang cố gắng cân bằng. |
Xuất phát từ đặc điểm dân cư của Hà Nội, các qui định đặc thù về quản lý chặt chẽ việc tăng dân số và phải có cơ chế đặc thù, nhất là với nội đô, được thể hiện trong LTĐ.
Không chỉ có các qui định về điều kiện đăng ký thường trú, cần phải giao quyền cho UBND TP được áp dụng cơ chế đặc thù để tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích dân cư từ nội thành ra ngoại thành (như giảm giá khi mua nhà ở xa trung tâm, xây dưng các khu đô thị mới chất lượng cao với hệ thống hạ tầng đồng bộ…), có chính sách ưu đãi phát triển các đô thị vệ tinh, đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới để tạo sự hấp dẫn cho di dân và giãn dân khỏi khu vực trung tâm…
Bên cạnh đó, di dời các cơ sở đào tạo, y tế, sản xuất, trụ sở các Bộ, ngành ra khỏi nội đô trong Dự thảo LTĐ cũng được nhiều chuyên gia chú ý như một biện pháp để chuyển một số lượng lớn dân cư ra ngoài, dành cho nội đô thêm diện tích cho các công trình công cộng, tạo độ thoáng cho không gian và rút bớt độ căng của sức ép dân số để Thủ đô phát triển xứng tầm là đô thị đầu não của cả nước.
Hương Giang
